کلیسای سن آپولینار Sant’Apollinare شهر راون Ravenna ایتالیا- قرن ششم میلادی
موزه بریتانیا – اثری یافت شده از بیزانس – روم شرقی – قرن ششم میلادی
دخمه های مارکوس و مارسیلیانوس Marcus and Marcellianus رم- ایتالیا – قرن چهارم میلادی:
و اما قدیمیترین تصویر یافت شده تا به امروز مربوط به دخمه های پریسیلا Priscilla در شهر رم و مربوط به کمتر از دوقرن پس از میلاد مسیح است:
همان طور که دیده می شود در تمامی این تصاویر کلاه مهری بر سر این سه مغ وجود داشته است و تنها پس از قرن هفتم میلادی است که اندک اندک این ایده رونق می یابد که انها می بایست پادشاهانی از نقاط مختلف دنیا باشند که یکی از آسیا و دیگری از افریقا و یکی از غرب به دیدار مسیح آمده اند تا او را گرامی دارند و تصاویر سه مغ پارسی به سه پادشاه و این اواخر با در نظر گرفتن منشا شرقی آنها سه مرد دانا از شرق و اغلب با لباس عربی ترسیم شده اند و البته دشمنی کلیسا با میتراییسم و کلیه نمادهای آن نیز در محو منشا راستین سه مغ بی تاثیر نبوده است. ولی در منابع تاریخی نیز علاوه بر تصاویر روشن گر فوق و ارتباط معنایی روشن کلمه ماگی و مغ به صراحت از پارسی بودن این سه مغ سخن به میان امده که مهمترین این اشارات در نوشته های پرودنتئوس Aurelius Prudentius Clemens شاعر رومی در قرن سوم و چهارم میلادی، کلمنت اسکندریه Clement of Alexandria کشیش و فیلسوف قرن دوم و سوم رومی و جان کریسوستوم John Chrystostom از مهمترین بنیانگزاران کلیسا در قرن ۳ و ۴ میلادی است که تمامی آنها به وضوح از پارسی بودن سه ماگی سخن گفته اند. ( Witnessing the Divine: The Magi in Art and Literature by Robin M. Jensen)
به نظر می رسد داستان مغان ایرانی و مهر کیشی که ستاره تولد مسیح را دیدند و به سفری طولانی مبادرت ورزیدند به مرور زمان و به دلایل بسیار از جمله دشمنی کلیسا با آیین مهر که عناصر مشترک بسیاری داشتند و بسیاری از سنتهای کلیسا از این آیین به عاریت گرفته شد سبب تغییر هویت بازیگران واقعی داستان در تاریخ و سنتهای مسیحی گردید.
مارکوپولو جهانگرد مشهور ونیزی نیز در سفرنامه خود مدعی شده است که قبر این سه مغ ایرانی در نزدیکی ساوه در جنوب تهران واقع است. او می نویسد:
In Persia is the city of Saba, from which the Three Magi set out and in this city they are buried, in three very large and beautiful monuments, side by side. And above them there is a square building, beautifully kept. The bodies are still entire, with hair and beard remaining
در پارس شهری به نام سبا وجود دارد که سه ماگی در کنار یکدیگر در قبرهایی بزرگ با بنای یادبودی زیبا مدفونند. بر بالای قبر آنان بنایی چهارگوش قرار دارد که به خوبی حفظ و نگهداری شده است. بدنهای آنان کاملا سالم حفظ گردیده به گونه ای که ریش و موهای آنان سالم مانده است.”
و البته او تنها کسی نیست که مدعی است مقبره این سه ماگی را مورد شناسایی قرار داده است. امروزه دنیای مسیحیت باور دارد که معبدی که استخوانهای سه ماگی را در خود حفظ کرده است در آلمان و در کلیسای شهر کلن Cologne واقع است. این استخوانها نخست توسط سنت استراگیوس اول Saint Eustorgius I از کنستانتینوپولیس به میلان آورده شد و سپس توسط فردریک بارباروسا Frederick I Barbarossa امپراتور روم به اسقف شهر کلن آلمان پیشکش شد و از آن روز در کلیسای این شهر نگهداری می شود. که در زیر تصویر بنای یادبود این سه مغ ایرانی را در این کلیسا می بینید:
در پایان این نوشتار تنها ذکر این نکته را لازم می دانم که در رابطه با تصاویر یافت شده در قرون اولیه مسیحی و در دخمه هایی که آنها را مهرابه های میترایی می دانند یک نظریه نیز وجود دارد که معتقد است اصولا این تصاویر منشایی مهری دارند و بر تولد میترا و یا پیامبری به نام مهر دلالت می کنند. و برخی داستانهای تولد مسیح در سنتهای مسیحیت اصولا از منابع مهری و میترایی که رقیب مسیحیت در آن دوران بوده اقتباس گردیده است. ارنست رنان مستشرق با اشاره به این رقابت می نویسد چه بسا اگر مسیحیت در این رقابت پیروز نمی شد نیمی از جهان امروز میتراییست بود. این نظریه در حال حاضر تنها در حد یک نظریه است و طبیعتا مخالفان سرسختی در دنیای مسیحی دارد.
یکی از مهمترین اختلافات بین میترا پژوهان همواره این مسئله بوده است که آیا اصولا ارتباطی بین میتراییسم رومی و آیین مهر در ایران باستان وجود دارد یا خیر و پاسخ دو کنگره بزرگ میتراییسم در ۳۰ سال اخیر به این پاسخ منفی بوده و دلیل آن نیز یافت نشدن نشانه ها و سمبل هاییمشابه در دو سرزمین تا کنون است. مهمترین مدافع این ارتباط فرانس کومون Franz-Valéry-Marie Cumont از نظریه پردازان نخستین میتراییسم است که معتقد بود میتراییسم رومی منشا ایرانی دارد ولی نظریه او بعدها مخالفینی جدی در آکادمی غرب یافت که اصولا بیشتر متمایل است منشا چنین آیینی را یونانی- رومی بداند به ویژه آن که ارتباط مناقشه آمیز این آیین و مسیحیت بر حساسیت موضوع می افزاید. آنچه در این جستار مطرح گردید از این رو در پژوهشهای میتراییسم حائز اهمیت می تواند باشد که سه ماگی با کلاه و لباس شناخته شده میترایی پیوندی میان کلمه مغ و میترا پدید می آورد که جالب توجه است و افزون بر آن ادعای پارسی بودن این سه مغ نگاهی دوباره را به ارتباط میتراییسم رومی و آیین مهر ایرانی طلب می کند.
منبع
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)