با توجه به پیامدهای منفی روند کنونی واردات بر میزان تولید و اشتغال کشور، قطعا در صدر فهرست اهداف مدیریت واردات، حمایت از تولید داخلی و افزایش رشد اقتصادی و به تبع آن حفظ و گسترش فرصتهای شغلی قرار دارد. با این حال باید توجه داشت که حمایت از تولید و اشتغال داخلی در برابر واردات کالاهای خارجی، نمیتواند از طریق بستن مرزهای کشور و ممنوع نمودن واردات و ایجاد شرایط انحصاری برای تولیدکنندگان داخلی تامین گردد، چرا که این روند اگرچه در کوتاهمدت میتواند اثرات مثبت محدودی داشته باشد، اما در بلندمدت به تضعیف بیشتر تولید داخلی خواهد انجامید؛ بنابراین هدف حفظ فضای رقابتی و جلوگیری از انحصار در اقتصاد داخلی باید در کنار هدف حمایت از تولید داخل در یک راستا قرار گیرد. مساله مهم دیگر روند رو به گسترش واردات کالا به صورت قاچاق به کشور است. با توجه به هزینههای واردات قاچاق به کشور، کنترل و مهار واردات زیرزمینی و قاچاق در ردیف اهداف مهم مدیریت واردات قرار میگیرد. از دیگر اهداف مدیریت واردات میتوان به مواردی نظیر حمایت از حقوق مصرفکنندگان و در نهایت بهبود تراز پرداختها و انباشت ذخایر ارزی کشور اشاره نمود.
2.3. ابزارهای اصلی مدیریت واردات در اقتصاد ایران چیست؟
از مهمترین ابزارهای مدیریت واردات میتوان به محدودیتهای غیرتعرفهای، محدودیتهای تعرفهای و تعدیل نرخ ارز اشاره نمود. محدودیتهای غیرتعرفهای شامل ممنوعیت واردات، سهمیهبندی واردات و محدودیتهای فنی و اعمال استانداردهای خاص در واردات میباشد. در واقع در حیطه محدودیتهای غیرتعرفهای دولت میتواند با وضع قوانینی، واردات یک کالا را ممنوع نماید یا با ایجاد سهمیهبندی، واردات یک کالا را کنترل و محدود نماید یا اینکه با وضع استانداردها و محدودیتهای فنی خاص، واردات یک کالا را کنترل نماید. دولت میتواند با افزایش محدودیتهای غیرتعرفهای از میزان واردات بکاهد و در مقابل با کاهش محدودیتها، واردات را گسترش دهد.
محدودیتهای تعرفهای شامل تعرفه بر ارزش و تعرفه بر واحد کالاهای وارداتی است. اعمال تعرفه بر یک کالای وارداتی در واقع شبیه به مکانیسم مالیاتی عمل مینماید. افزایش تعرفه بر یک کالای وارداتی از طریق افزایش قیمت آن کالا در داخل، موجب کاهش واردات آن کالا میشود؛ بنابراین دولت میتواند با افزایش تعرفهها، میزان واردات را کاهش دهد یا با کاهش تعرفهها، واردات را گسترش دهد. به علاوه دولت با اعمال تعرفه، درآمدی نیز برای خود ایجاد میکند.
افزایش نرخ ارز (کاهش ارزش پول ملی در مقابل سایر پولها) به معنای گران شدن قیمت کالاهای خارجی در داخل و در مقابل ارزان شدن کالاهای داخلی در خارج است؛ بنابراین افزایش نرخ ارز، از طریق افزایش قیمت کالاهای وارداتی، موجب کاهش واردات کالاها میگردد و در مقابل کاهش نرخ ارز، واردات را افزایش میدهد. البته آنچه در مورد نرخ ارز مهم است، نرخ واقعی ارز است که باید مورد توجه و تاکید قرار گیرد. نرخ واقعی ارز از تعدیل نرخ اسمی ارز نسبت به سطح عمومی قیمتهای داخل و خارج به دست میآید. در واقع در صورتی که تورم داخل بسیار بالاتر از تورم خارج باشد، آنگاه نرخ واقعی ارز با وجود افزایش اندک در نرخ اسمی ارز، کاهش خواهد یافت.
3.3. علت اصلی وضعیت نگرانکننده واردات در اقتصاد ایران چیست؟
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)