دیوان اشعار اوحدی

[R A H A]

مستیم و مستی ما از جام عشق باشد

وین نام اگر بر آریم، از نام عشق باشد

خوابی دگر ببینیم هر شب هلاک خود را

وین شیوه دلنوازی پیغام عشق باشد


بی‌درد عشق منشین، کندر چنین بیابان

آن کس رود به منزل کش کام عشق باشد


درمان دل نخواهم، تا درد مهر هستم

صبح خرد نجویم، تا شام عشق باشد


نشکفت اگر ز عشقش لاغر شویم و خسته

کین شیوه لاغریها در یام عشق باشد


بیش از اجل نبیند روی خلاص و رستن

در گردنی، که بندی از دام عشق باشد


روزی که کشته گردم بر آستانهٔ او

تاریخ بهترینم ایام عشق باشد


مشنو که: باز داند سر نیازمندان

الا کسی که پایش در دام عشق باشد


از چشم اوحدی من خفتن طمع ندارم

تا پاسبان زاری بر بام عشق باشد

[R A H A]

گدایی را که دل در بند یار محتشم باشد

دلش هم‌خوابهٔ اندوه و جانش جفت غم باشد


حرامست ار کند روزی دلش میلی به بستانی

همایون دولتی کش چون تو باغی در حرم باشد


ز چشم لطف بر احوال مسکینان نظر میکن

که سلطان دولتی گردد، چو میلش بر حشم باشد


به غیر از نم نمیبیند ز دست گریه چشم من

بصر مشکل ببیند چونکه غرق آب و نم باشد


مکن دعوت به شیرینی مرا ز آن لب که در جنت

خسیسی گوید از حلوا، که در بند شکم باشد


چو بر جانم زدی زخمی، به لطفش مرهمی می‌نه

ز بهر این دل خسته نکو بنگر که هم باشد


چنین معشوقه‌ای در شهر و آنگه دیدنش مشکل

کسی کز پای بنشیند به غایت بی‌قدم باشد


بساز، ای اوحدی، چون زر نداری، در جفای او

که اندر کشور خوبان جفا بر بی‌درم باشد

[R A H A]

روزی که از لب تو بر ما سلام باشد

شادی قرار گیرد، عشرت مدام باشد


گر جان من بخواهی، کردم حلال بر تو

چیزی که دوست خواهد، بر ما حرام باشد


گفتی که: در فراقم زحمت کشیده‌ای تو

مردم هزار نوبت، زحمت کدام باشد؟


در هر دو هفته بینم روی ترا، ولیکن

آن دم که بینم او را، ماهی تمام باشد


احوال قید چون من سرگشته‌ای چه داند؟

جز بیدلی که او را پایی به دام باشد


گویی که: من ببینم روزی به دیدهٔ خود

کان رفته باز گردد و آن تند رام باشد؟


نشگفت اگر بسوزد دلها به گفتهٔ خود

چون اوحدی کسی کو شیرین کلام باشد

[R A H A]

معشوقه پی وفا نباشد

ور بود، به عهد ما نباشد


هرگز سر کوی خوبرویان

بی‌فتنه و ماجرا نباشد


هر چند که یار ما ختاییست

ما را نظر خطا نباشد


ای با همه طلعت تو نیکو

با طالع ما چرا نباشد؟


دعوی چه کنی بر وی پوشی؟

پوشیدن مه روا نباشد


خوبی که ندید روی او کس

امروز بجز خدا نباشد


عشق تو قضای آسمانیست

کس را گذر از قضا نباشد


من عاشقم و لبت ببوسم

عاشق همه پارسا نباشد


گفتی که: ترا دوا صبوریست

این درد بود، دوا نباشد


آن غم که تو ریختی درین دل

جایی برسد، که جا نباشد


زیر قدمت ببوسم ایرا

بالای تو بی‌بلا نباشد


زر میخواهی ز من، ترا خود

یک بوسهٔ بی‌بها نباشد


زر پر مطلب، که اوحدی را

در دست بجز دعا نباشد

[R A H A]

اگر گوش بر دشمنانت نباشد

لب من دمی بی‌دهانت نباشد


ترا حسن و مالست و خوبی، ولیکن

چه سودست ازین‌ها؟ چو آنت نباشد


نشینی تو با هر کسی وز کسی من

چو پرسم نشانی، نشانت نباشد


چه نخجیر کندر کمندت نیفتد؟

چه ناچخ که اندر کمانت نباشد؟


نجویم طریقی، نپویم به راهی

که آمد شد کاروانت نباشد


سری را، که پیوسته بر دوش دارم

نخواهم که بر آستانت نباشد


لب خود بنه بر لب من، که سهلست

اگر نام من بر زبانت نباشد


من از غصه صد پی دل خویشتن را

بسوزم، که از بهر جانت نباشد


اگر اوحدی را ز وصل رخ خود

بسودی رسانی، زیانت نباشد

[R A H A]

