تعريف هاى ذيل نيز در دسته دوم قرار مى گيرند:
1. تفسير عبارت است از علم به نزول آيات و شئون و قصه ها و اسباب نزول آيات، ترتيب نزول، مكى و مدنى، محكم و متشابه، ناسخ و منسوخ، خاص و عام، مطلق و مقيد، مفسَّر و مجمل، حلال و حرام، وعده و وعيد، امر و نهى، عبرت ها و تمثيل هاى قرآن.[22]
2. به گفته ابوحيان تفسير، علمى است كه از كيفيت تلفظ واژگان قرآن و معانى آن ها، اعراب آن ها، نكات بلاغى و بيانى، معانى اى كه آيات شريفه در حالت تركيبى بر آن ها حمل مى شوند و تتمه هايى افزون بر اين ها (علوم قرآنى) بحث مى كند.[23] در اين تعريف، علم تفسير، قرائت، تصريف، نحو، بيان (بلاغت) و مباحث گوناگون علوم قرآنى همچون نسخ و اسباب نزول را دربرمى گيرد.[24]
3. زركشى نيز گويد: تفسير، علمى است كه باآن كتاب خدا ـ كه بر پيامبرش محمد(صلى الله عليه وآله) نازل شده ـ فهميده شود و معانى قرآن و احكام و حكمت هاى آن استخراج و بيان شوند. علم تفسير از دانش هاى لغت، نحو، تصريف، معانى، بيان، اصول فقه، قرائات، اسباب نزول، و ناسخ و منسوخ مدد مى گيرد.[25]
درباره اين دسته از تعاريف، بعضى دانشمندان همچون ابن عاشور علم دانستن تفسير را نوعى تسامح دانسته، ضمن بيان 6 وجه براى علم خواندن تفسير معتقد است كه دانشمندان و مفسران اسلامى پيش از تدوين علوم به تفسير قرآن پرداختند و بر اثر كثرت ممارست در اين فن به تدريج به ملكه فهم اساليب و ظرايف نظم قرآن دست يافتند. آنان از اين رهگذر به مجموعه دانش هايى دست يافتند كه بيشترين پيوند را با قرآن داشتند، از همين رو تفسير را علم ناميدند.[26]
شايان گفتن است كه اولا به رغم وجود تعاريف گوناگون و فراوان، وجه اشتراك همه آن ها ناظر بودن به بيان معانى و مرادهاى الفاظ و عبارات قرآن كريم است، بنابراين مى توان گفت تفسير عبارت است از كوشش مفسر براى استنباط معنا و مراد از الفاظ و عبارات قرآن[27]،
از همين رو بعضى گفته اند كه تفسير بر مواردى صادق است كه ابهام و پيچيدگى اى در كلام باشد و مفسر با سعى و اجتهاد در مقام رفع آن برآيد.[28] ثانياً در دوره متأخر به ويژه دوران معاصر، تفسير هر دو دسته معنا را دربرمى گيرد: از يك سو تفسير به عنوان يك علم داراى يك سلسله از مباحث و مسائل نظرى است كه در آن از مبادى تصورى و تصديقى و مبانى و اصول و قواعد تفسير و مسائلى ديگر از اين دست بحث مى شود.
از سوى ديگر تفسير، عملى است كه مفسر با تكيه بر مبانى و اصول و قواعد تفسير به شرح و بيان مقاصد خداى متعالى در آيات شريفه و نيز استنباط و استخراج معارف گوناگون مورد نياز براى هدايت بشر از قرآن كريم مى پردازد.
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)