3. كاشيكاري محراب


طاقنماي جنوبي كه محراب مزار شمرده مي شود با ممتازترين نوع كاشي هاي خشتي زرين فام قرن هشت آراسته بود. چنان كه محمد تقي بيك ارباب ـ از نويسندگان عصر قاجار ـ به هنگام برپا بودن اثر در جاي اصلي خود، در خصوص آن مي نويسد:

«...در اين بقعه دري است كه مشهور به در بهشت است كه ديوار آن بقعه در طرف قبله ساخته اند به صورت دربسته كاشيكاري است نه آن كه از چوب بوده باشد از همان كاشي مرقد كه خيلي نقل دارد صد مرتبه از چيني پاكيزه تر و باصفاتر، گويا احاديثي در فضيلت قم وارد است مبني بر اين كه هشت در جهت بهشت است و دو در آن از قم مفتوح مي شود، اين در را به آن نشانه ساخته اند.»8 وي در ادامه به سرقت چند خشت از اين كاشي ها، به تحريك «اهل فرنگ از انگليسيان» و توسط اشرار اشاره مي كند.

كاشي هاي محراب در 45 قطعه به ابعاد 28/3 در 12/2 متر به شكل محراب بوده كه چند قطعه آن ربوده و به موزه هاي خارج از كشور برده شده و بقيه در اوايل قرن اخير از انبارهاي آستانه حضرت معصومه عليها السلام به موزه ملي ايران منتقل و پس از مرمت در تالار گنجينه دوران اسلامي نصب شد. محراب به استناد كتيبه توسط «يوسف بن علي بن محمد بن ابي طاهر»، آخرين فرد از خاندان ابي طاهر، و به سال 734 ه.ق ساخته شده است.