بوتاکس نام تجاری سمی است که مانع از انقباض ماهیچه‌ها می‌شود و برای زیبایی استفاده می‌شوند. مدتی است گروهی از پزشکان مدعی شده‌اندکه بوتاکس میگرن مزمن را درمان می‌کند، اما آیا این ادعا درست است؟
امروزه بوتاکس تنها برای رفع چین و چروک پوست به کار نمی‌رود،‌ بلکه بسیاری از افرادی که اغلب نیمی از زندگی خود را با سردرد گذرانده‌اند، از آن به عنوان روشی درمانی برای بهبود سردردهایشان استفاده می‌کنند. اما آیا واقعا تزریق منظم ماده‌ای سمی به اطراف سر و گردن،‌ بیماران مبتلا به میگرن مزمن را درمان می‌کند؟ در واقع در این زمینه بین پزشکان توافق نظر وجود ندارد.
اما بوتاکس اصلا چیست؟ بوتاکس نام تجاری سم بوتولینوم است،‌ پروتئینی که که توسط باکتری کلوستریدیوم بوتولینیوم ساخته می‌شود. این سم با بازداری آزاد شدن یک ناقل شیمیایی در مغز، باعث می‌شود که ماهیچه‌ها منقبض نشوند.
ماجرای استفاده از بوتاکس در درمان میگرن به ده سال پیش برمی‌گردد که جراحی‌های زیبایی در هالیوود متداول شده بود. متخصصین جراحی‌های زیبایی و پلاستیک در آن زمان اعلام کردند که بعد از استفاده از بوتاکس، برخی از مراجعان از شر میگرن خود خلاص شدند. به دنبال این ادعا، برخی پزشکان قبل از این که تاییدی رسمی وجود داشته باشد،‌ شروع به استفاده از بوتاکس برای درمان میگرن کردند.
خیلی زود،‌ شرکت دارویی الرژن که تولیدکننده بوتاکس است،‌ شروع کرد به فروختن بوتاکس به عنوان داروی سردردهای میگرنی. شاید برایتان جالب باشد بدانید بدون هیچ مدرکی برای اثبات این ادعا،‌ این شرکت سال گذشته 375 میلیون دلار از این فروش به دست آورد.
از آن زمان،‌ برخی از پزشکان مدعی شدند که استفاده از بوتاکس،‌ هیچ علامتی از کاهش درد یا درمان میگرن معمولی و یا سردردهای تنشی در مراجعانشان به جای نگذاشته است. به هر حال، میگرن مزمن با میگرن معمولی و سردردهای تنشی فرق دارد. در میگرن‌های مزمن، فرد 15 روز از هر ماه را از سردرد رنج می‌برد و حداقل 8 روز از این مدت، مربوط به میگرن است.
سرانجام دو مطالعه در این زمینه منتشر شد. در هر دو مطالعه، به افراد مبتلا به میگرن مزمن،‌ در دو گروه،‌ طی 5 دوره 12 هفته‌ای، دارونما یا بوتاکس تزریق می‌شد. هر بار فرد 31 تزریق در قسمت‌های خاصی از سر و گردن دریافت می‌کرد.
در مطالعه اول،‌ محققین اعلام کردند که از تعداد روزهای سردرد کم نشد،‌ اما سردردهایی که با میگرن مرتبط بودند،‌ کم‌تر شدند. اما در مطالعه دومی که همان گروه اجرا کردند، 10 درصد کاهش در روزهای سردرد در مقایسه با کسانی که دارونما مصرف کرده بودند، گزارش شد.
هنوز کسی نمی‌داند که بوتاکس چه‌طور به کاهش سردرد کمک می‌کند. محققین بر این باورند که جلوگیری از انقباض ماهیچه‌ها، سهمی در کاهش سردرد ندارد. با این حال،‌ سازمان دارو و مواد غذایی آمریکا و آژانس محصولات بهداشتی و دارویی انگستان، هر دو این درمان را به عنوان درمانی مناسب برای میگرن مزمن پذیرفته‌اند.
با این وجود، ‌هنوز بسیاری متقاعد نشده‌اند. جس اولسن،‌ عصب‌شناس دانشگاه کپنهاگ و مدیر مرکز سردرد دانمارک،‌ لیستی از خطاها را در مورد این دو مطالعه تهیه کرده است و نتایج این مطالعات را نمی‌پذیرد. یکی از این ایرادها،‌ مصرف بالای مسکن‌های دیگر در بین بیماران است که نتیجه مطالعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به علاوه، بوتاکس و دارونما از نظر تاثیری که روی حالات چهره می‌گذارند، قابل تمایزند و نمی‌توان گفت بیمار از ماده تزریقی خبر نداشته است.
با این وجود،‌ محققین مطالعات ذکر شده هم دلایل خود را دارند و این ایرادها را نمی‌پذیرند. به گفته آن‌ها، ‌میگرن مزمن واقعا فلج‌کننده است و درمان آن بسیار دشوار است،‌ بنابراین باید هر فرصتی برای درمان را مهم دانست.