کسی که به حکم «الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ »(34/نساء) مسئولیت اداره خانه و خانواده را بر عهده دارد باید بداند که مسئولیت او تنها خرید آذوقه و تهیه پوشاک و مسکن نیست؛ هر چند این وظایف اگر با نیت الهی انجام شود عبادت است و چنین تلاشگری در ردیف مجاهدان در راه خداست « الْكَادُّ عَلَى عِیَالِهِ كَالْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّه» (کافی5/88) اما مسئولیتی بس سنگین وجود دارد که در مقایسه با آنچه گفته شد به مراتب مهمتر و حساس تر است.

قاتل درآتش جهنم

خداوند متعال می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَ أَهْلیكُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ » اى كسانى كه ایمان آورده‏اید! خود و خانواده‏ى خود را از آتشى كه هیزم آن، انسانها و سنگ‏ها هستند حفظ كنید.(6/تحریم)

این دستور به منزله سر فصلی است که در آن مسئولیتهای متعددی برای مدیر خانواده تعریف شده است. در این نوشتار به برخی از آنها اشاره می کنیم:
1. خودتان را از آتش حفظ کنید

از «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ ... ناراً» فهمیده می شود که ابتدا باید خود فرد مقید به رعایت احکام شرعی باشد؛ یعنی تلاش کند تا در حد توان احکام و آداب اسلامی را در زندگی پیاده کند تا بتواند قسمت دوم آیه را اجرا کند و الگویی باشد مناسب برای اعضاء خانواده خود.


2. خانواده خود را از آتش حفظ کنید

در عمل به این دستور دو کار باید کرد؛ یکی امر به واجبات است و دیگری نهی از محرمات.

الف. امر به واجبات:

مدیر خانواده وظیفه دارد که خانواده خود را امر به واجبات کند. نمونه ای از این امر را می توان در آیه «وَ أْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلاةِ » مشاهده کرد که فرمود: «و خانواده‏ات را به نماز فرمان بده »(132/طه) اما این امر تنها منحصر در نماز نمی شود بلکه نماز تنها یک نمونه از واجباتیست که سرپرست خانواده باید اهل خود را به آن امر کند.

البته این امر کردن مراتبی دارد که چاشنی شدت، مرتبه آخر آن است. آن روند عمومی و سیره فراگیر که مورد توصیه اسلام است استفاده از لحنی نرم و برخوردی دلنشین است. (44/طه-83/بقره)
حفظ اهل خانه از آتش دوزخ به این است که انسان نه اجازه گناه به خانواده بدهد و نه زمینه ساز بساط گناه شود. به عبارت دیگر در مورد گناه نه تایید کند نه اجازه دهد و نه زمینه ساز شود

یک خاطره آموزنده

دکتر افروز در یک برنامه تلویزیونی خاطره ای قدیمی از حضرت آیت الله سبحانی نقل کرد که در این زمینه بسیار آموزنده است. ایشان فرمود: به همرا ایشان عازم سفر به شهرستانی دور دست شدیم که در این سفر آقازاده ایشان هم که نوجوانی 15 ساله بود با ما همسفر شد. شب از نیمه گذشته بود که خسته و کوفته به مقصد رسیدیم و به خواب رفتیم. دو سه ساعت بعد بانگ اذان صبح بلند شد. حضرت آیت الله پس از آنکه نماز صبحشان را خواندند بر بالین فرزندشان نشستند. من دیدم که ایشان برای بیدار کردن این نوجوان برای نماز چطور شانه های او را به نرمی می مالیدند و با چه عبارتهای محبت آمیزی قربان صدقه او می رفتند تا اینکه او برای نماز بلند شود و وضویی بسازد. بالاخره بعد از لحظاتی نوجوان از بستر بلند شد و با رغبت تمام، نماز را اقامه کرد.

شما خود مقایسه کنید و ببینید که این طرز برخورد کجا و برخوردهای ایذایی و تنفرانگیز برخی از والدین کجا!

ب. نهی از محرمات

حفظ اهل خانه از آتش دوزخ به این است که انسان نه اجازه گناه به خانواده بدهد و نه زمینه ساز بساط گناه شود. به عبارت دیگر در مورد گناه نه تایید کند نه اجازه دهد و نه زمینه ساز شود.

این نهی هم مانند آن امر است که با کلامی نرم و دلنشین شروع می شود و در نهایت و در صورت نیاز با شدت همراه می شود ولی برنامه اصلی، همان نرمی با اقتدار است که لازمه مدیریت هر مدیر است.

در این راستا لازم است تا سرپرست خانواده با هر چه که مظهر و نمودی از گناه و معصیت است مقابله کند و با ظاهر شدن زمینه های آن بلافاصله از خود عکس العمل نشان داده و از آن نهی کند.

