یزد عروس کویر

[sorna]

یزد واژه‌ای باستانی است که ریشه در «یشت» (Yast) یا «یزت» (Yazt) و «یسن» (Yasn) به معنای ستایش، نیایش، پرستش، ایزد و ... دارد. یکی از فصول پنج گانه اوستا هم به یکی از این نام ها یعنی «یشت» خوانده شده است.
در پاره‌ای از متون قدیمی، یزد را :دارالعباد« نیز گفته اند. »احمد کاتب" مورخ یزدی قرن نهم هجری قمری نوشته است که :
«در سال ۵۰۴ هجری قمری ملکشاه سلجوقی حکومت یزد را به »علاء الدوله کالنجار« واگذار کرد و آن را »دارالعباده" نامید.
نگاهی به تاریخ کهن یزد پیش از اسلام استان یزد از سرزمین های کهن و تاریخی ایران زمین است. در بعضی از منابع،«یزد» را به ضحاک و اسکندر مقدونی و «ابرکوه» را به ابراهیم پیامبر نسبت داده اند.
این بیانگر قدمت و دیرینگی پیشینه تاریخی و فرهنگی مردم این دیار است. مجموعه آثار باستانی پراکنده موجود در این استان نیز، به سهم خود مبین این پیشینه تاریخی است.
باغ دولت آباد در سال ۱۱۶۰ هجری قمری ساخته شد آثاری چون دست افزارهای سنگی بدست آمده در دره‌های شیرکوه، نگاره‌های روی تخته سنگ کوه ارنان، تکه سفال های منقوش نارین قلعه میبد - متعلق به دوره ایلامی، غارهای استان و آثار معماری و شهر سازی باستانی و ... نشان می‌‌دهد مدنیت یزد، در چهار کانون باستانی «مهریز و فهرج»، «یزد»، «رستاق و میبد» و «اردکان» متمرکز بوده است. پژوهشگران این منطقه را که در مسیر شاه راهای باستانی «ری - کرمان» و «پارس - خراسان» قرار داشت، جزو سرزمین های دور دست ماده ها شمرده اند.
این منطقه در نیمه هزاره نخست پیش از میلاد، در سرنوشت سیاسی اتحادیه‌های قبایل ماد سهم به سزایی داشت. در آن موقع یزد در یک چهار راه منطقه‌ای قرار داشت و نقش مرزبانی ایالت ها و نگهبانی راه‌های بسیاری که به چهار سوی ایران می‌‌رفت را ایفا می‌‌کرد.
بی گمان منطقه یزد در دوران هخامنشی دارای راه‌های بزرگ ونیز تاسیسات راهداری و مراکز پستی و چاپاری بوده، زیرا علاوه بر راه‌های شناخته شده باستانی، راه‌های دیگری را از روی مدارک پیشین باز یافته‌اند که در آن روزگار، به مراکز اقتصادی و فرهنگی ایران باستان می‌‌پیوست.

[sorna]

منطقه یزد در دوره ساسانی به ویژه در روزگار «قباد انوشیروان» و «یزدگرد اول» از جایگاه اجتماعی و اقتصادی ویژه‌ای برخوردار و به عمران و آبادی آن توجه بسیار شده بود.
آب انبار با شش بادگیر علاوه بر این، وجود پاره‌ای از یادمانهای کهن دینی در این منطقه، نشان می‌‌دهد که پیش از فراگیر شدن آئین «نوزرتشتی» ساسانی، ادیان باستانی ایرانی دیگری در این سرزمین رواج داشته اند. از این میان می‌‌توان به آیین های «مهرپرستی» و «نیایش آناهیتا» اشاره کرد. همچنین برخی دیگر از نمادهای باستانی به ویژه چند نیایشگاه کهن «الهه آناهیتا» مانند «پارس بانو»، «پیر سبز»، «پیر نارکی» و ... که از دیر باز در این مناطق پایدار بوده، نشانگر این مطلب است. از نشانه‌های گویا و مبین تاریخ دیرین یزد، «سرو پنج هزار ساله» ابرکوه، کشف آثار تمدن ماقب تاریخ در «غربالبیز» مهریز و کشف سکه‌های مربوط به زمان «پوراندخت ساسانی» است که در میبد ضرب شده اند.

آثـــار تـاريخی و جـاهای ديــدنی


اين استان با پيشينه‌ی کهن و باستانی خود ، فرهنگ کهن و موقعيت جغرافيايی مرکزی آن ، آثار و بناهای تاريخی باشکوه و درخشانی از دوره‌های پيش و پس از اسلام را در خود جا داده است چون: زندان اسکندر که بنای آن به دوره‌ی اسکندر مقدونی می‌رسد ، باغ‌های دولت آباد و... باشکوه‌ترين آن‌ها که ديرينه‌ای کهن دارد ، آتشکده‌ی يزدان است که آتش مقدس آتشگاه پارس،حدود 700 سال است در آن روشن است.

استان يزد بزرگترين کانون زرتشتيان ايران می‌باشد و حدود 1300 سال است که جايگاه بيشتر زرتشتيان بوده و همواره سرزمين مقدس برای آنان به شمار می‌آيد. جشن‌های و آيين‌های زرتشتيان در اين آتشکده انجام می‌شودکه باشکوه‌ترين آن‌ها جشن نوروز و مهرگان و سده و زادروز زرتشت است.
يزد از شهرهای بسيار کهن ايران زمين است. يزد سده‌ها پيش از اسلام وجود داشته و در روزگار باستانی ايساتيس خوانده می‌شد.
مردم شهر در دوران اسلامی جزيه می‌داده‌اند وبه همين جهت است که آيین زرتشتی در آن‌جا نگاه داشته شده است.
شهر يزد در ادبيات ايران ، شهرت زندان سکندر يافته است.در کتاب‌های پهلوی، بانی يزد را اردشير پاپکان(بابکان) نوشته‌اند.(2)
آتشکده زرتشتيان: بنای آن مشهور به آتشورهرام يزد،در آبان‌ماه سال 1313 و با سرمايه اهدايی انجمن پارسيان هند با نظارت ارباب جمشيد به امانت ساخته شد. بنا به روايتی آتش موجود در اين آتشکده که زرتشتيان آن را آتش ورهرام می‌نامند، حدود 1515 سال پيش،از آتشکده ناهيد پارس به اين مکان آورده شده است.