کتیبه*های گنج*نامه - همدان یادگاری از دوران داریوش و خشایارشاه هخامنشی است، بر دل یکی از صخره*های کوه الوندحکاکی شده*است


. کتیبه*ها هر کدام در سه ستون ۲۰ سطری به زبان*های پارسی قدیم، بابلی و عیلامی قدیم نوشته شده*اند. متن پارسی در سمت چپ هر دو لوح قرارگرفته*است و پهنایی معادل ۱۱۵ سانتی متر دارد. متن بابلی در وسط هر دو کتیبه نوشته شده و متن عیلامی در ستون سوم قراردارد.

با توجه به سوراخ*های کنار کتیبه، به نظر می*رسد که کتیبه*ها روپوشی داشته*اند که آنان را از گزند باد وباران حفظ می*کرده است*.

لوح سمت چپ که کمی بالاتر از کتیبهٔ دیگر در کوه کنده شده*است مربوط به داریوش بزرگ هخامنشی است. طول آن حدود ۲۹۰ سانتی متر، ارتفاعش ۱۹۰ سانتی متر و دارای متنی به شرح زیر است :

«خدای بزرگ است اهورامزدا، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که مردم را آفرید، که شادی را برای مردم آفرید، که داریوش را شاه کرد، شاهی از [میان] بسیاری، فرمانروائی از [میان] بسیاری. مَنَم داریوش، شاه بزرگ، شاهِ شاهان، شاهِ سرزمین*ها[یی] که نژادهای گوناگون دارند، شاه سرزمین دور و دراز، پسر ویشتاسب هخامنشی.»

کتیبهٔ خشایار شاه نیز در قسمت پائین همین کتیبه*است و به طول ۲۷۰ سانتی متر و ارتفاع ۱۹۰ سانتی متر و متن آن عبارت است از:

«خدای بزرگ است اهور مزدا، بزرگترین خدایان است که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که مردم را آفرید، که برای مردم شادی آفرید، که خشایار شاه را شاه کرد، یگانه از میان شاهان بسیار، یگانه فرمانروا از میان فرمانروایان بی*شمار. من خشایار شاه، شاه بزرگ، شاهِ شاهان، شاهِ کشورهای دارای ملل بسیار، شاه این سرزمین بزرگِ دوردستِ پهناور، پسر داریوش شاه هخامنشی.»