دیوان اشعار اوحدی

[R A H A]

عشق بی‌علت ترنج دوستی بار آورد

گر به علت عشق ورزی رنج و تیمار آورد

چیست پیش پاکبازان کام دل جستن؟ غرض

وین غرض در دوستی نقصان بسیار آورد


در میان مهربانان مهر دار و گو مباش

همت ارباب دل خود سنگ در کار آورد


جذب مغناطیس بین کاهن به خود چون می‌کشد؟

کم ز سنگی نیستی کاهن به رفتار آورد


گر دل اندر کافری بندد جوانی پاکباز

در نهان او مسلمانی پدیدار آورد


یار گردن کش ز دامت گر چه سر بیرون برد

این کمند آخر همش روزی گرفتار آورد


گر ز خوبان دوستی خواهی، به پاکی میل کن

میل خوبان جنبش اندر نقش دیوار آورد


از برای عاشقست این ناز و غنج و چشم و روی

خواجه بهر مشتری جوهر به بازار آورد


اوحدی، گر کژ روی انکار دشمن لازمست

دوستی چون راست ورزی دشمن اقرار آورد

[R A H A]

پیری که پریرم ز مناجات بر آورد

دی مست و خرابم به خرابات برآورد

یک جرعه به ذات خود ازان باده‌ی صافی

در داد که گرد از من و از ذات بر آورد


در بتکده‌ای برد مرا مست و بدیدم

رویی، که خروش از جگر لات بر آورد


خورشید جبینی، که فروع رخش از دور

چون شعله زد، آشوب ز ذرات بر آورد


چون در شدم، آن قامت رعنا به قیامی

دل را ز مقام و ز مقامات برآورد


چون جان رخ او دید، پس دست گزیدن

انگشت شهادت به تحیات برآورد


با اوحدی از راه کرامت سخنی گفت

وز بحر دلش موج کرامات برآورد

[R A H A]

هر کس که در محبت او دم برآورد

پای دل از کمند بلاکم برآورد

خون جگر به حلق رسیدست وز هره نه

دل را، که پیش عارض او دم برآورد


دل در جهان به حلقه ربایی علم شود

گر سر در آن دو زلف چو پرچم بر آورد


گر دود زلف از آتش رویش جدا شود

آتش ز خلق و دود ز عالم بر آورد


جان و دل مرا، که به هم انس یافتند

هجرت، بسی نماند، که از هم برآورد


بعد از وفات بر سر خاکم چو بگذرد

خاک لحد ز گریه‌ی من غم برآورد


روزی که زد ز نقطه‌ی خالش دم اوحدی

گفتم که: سر به دایره‌ی نم بر آورد

[R A H A]

سوز تو شبی بسازم آورد

وندر سخنی درازم آورد

زان دم که تو روی باز کردی

از هر چه بجز تو بازم آورد


گر تیغ زنند رخ نپیچیم

زین قبله که در نمازم آورد


اقبال به کعبه‌ی وصالت

بی‌درد سر مجازم آورد


چون توبه‌ی منزل امانی

با بدرقه و جوازم آورد


لطف تو به مکه‌ی حقیقت

از بادیه‌ی حجازم آورد


آن بخت که دل به خواب می‌جست

بیدار ز در فرازم آورد


این قاعده‌ی نیازمندی

در عهد تو بی‌نیازم آورد


چون دید که: شمع جمع عشقم

اندوه تو در گدازم آورد


گستاخی اوحدی برتو

در غارت و ترکتازم آورد

[R A H A]

بی تو دل من دمی قرار نگیرد

پند نصیحت کنان به کار نگیرد

هر چه در امکان عقل بود بگفتیم

این دل شوریده اعتبار نگیرد


داد من امروز ده، که روز ضرورت

یار نباشد که دست یار نگیرد


صید توام، ترک من مگیر، که دیگر

صید چنین کس به روزگار نگیرد


روز نباشد که در فراق رخ تو

روی من از خون دل نگار نگیرد


بر سر من گر تو خاک راه ببیزی

از تو دلم ذره‌ای غبار نگیرد


هر چه بخواهی بکن، که بنده‌ی منقاد

حکم خداوند خویش خوار نگیرد


رنج کش، ای اوحدی، که بی‌المی کس

آرزوی خویش در کنار نگیرد


طالب وصلی، که بردبار نباشد

بوسه از آن لعل قند بار نگیرد

[R A H A]

