دیوان اشعار اوحدی

[R A H A]

در آن شمایل موزون چو دل نگاه کند

هزار نامه به نقش هوس سیاه کند

ز حسرت رسن زلف و چاه غبغب او

نه طرفه گر دل من رغبت گناه کند


به هجراو دل من غیر ازین نمی‌داند

که روز و شب بنشیند، فغان و آه کند


برفت و در پی او آن چنان گریسته‌ام

کز آب دیدهٔ من کاروان شناه کند


دلم کجا طمع وصل او کند؟ هیهات!

مگر ز دور به خاک درش نگاه کند


اگر ز طلعت او مشتری خبر یابد

کجا ملازمت آفتاب و ماه کند؟


ز فخر سر به فلک برکشد ستاره صفت

چو اوحدی ز سر زلف او پناه کند

[R A H A]

یار آن کسی بود که به کارت نگه کند

باری نگه کنی، دوسه بارت نگه کند

گاه دعا به نالهٔ زیرت چو گوش کرد

روز بلا به گریهٔ زارت نگه کند


روزی اگر ترا به میان در کشد غمی

دستی بگیرد و ز کنارت نگه کند


بار کسی بکش، که ز پای ار بیوفتی

باری به اوفتادن بارت نگه کند


چون مست شد ز بادهٔ اندوه او سرت

جامی دو کم دهد، به خمارت نگه کند


از مهر دوستی چه کنی فخر؟ کو ز کبر

هر ساعتی به دیدهٔ عارت نگه کند


اغیارات ار نگه نکند هیچ باک نیست

چون اوحدی بکوش، که یارت نگه کند

[R A H A]

نگار من به یکی لحظه صد بهانه کند

وگر به جان طلبم بوسه‌ای رهانه کند

به سنگ خویش بریزد ز طره عنبر و مشک

هر آنگهی که سر زلف را به شانه کند


ز چشم من پس ازین گر چنین رود سیلاب

درین دیار کسی را مهل که خانه کند


به وقت مرگ وصیت کنم رفیقی را

که گور من هم از آن خاک آستانه کند


به زلف او دلم از بهر خال شد بسته

که مرغ میل به دام از برای دانه کند


زمانه مایهٔ بیداد بود و طرهٔ او

بدان رسید که بیداد بر زمانه کند


به شیوه گوشهٔ چشمش چو ناوک اندازد

ز گوشهٔ جگر اوحدی نشانه کند

[R A H A]

عاشق کسی بود که چو عشقش ندی کند

اول قدم ز روی وفا جان فدی کند

دلبر، که دستگیری عاشق کند ز لطف

گر جان کنند در سر کارش کری کند


زهری که دشمنی دهد از بهر رنج، تو

بستان به یاد دوست بخور، تا شفی کند


بستم دکان مشغله را در به روی خلق

تا عشق او در آید و بیع و شری کند


از آستان نمی‌گذرم تا جفای او

خاکم وظیفه سازد و خونم جری کند


بر کشتگان تیغ غم او کفن مپوش

کان به شهید عشق که از خون ردی کند


مجنون که شب رود بر لیلی، شگفت نیست

روز از تحملی ز سگان حمی کند


باد هواست، چار حد آن خراب کن

هر خانه را که جز هوس او بنی کند


ای اوحدی، ز هر چه کنی کار عشق به

آیا کسی که عشق ندارد چه می‌کند؟

[R A H A]

ترک ستم پرست من ترک جفا نمی‌کند

عهد به سر نمی‌برد، وعده وفا نمی‌کند

هندوی ترک آن صنم کرد بسی خطا ولیک

ناوک چشم مست او هیچ خطا نمی‌کند


گر به وصال او رسم، هم بربایم از لبش

یک دو سه بوسه ناگهان، گر چه رها نمیکند


بوس به جان بها کنیم، ار بفروخت خود نکو

ور نفروخت میبریم آنچه بها نمی‌کند


چارهٔ من خدا کند در غم روی او مگر

خود نکند به جای کس هر چه خدا نمیکند


در غم او بسوختند اهل جهان،حسود من

خام نشسته پیش او شکر چرا نمیکند؟


دست بدار، اوحدی، یار دگر به دست کن

کو غم ما نمی‌خورد، چارهٔ ما نمی‌کند

[R A H A]

