انَّ لِكُلِّ إِمَامٍ عَهْداً فِی عُنُقِ أَوْلِیَائِهِ وَ شِیعَتِهِ وَ إِنَّ مِنْ تَمَامِ الْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ زِیَارَةَ قُبُورِهِمْ فَمَنْ زَارَهُمْ رَغْبَةً فِی زِیَارَتِهِمْ وَ تَصْدِیقاً بِمَا رَغِبُوا فِیهِ كَانَ أَئِمَّتُهُمْ شُفَعَاءَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَه(من لا یحضره الفقیه، ج‏2، ص577، وسائل الشیعة، ج 10، ص 53)

برای هر امامی پیمانی برگردن پیروانش می باشد. وفای به این میثاق هنگامی كامل می گردد كه مراقد آن بزرگواران زیارت شود.

زیارت پیامبر و عترت آن حضرت امر مهم و بزرگی است و آداب و اعمالی دارد که رعایت آن آداب، علاوه بر آن که راه را برای رسیدن به زیارت مقبول باز می کند، به تاثیرپذیری ما از ارواح مطهر آن بزرگواران نیز کمک می کند.

غسل زیارت

از جمله آداب زیارت، غسل زیارت است. غسل علاوه بر تاثیر معنوی که در صفای باطن دارد، موجب رفع بوی بد و آلودگی های ظاهری و احساس نشاط نیز می شود. در بعضى از احادیث آمده كه مولایمان حضرت علىّ علیه السّلام در شبهاى سرد غسل مى‏كرد تا براى نماز شب نشاط پیدا كند. )ادب حضور، 127)

همین ها خود امور مهمی برای برقراری یک ارتباط موثر است. اما فواید غسل در اینها خلاصه نمی شود غسل همانند وضو، حکمتی دارد که هنوز برای بشر مکشوف نشده است اما موجب صفای قلب و روح می شود و ارتباط شیاطین را با انسان مشکل می کند. در باب زیارت رسول خدا آمده است... و اگر زائران، غسل زیارت كنند، رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم به آنان خطاب مى‏كند: اى میهمانان خدا! شما را به همنشینى و همراهى من در بهشت بشارت باد.(ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص 243)

همچنین در روایت از امام رضا علیه السلام آمده است که:

آگاه باشید كه هر كس مرا با غسل زیارت كند از تمامى گناهان پاك مى‏شود آنچنان كه گویى از مادر متولّد شده و هیچ گونه بگناه آلودگى ندارد.(عیون أخبار الرضا(ع)، ترجمه غفارى و مستفید، ج‏2، ص 642، باب 66)

در خصوص اهمیت و ضرورت غسل زیارت، توجه به روایت ذیل سودمند است تا در این باره از سستی و غفلت پرهیز بیشتری داشته باشیم.

حسن بن زبرقان الطّبرى به اسنادش به طور مرفوعه امام صادق علیه السلام، وى مى‏گوید:

محضر مبارك امام صادق علیه السلام عرض كردم: بسا به زیارت قبر حضرت حسین بن على(علیهماالسلام) مى‏رویم و به جهت سرما یا غیر آن غسل زیارت بر ما مشكل مى‏باشد چه كنیم؟ حضرت فرمودند: كسى كه در فرات غسل كرده و حسین علیه السّلام را زیارت نماید برایش به اندازه‏اى‏ فضیلت منظور مى‏شود كه قابل احصاء و شمارش نیست و زمانى كه برگردد به آنجایى كه غسل كرده و این بار وضو گرفته و حضرت را زیارت كند همان ثواب و فضیلت براى او نوشته مى‏شود.(كامل الزیارات، ترجمه ذهنى تهرانى، ص 620)
از جمله آداب زیارت، غسل زیارت است. غسل علاوه بر تاثیر معنوی که در صفای باطن دارد، موجب رفع بوی بد و آلودگی های ظاهری و احساس نشاط نیز می شود. در بعضى از احادیث آمده كه مولایمان حضرت علىّ علیه السّلام در شبهاى سرد غسل مى‏كرد تا براى نماز شب نشاط پیدا كند

ذکر و آرامش در طول راه
زیارت حرم امام رضا علیه السلام

سپس در حالی که به یاد خداست و با آرامش و وقار حرکت می کند به سوی حرم روانه شود و از هرگونه رفتار سبکی که در محضر اهل بیت از آن شرم دارد بپرهیزد زیرا واقعا در محضر ایشان قرار دارد.

