مادها :
مادها، گروهی از اقوام آريايی، که از جنوب سيبری به سمت فلات ايران حرکت کرده و در غرب ايران ساکن شدند. عواملی مانند: رشد اجتماعی و فرهنگی، تماس با گروه‌های بومی ساکن فلات ايران، وجود همسايگانی قدرتمند و احساس نيازهای تازه سياسی و اجتماعی، آن‌ها را وادار به همبستگی و اتحاد و تشکيل حکومتی مقتدر نمود، به‌گونه‌ای که قوی‌ترين قوم آن روزگار يعنی آشوری‌ها را، برای هميشه از برگ روزگار محو کردند.
امروزه بیشتر باستان‌شناسان، تپه‌ی باستانی هگمتانه، واقع در ميان شهر همدان کنونی را، که پهناورترين تپه‌ی باستانی ايران است، بقايای همان بنای دوران کاسی، مادی، هخامنشی و بعد از آن می‌دانند.اين تپه‌ی بیضی شکل و با مساحت 30 هکتار است.
«هگمتانه» يا «هنگمتانه» که به‌زبان پارسی قديم به معنی مکان تجمع بوده و ترکيبی از«هنگ» به‌معنی«جا» و «متانه» به معنی «تجمع»است. اين واژه در زبان يونانی، به شکل «اکباتانا» درآمده است و در کتيبه‌های عيلامی به شکل «آگ‌ماتانو» آمده است. برخی نيز براين باورند که: «اَمَدانه» يا «آمادای» که در کتيبه‌ی پيلسر پادشاه آشور آمده، به اين مکان گفته می‌شده. هگمتانه در زبان ارمنی «اهمتان» و در زبان سريانی و پهلوی «اَهَمدان» در گويش نويسندگان عرب«هَمَدان» گفته شده است.(کتاب سيمای گردشگری استان همدان، تأليف سيدابوالحسن فاطمی، برگ61-62-63)
نام همدان برای نخستين بار در سال 1100 ق.م در کتيبه‌ی تيگلات پليسر نخست، شاه آشور به‌چشم می‌خورد که آن‌را «امدانه» يا «همدانا» ياد کرده است، ولی در کتيبه‌های عهد هخامنشی آن را «هگمتان» و در کتاب هرودوت يونانی «اکباتان» می‌خوانيم.(زرين قلم، علی.همدان يادگار قرون و اعصار، مجله‌ی تلاش، سال12، شماره‌ی 70، خرداد ماه 1356، برگ 53)
ژاک‌دومرگان، می‌نويسد:
«تنها شهر مهم اين ناحيه بدون شک همدان و اکباتان (هنگمتانه‌ی؟) باستانی، پايتخت
مادهاست که هرودوت آن را دیده و در کتيبه‌های ميخی اکباتانه است.»
(دومرگان،ژاگ.هيئت علمی فرانسه در ايران، جلد دوم،برگ 131)
دکتر بهمن کريمی، می‌گويد:
«اما محقق اين است که بنای همدان به‌دست نخستين پادشاه ماد (دياکو صورت نيافته،
زيرا که در کتيبه‌ی تيگلات پيلسر اول، اسم همدانا مسطور است. شايد دياکو بر آبادی و
جلال آن افزوده و آن‌جا را مقر حکمرانیخود قرار داده است.»
(کريمی،دکتر بهمن.راه‌های باستانی و پايتخت‌های قديمی غرب ايران، برگ 21
نام اصلی اين شهر «هانگ‌ماتانا» يا «هاکاماتانا» بوده که معنی آن محل اجتماع می‌باشد و به واژه‌ی انجمن نزديک است. در تورات «اخمثا» نوشته شده که مرکب است از هاخای زندی و ثانای پالی که شعبه‌ای از زبان سنسکريت است و «ثانا» به معنی «ستان» فارسی است که محل و مکان باشد و «اخمثا» را به شهر دوستی و محل دوستی ترجمه کرده‌اند، زيرا شاهان ايران در تابستان، دوستان خود را به اين شهر دعوت می‌کردند.
اعتماد‌السلطنه بر این باور بود که نام اين شهر همدان بوده، چه «هم» معنی اتفاق و «دان» معنی ظرفيت را می‌رساند، يعنی مجمع متفقين.(اعتماد السلطنه، محمدحسن خان.تطبيق لغايت جغرافيای قديم و جديد ايران، برگ‌های 75و76)
از شهرهای کهن این استان می‌توان به نهاوند و تويسرکان را نام برد. کاوش‌های باستان‌شناسی انجام شده در تپه گيان نهاوند و وجود تپه باستانی بابا کمال و مهاجرت حضرت حيقوق نبی به تويسرکان(700 ق.م)، حاکی از قدمت اين دو شهر می‌باشد.
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)