صبری کنیم تا ستم او چه می‌کند؟

با این دل شکسته غم او چه می‌کند؟

هر کس علاج درد دلی می‌کنند و ما

دم در کشیده تا الم او چه می‌کند؟


در دست ما چو نیست عنان ارادتی

بگذاشتیم تا کرم او چه می‌کند؟


ای بخت من، به دست من انداز دامنش

وین سر ببین که: در قدم او چه می‌کند؟


عیسی دمست یار، مرا پیش او بکش

وآنگه نگاه کن که: دم او چه می‌کند؟


یک ره به پیش دیدهٔ من نام او ببر

وز گریه بین که اشک و نم او چه میکند


در حیرتم ز مدعی نادرست مهر

تا مهر عشق بر درم او چه می‌کند؟


خورشید را چو نیست در آن آستانه بار

گویی نسیم در حرم او چه می‌کند؟


این دوستان نگر که: نگفتند:اوحدی

با هجر بیش و وصل کم او چه می‌کند؟

[R A H A]

دلدار دل ببرد و زما پرده می‌کند

ما را ز هجر خویشتن آزرده می‌کند


دل برد و جان اگر ببرد نیز ظلم نیست

شاهست و حکم بر خدم و برده می‌کند


ما را ز هجر خویش بده گونه مرده کرد

اکنون عتاب و عربده ده مرده می‌کند


یکتایی دلم ز جفا هر دمی دو تا

آن طرهٔ دراز دو تا کرده می‌کند


طفلان دیدگان مرا دایهٔ غمش

از خون دل برای چه پرورده می‌کند؟


چشمش ز پیش زلف سیه دل نمی‌رود

وین نازنیست خود که پس پرده می‌کند


گلگون اشک دیده ز درد فراق او

بر روی اوحدی گذر آزرده می‌کند

[R A H A]

نی بین که چون به درد فغانی همی کند؟

هر دم ز عشق ناله بسانی همی کند


او را همی زنند به صد دست در جهان

وز زیر لب دعای جهانی همی کند


سر بسته سر سینهٔ عشق بی‌نوا

از نی شنو، که راست بیانی همی کند


بادیش در سرست و هوایی همی پزد

دستیش بر دلست و فغانی همی کند


راهی همی زند دل عشاق را وزان

بر چهره‌شان ز اشک نشانی همی کند


گاه از گرفت و گیر بلایی همی کشد

گه با گشاد و بست قرانی همی کند


هر ساعتیش راه روان می‌دهند و او

دم در کشیده جذب روانی همی کند


آن بی‌زبان پردهن ساده بین که چون

هر دم حکایتی به زبانی همی کند؟


دف هر زمان چو نی سرانگشت می‌گزد

زان فتنها که نی به زمانی همی کند


در جان نشست هر چه ز دل گفت دم بدم

صید دلی و غارت جانی همی کند


چون اوحدی ز زخم پراگنده پیر شد

و آن پیر بین که کار جوانی همی کند

[R A H A]

گر کسی در عشق آهی می‌کند

تا نپنداری گناهی می‌کند


بیدلی گر می‌کند جایی نظر

صنع یزدان را نگاهی می‌کند


با دم صاحبدلان خواری مکن

کان نفس کار سپاهی می‌کند


آنکه سنگی می‌نهد در راه ما

از برای خویش چاهی می‌کند


گر بنالد خسته‌ای معذور دار

زحمتی دارد، که آهی می‌کند


عشق را آن کو سپه سازد به عقل

دفع کوهی را به کاهی می‌کند


گر کند رندی نظر بازی، رواست

محتسب هم گاه‌گاهی می‌کند


یک دم از خاطر فراموشم نشد

آنکه یادم هر به ماهی می‌کند


چند نالیدم و آن بت خود نگفت:

کین تضرع دادخواهی می‌کند


اوحدی را گر چه از غم بیمهاست

هم به امیدش پناهی می‌کند


اشتر حاجی نمی‌داند که چیست؟

بار بر پشتست و راهی می‌کند

[R A H A]

جماعتی که مرا توبه کار می‌خوانند

ز عشق توبه بکردم، بگوی: تا دانند


به بند عشق چو شد پای تا سرم بسته

به پند عقلم ازین کار منع نتوانند


ولایتیست دل و عشق آن صنم سلطان

در آن ولایت باقی گدای سلطانند


مکونات جهان را تو قطرها پندار

که آب خویش به دریای عشق می‌رانند


مجاهدان طلب را چو کاروان سلوک

به کوی عشق درآید، شتر بخوابانند


اگر نه سلسله جنبانشان بود شوقی

ستارگان سپهر از روش فرو مانند


خبر ز عشق ندارد وجود مدعیان

همیشه در پی انکار اوحدی زانند