در عصر حاضر که گناه و معصیت با چهره های متعددی خودنمایی می کند و در کمین افراد خانواده هستند بر مدیر خانواده لازم است تا با شناخت انواع و شگردهای جدیدِ تباهی در مقابله آنها قد علم کرده و ایستادگی کند.
شیطان، جهنم
چند نمونه از مظاهر تباهی

در زیر به چند نمونه از مظاهر تباهی اشاره می کنیم که در زمان حاضر تمرکز دشمنان دین و ایمان، بر روی آنها بیشتر است:

1. نوع پوشش و ترکیب ظاهر که هیچ تناسبی با فرهنگ و دستورات دین ما ندارد.

اسلام به عنوان کامل ترین برنامه زندگی بشر در زمینه نوع پوشش و شکل ظاهر دستوراتی دارد که رعایت آن می تواند امنیت فکری و روانی و نیز اجتماعی افراد را تامین کند؛ هم برای مردان و زنان دستور برنامه دارد و هم برای پسران و دختران.

بر پدر و یا مدیر خانواده لازم است تا با مراجعه به احکام اسلامی در این زمینه به کنترل و تطبیق افراد خانواده خود با احکام اسلام اقدام نماید.(1)

2. تماشای برنامه هایی که بر خلاف موازین شرعی اسلام است

با پیشرفت و گسترش صنایع دیداری و شنیداری دشمنان دین و ایمان ما مسلمانان بیکار ننشسته و با استفاده از آخرین فناوریهای روز دنیا و به کار گیری هنرمندان(!) مبتذل راه به خانه های ما گشوده اند که اگر کنترل و نظارتی از سوی والدین به خصوص پدر خانواده اعمال نشود دشمن پیروز شده و کل خانواده را اسیر کرده و به ورطه تباهی می کشاند.

به عنوان مثال وقتی پدر خانواده ای اجازه داد در خانه‌ شان ماهواره باشد و همه با هم تمام برنامه‌ها را بدون کنترل و مدیریت لازم تماشا کنند، تبعاتش را هم باید بپذیرند؛ بی‌مهری‌ها، سردی‌ها، بی‌میلی‌ها، دعواها همه از پیامدهای ناگزیر این دستگاه گیرنده است. به هرحال وقتی پایه خانواده سست شد، زمینه قهر و نزاع و طلاق هم فراهم می‌شود.
با توجه به این اصل مهم بر مدیر خانواده واجب است تا با کنترل و مدیریت صحیح، مانع از برقراری چنین ارتباط هایی شود که گاه دیده می شود به نام میهمانی و جشن تولد و ... به وقوع می پیوندد

البته مشکلات این‌چنینی فقط به خاطر بدحجابی و نوع پوشش تصاویر ماهواره‌ای پدید نمی‌آید. خودتان قضاوت کنید، وقتی خانواده‌ها روزهای متمادی سریال‌هایی را دنبال می‌کنند که هدفی جز عادی جلوه دادن روابط نامشروع و غیرمجاز ندارند؛ چه بر سر خانواده‌های ما خواهد آمد. درست است که تماشای فیلم‌های مبتذل یا تحریک‌کننده ماهواره‌ای و تبلیغات وسوسه‌انگیز آن، تنها عامل بروز مشکلات درون خانوادگی نیست ولی به جرات می‌توان گفت یک از مهمترین عوامل ویرانگر در این زمینه همین فیلم‌ها و بلوتوث‌ها و اس‌ام اس‌های محرک و نابود کننده است.

3. ارتباط و اختلاط بین نامحرمان

یکی دیگر از زمینه های گناه و انحراف که به برکت فیلمها و سریالهای داخلی و خارجی رو به عادی سازی است ارتباط و اختلاط زنان و مردان نامحرم است. این ارتباط اگر با حفظ موازین و رعایت حدود شرعی باشد مجاز است و روا؛ اما روی سخن در این نوشتار با آن ارتباطها و اختلاطهایی است که در دین و شریعت ممنوعند.

در اسلام هر گونه ارتباط با نامحرم که باعث تحریک و به گناه افتادن شود حرام است و ممنوع. مقام معظم رهبری به مانند سایر مراجع بزرگوار تقلید می فرمایند: «هر گونه ارتباطى كه خارج از ضوابط و احكام شرعى باشد و یا مفسده اى بر آن مترتب شود، جایز نیست.» (2)

با توجه به این اصل مهم بر مدیر خانواده واجب است تا با کنترل و مدیریت صحیح، مانع از برقراری چنین ارتباط هایی شود که گاه دیده می شود به نام میهمانی و جشن تولد و ... به وقوع می پیوندد.