بعضی از گناهان ، تو بورس نیستند؛ بدین معنا که انسان فکر نمی کند که این کاری که انجام می دهد ،گناه است. از دسته ی این موارد ، بحث حق الناس است .
نشانه های قرآنی حق الناس
« وَ یا قَوْمِ أَوْفُوا الْمِكْیالَ وَ الْمیزانَ بِالْقِسْطِ وَ لا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیاءَهُمْ وَ لا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدینَ »1
شعار انبیاء این بود ؛ ای مردم كیل را وفا كنید ، نسبت به مردم هیچ چیز را كم نگذارید . حق و ناحق نکنید .
در این آیه فرموده شده است : " وَ لا تَبْخَسُوا النَّاسَ " حتی اگر غیر مسلمان هم از شما چیزی می خرد ، نگویید اینکه مسلمان نیست ،کم و زیاد کنیم اشکال نداره !
بعد می فرماید : اگر نسبت به هرکس کیل را وفا نکنید و کم بگذارید و حق و ناحق کنید ، مفسد در زمین هستید .
در جای دیگر قرآن می فرماید : « وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفینَ ؛ واى به حال آن هایى كه كم فروشى مىكنند .»2
باید به این نکته توجه داشته باشیم که کم کاری تنها مربوط به صنف کاسبان نیست ، بلکه هر کسی با هر شغلی را می تواند شامل شود ؛از طلبه ای که بر منبر می رود و سخنرانی می کند ، باید رعایت کند که در قبال پولی که می گیرد به همان میزان سود برساند و تنها در صدد رفع تکلیف نباشد ، به آن میزانی که در خدمت عمر مردم است ، برای آنها مفید بوده باشد ؛ تا کارمندی که در اداره کار می کند ، همه باید مراقب باشند ؛ به عبارتی حق الناس كار به روحانى و کارمند و تاجر و ... ندارد.
بحث حق الناس به اندازه ای اهمیت دارد که فقه اسلام نیز در این باره سکوت نکرده و این مسأله را در قسمت ها ی مختلف بیان می کند :
حق الناس در طهارت
در طهارت استفاده از آبی که برای مردم است ، چه برای وضوو چه برای غسل ، چه ظرفش غصبی باشد چه مكانش غصبی باشد ، اشکال دارد .
حق الناس در صلوة
می دانیم که نماز مسافر شکسته است اما اگر كسی بدهكاراست ، پول هم دارد که بدهی اش را بدهد اما به سفر می رود تا از دست طلبکاران فرار کند ، سفرش حرام است . در این سفر حرام ، نمازهایش شکسته نیست و روزه هایش را هم باید بگیرد .
بدترین نوع حق الناس این است كه آدمی حق كسى را بخورد و طرف هم نتواند كارى بکند ، به عبارتی مظلوم واقع شود ؛ « إِیَّاكَ وَ ظُلْمَ مَنْ لَا یَجِدُ عَلَیْكَ نَاصِراً إِلَّا اللَّهَ ؛ بترس از این كه به كسى ظلم كنى كه جز خدا یاوری ندارد»
حق الناس در حج
لباس احرام دو تکه پارچه ی سفید است که اگر حتی یک تکه نخ آن هم غصبی باشد ، حج مشكل پیدا خواهد کرد . حتی اگر آن هفت سنگی که به شیطان می زنند ، مال کسی باشد و بدون رضایت او برداشته شده باشد ، آن حج اشکال خواهد داشت .
بدترین نوع حق الناس چیست؟
ظلم النفس
*حق الناسى است كه طرفی که حقش ضایع می شود ، یتیم باشد . قرآن مىفرماید: « وَ آتُوا الْیَتامى أَمْوالَهُمْ وَ لا تَتَبَدَّلُوا الْخَبیثَ بِالطَّیِّبِ وَ لا تَأْكُلُوا أَمْوالَهُمْ إِلى أَمْوالِكُمْ إِنَّهُ كانَ حُوباً كَبیراً» 3
مال خبیث و طیب را مخلوط نكنید . قرآن کریم تجسم خوردن مال یتیم را در خوردن آتش بیان کرده است .
*بدترین نوع حق الناس این است كه آدمی حق كسى را بخورد و طرف هم نتواند كارى بکند ، به عبارتی مظلوم واقع شود ؛ « إِیَّاكَ وَ ظُلْمَ مَنْ لَا یَجِدُ عَلَیْكَ نَاصِراً إِلَّا اللَّهَ ؛ بترس از این كه به كسى ظلم كنى كه جز خدا یاوری ندارد . » 4
و در جای دیگری می فرماید: «مَنِ اسْتَدَانَ دَیْناً فَلَمْ یَنْوِ قَضَاهُ كَانَ بِمَنْزِلَةِ السَّارِقِ ؛ كسى كه زیر بار قرض برود و از اول بنا داردکه آن را ندهد ، این دزد است . »5
حبط همه ی اعمال
کسی که بر گردنش حق الناس است، هیچ كار خیرى برایش ثبت نمىشود. حق الناس باعث مىشود هیچ عبادتى قبول نشود و عبادتها حبط شوند.
روایت داریم: «مَنْ ظَلَمَ مَظْلِمَةً أُخِذَ بِهَا فِی نَفْسِهِ أَوْ فِی مَالِهِ أَوْ فِی وُلْدِهِ ؛ اگر كسى به گردنش حق الناس باشد، یا از خودش، یا از مالش، یا از بچه هایش انتقام گرفته می شود.»6
چگونه از این گناه پاک شویم ؟
فردی خدمت امام باقر(ع) آمد و عرض کرد : آقا من از زمان حجاج تا الآن در دستگاه طاغوت بودهام . مىشود توبه كنم ؟ امام یك مدتى ساكت شد . دومرتبه گفت: آقا مىشود توبه كنم ؟ امام فرمود : « لَا حَتَّى تُؤَدِّیَ إِلَى كُلِّ ذِی حَقٍّ حَقَّهُ ؛ نه مگر این كه تمام اموالى را كه رشوه گرفتهاى را به صاحبانش بر گردانی و ظلم هایی را که به مردم روا داشته ای جبران کنی . »7
از این روایات به روشنی مشخص می شود که راهِ توبه ای را که خداوند آن را برای هرکسی باز گذاشته است ، بر کسی که حق الناس بر گردن اوست ، تا زمانی که از دین مردم بیرون نیاید ، بسته خواهد بود و توبه ی او پذیرفته نمی شود .
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)