... و كسى كه بحال آرامش و وقار به مكّه(و هر مکان زیارتی مقدسی مانند مکه) وارد شود خداوند گناهانش را مى‏آمرزد.(من لا یحضره الفقیه، ترجمه غفارى، ج‏3، ص 29، باب فضائل حج، ص 24)

بهتر است در تمام طول مسیر از اذکار مقدس غافل نماند. از موسى بن عمران النخعى مروى است كه گفت به على بن محمد الهادی عرض كردم یابن رسول اللَّه مرا زیارت كامله جامعه بلیغه تعلیم كن كه چون هر یك از شما را بخواهم زیارت كنم به آن زیارت كنم فرمود چون به نزدیك در حرم رفتی بایست و شهادتین را بر زبان جارى كن و لیكن باید غسل كرده باشى چون داخل حرم شدى و قبر را دیدى بایست و سى مرتبه اللَّه اكبر بگو پس از آن آهسته با نهایت آرامش دل و با نهایت سكینه و وقار روان شو و گامهاى خود را بنزدیك یك دیگر بردار پس از آن بایست و سى مرتبه دیگر تكبیر بگوى پس از آن برو به نزدیك قبر و چهل مرتبه تكبیر بگو كه مجموع تكبیرات صد مرتبه شود پس از آن بگو: السلام علیكم یا اهل بیت النبوة و موضع رساله... و الی آخر.(زیارت جامعه کبیره)
در روایت از امام رضا علیه السلام آمده است که: آگاه باشید كه هر كس مرا با غسل زیارت كند از تمامى گناهان پاك مى‏شود آنچنان كه گویى از مادر متولّد شده و هیچ گونه بگناه آلودگى ندارد

اذن دخول
اذن ورود

(یَـأَیُّهَا الَّذِینَ امَنُواْ لاَ تَدْخُلُواْ بُیُوتَ النَّبِیِّ إِلاَّ أَن یُؤْذَنَ لَكُمْ.(سوره احزاب، آیه 46)؛ ای كسانی كه ایمان آورده اید در خانه های پیامبر داخل نشوید، مگر این كه به شما اجازه داده شود. و فرموده اند: «ان الله حرم من المؤمنین امواتاً ما حرم منهم احیاء»؛ خداوند آنچه را از مؤمنان در حال حیات تحریم كرده، در حال مرگشان نیز تحریم كرده است. (تفسیر نور الثقلین، ج 5، ص 80 به نقل از اصول كافی)

و در روایات بسیاری رعایت حرمت عترت پیامبر همچون خود او دانسته شده است بنابر این ما به اذن دخول و تکریم حرم آن بزرگواران که همچون مساجد و بلکه بیش از آن، محلی برای یاد خدا و توبه و استغفارند، امر شده ایم.

فِی بُیُوت أَذِنَ اللَّهُ أَن تُرْفَعَ وَیُذْكَرَ فِیهَا اسْمُهُ و یُسَبِّحُ لَهُو فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَالاَْصَالِ(سوره نور، آیه 36)؛ نور الهی در خانه هایی است كه خداوند رخصت داده كه ارجمندش دارند و نامش در آن جا یاد شود و او را هر بامداد و شبانگاه تسبیح گویند .

در اذن دخول چنانچه محدث بزرگ میرزای قمی در مفاتیح آورده است ابتدا شهادت می دهیم که ای خداوند من به دستور تو بدون اجازه وارد نمی شوم و شهادت می دهم که صاحب این حرم مرا می بیند و سخنم را می شنود و جواب سلامم را می دهد هر چند تو حجابی بر گوشم نهادی و من صدایشان را نمی شنوم و سپس از خدا و رسولش و فرشتگان حاضر در حرم اجازه ورود می خواهیم.

ءَاَدْخُلُ یا رَسُولَ اللهِ، ءَاَدْخُلُ یا حُجَّةَ اللهِ، ءَاَدْخُلُ یا مَلائِکَةَ اللهِ الْمُقَرَّبینَ الْمُقیمینَ فى هذَا الْمَشْهَدِ، فَاْذَنْ لى یا مَوْلاىَ فى الدُّخُولِ اَفْضَلَ ما اَذِنْتَ لاَِحَد مِنْ اَوْلِیآئِکَ، فَاِنْ لَمْ اَکُنْ اَهْلاً لِذلِکَ فَاَنْتَ اَهْلٌ لَهُ *

آیا داخل شوم اى رسول خدا؟ آیا داخل شوم اى حجت خدا؟ آیا داخل شوم اى فرشتگان مقرّب خدا که در این زیارتگاه اقامت دارید؟ پس اذنم بده اى مولاى من براى داخل شدن، بهترین اذنى را که به یکى از دوستانت مى دهى؛ که اگر من شایسته آن نیستم مسلّماً تو شایسته آنى...

نشانه گرفتن اذن دخول، دل شكستگی و یك نوع دگرگونی در درون می باشد. پس اگر حالت رقت قلب و خشوع احساس كرد، داخل شود در بعضی روایات آمده که اگر به اندازه بال مگسی در چشمش اشک پیدا شد داخل شود

اما اگر کسی حال مناسبی نداشت بهتر است داخل حرم نشود تا بیشتر توسل پیدا کند شاید اگر یکی دو بار خود را محروم ببیند، حالت دلشکستگی و توجه عمیقتر و خشوع بیشتر برایش حاصل شود آنگاه خود تجربه خواهد کرد که زیارت با ادب و حضور قلب چه صفا و حالی دارد.