هر که صید او شود با دیگری کارش نباشد

وانکه داغ او گرفت از بندگی عارش نباشد


نیست عیبی اندرین گوهر،ولیکن من شکستش

می‌کنم، تاهیچ کس جز من خریدارش نباشد


طالب مقصود را از در نشاید باز گشتن

آستان را بوسه باید داد، اگر بارش نباشد


دوستان گویند: کز دردش به غایت می‌گدازی

چون کند بیچاره رنجوری؟ که تیمارش نباشد


هر که عاشق باشد او را، می‌نپندارم، که در دل

حرقتی، یا رقتی در چشم بیدارش نباشد


عشق و مستوری بهم دورند و راه پاکبازی

آن کسی آسان رود کین شیشه در بارش نباشد


در خرابات امشبم رندی به مستی دید و گفتا:

این چنین صوفی، عجب دارم، که زنارش نباشد


فکرتم هر لحظه میگوید که: جان در پایش افشان

کار جان سهلست، می‌ترسم سزاوارش نباشد


گر مسلمانی، نگه کن در گرفتاران به رحمت

کافرست آن کس که رحمی بر گرفتارش نباشد


راه عشق و سر درد و وصف مهر ماهرویان

هر کسی گوید، ولی این نالهٔ زارش نباشد


اوحدی امیدوار تست و دارد چشم یاری

گر تو یار او نباشی، هیچ کس یارش نباشد

[R A H A]

باید که مال دنیا مسمار دل نباشد

کین مارها که بینی، جز مار دل نباشد


بیمار جهل گردد روزی هزار نوبت

از عقل اگر زمانی تیمار دل نباشد


وقتی که حرص و شهوت خواری کنند بر دل

آه! ار عنایت او غم خوار دل نباشد


سودی ندارد از کس یاری نمودن دل

نور هدایت او تا یار دل نباشد


نزد خداپرستان دانی که: چیست طاعت؟

آن سیرتی که در وی آزار دل نباشد


یک بار اگر ببینی دل را، یقین بدانی

کین آبگینه هرگز در بار دل نباشد


بر قول اوحدی کن گوش، ار نجات خواهی

زیرا که قول او جز مسمار دل نباشد

[R A H A]

چون قد تو در چمن نباشد

چون روی تو یاسمن نباشد


اندر همه تنگهای شکر

شیرین تر از آن دهن نباشد


ای باغ، مشو غلط ز رویش

کین لاله در آن چمن نباشد


ای باد، مده به زلف او دل

کان قاعده بی‌شکن نباشد


جانا، ستمی که می‌کنی تو

گر فاش کنم، ز من نباشد


فردا سر گورم ار بکاوی

جز داغ تو بر کفن نباشد


پیوند که با تو کرد جانم

وقتی بینی، که تن نباشد


پیراهن وصل چون تو جانی

بر قامت هر بدن نباشد


دوری مگزین، که اوحدی را

جز خاک درت وطن نباشد

[R A H A]

رنگین‌تر از رخ تو گل در چمن نباشد

چون عارض تو ماهی در انجمن نباشد


پوشیده هر کسی را پیراهنیست، لیکن

آب حیات کس را در پیرهن نباشد


فرهادوار بی‌تو جان می‌کنم، نگارا

فرهاد نیست عیبی،گر کوهکن نباشد


چون وقت بوسه دادن گویی که: بی‌دهانم

دشنام نیز دادن بر بی‌دهن نباشد


زر خواستی و جان هم، زر کمترست، لیکن

در جان که می‌فرستم باری سخن نباشد


چون وصل جویم از تو، گویی: نبینی، آری

دیدار خوب رویان بی لا و لن نباشد


چون استوار باشم در عهد و وعدهٔ تو؟

کین بی‌خلاف نبود و آن بی‌شکن نباشد


امشب چو پیش دیده خون ریختی دلم را

گر زانکه باز گوید فردا، ز من نباشد


جانا، کجا نشیند بی‌صحبت تو یک دم؟

روزی که اوحدی را تشویش تن نباشد

[R A H A]

سر عشق از خرد برون باشد

عشق را پیشرو جنون باشد


چند گویی که: عشق بدبختیست؟

پس تو پنداشتی که چون باشد؟


گر تو بر خوان عشق خواهی بود

خورشت خاک و باده خون باشد


رقت چشم آرزومندان

اثر حرقت درون باشد


به نصیحت قرار کی گیرد؟

دل ، که از عشق بی‌سکون باشد


کی به شاخ غمش رسد دستی؟

که نه در زیر این ستون باشد


اوحدی، گر تو صد زبان داری

عاشق بی‌درم زبون باشد