صفات قلندر نشان برنگیرد

صفات تجرد بیان برنگیرد

عدم خانه‌ی نیستی راست گنجی

که وصلش وجود جهان برنگیرد


گشاد از دل تنگ درویش یابد

خدنگی که هیچش کمان برنگیرد


من آن خاکسارم، که گر برگذاری

بیفتم، کسم رایگان برنگیرد


به بالای من بر کشیدند دلقی

که پهنای هفت آسمان برنگیرد


دل دین طلب تنگ تن برنتابد

تن راهرو بار جان برنگیرد


مکن یاد دنیا، که اندیشه‌ی ما

هماییست کین استخوان برنگیرد


به ما گوهری داد دست عنایت

که اندازه‌ی بحر و کان برنگیرد


تو سرمایه بسیار گردان، که دل را

چو سرمایه پر شد زیان برنگیرد


زبان درکش،ای اوحدی، زین حکایت

که ناگه سرت با زبان برنگیرد


ازان یار بیگانگی دارد آن کس

که پندار خویش از میان برنگیرد

[R A H A]

چو دل شد زان او هرگز نمیرد

چو خورد از خوان او هرگ نمیرد

به سر می‌گردم از عشقش، چو دانم

که سرگردان او هرگز نمیرد


تن عاشق بمیرد در جدایی

ولیکن جان او هرگز نمیرد


به دردش گر دلم زین پیش می‌مرد

پس از درمان او هرگز نمیرد


تنم را پر شود پیمانه‌ی عمر

ولی پیمان او هرگز نمیرد


به زندان عزیزی در شد این دل

که در زندان او هرگز نمیرد


روان اوحدی را هست حکمی

که بی‌فرمان او هرگز نمیرد

[R A H A]

تیر از کمان به من اندازد

عشق از کمین چو برون تازد

درکس نیوفتد این آتش

کو را چو موم بنگدازد


چون شاه ما سپه انگیزد

چون ماه ما علم افرازد


از دست بنده چه کار آید؟

جز سرکه در قدمش بازد؟


آن کس که غیر او داند

هرگز بغیر نپردازد


در پرده راه ندارد کس

و آنگاه پرده که او سازد


بنوازدم چو بخواهد زد

پس بهتر آنکه بننوازد


بس فتنها که برانگیزد

آن رخ چو پرده براندازد


با اوحدی غم او هر دم

از گونه‌ی دگر آغازد

[R A H A]

رخش، روابود، ار اسب دلبری تازد

که گوی سیم به چوگان مشک می‌بازد

ز ذره بیشترندش کنون هواداران

سزا بود که دل از مهر ما بپردازد


چه پردها بدرانید عشق او برما!

نگه کنیم دگر تا: چه پرده میسازد؟


به دست کوته ما این گرو نشاید برد

ز زلف او که درازست وتیر دریازد


میان ما سخنی چند اندرونی رفت

زبان چو شمع ببر، تا برون نیندازد


بسی که از دهن او شکر شود در تنگ

ز شرم او نه عجب گر نبات بگدازد


چه کم شود ز درخت بلند قامت دوست؟

به کار اوحدی ار سایه‌ای بر اندازد

[R A H A]

چون گره بر سر آن زلف دو تاه اندازد

مشک را خوارتر از خاک به راه اندازد

اگر آن چاه زنخدان به سر کوچه برد

ای بسا دل! که در آن کوچه به جاه اندازد


نظر زهره کند، خنجر مریخ زند

نور خورشید دهد، پرتو ماه اندازد


چشم آن ترک سپاهی به هزیمت ببرد

ناوک غمزه چو در قلب سپاه اندازد


گر گواهیش بیارم که: مرا زلف تو کشت

حسن او لرزه بر اندام گواه اندازد


تیر هجرم به جگر در زد و اندیشه نکرد

که دلم در پی او ناوک آه اندازد


اوحدی، دیده مدوز از رخ او، عیبی نیست

گر گدایی نظری بر رخ شاه اندازد