استفاده از داروهای غیر مجاز در ورزش
قسمت دوم
دوپینگ در عصر جدید :
در سالهای اخیر همگام با پیشرفت دانش پزشکی و داروسازی در کنار استفاده صحیحی تز کشفیات روز افزون ای علوم ، متاسفاده عده ای افراد سودجویانه استفاده نابجا از داروها را در جامعه اشاعه میدهند . یکی از عرصه های این سودجویی کاربرد غیر از داروها در ورزش و ترویج آن بوده است که اهداف اقتصادی ، اجتماعی و حتی سیاسی در ورای این موارد استفاده نابجا وجود دارد . موارد فراوان خلع مدال ، عوارض زیانبار گسترده جسمی و روحی گزارش شده از ورزشکاران و بالاخره موارد مرگ و میر قابل توجه ناشی از ارتکاب دوپینگ ، حاکی از گسترش تکان دهنده این ضد ارزش در صحنه ورزش می باشد . در سال 1981 یک بررسی در بین دانش آموزان ورزشکار آمریکایی نشان داد که 80 درصد افراد تحت مطالعه حداقل یک مورد سابقه استفاده از الکل ، 20 درصد از آنها سابقه ماری جوانا و 2 درصد از این افراد تجربه مصرف استروئیدهای آنابولیزان داشته اند . در یک بررسی دیگر بر روی رشته های دیگر ورزشی کمترین میزان کاربرد داروها در رشته هاکی روی چمن و بیشترین میزان کابرد در رشته های وزنه برداری و دو میدانی ثبت شده است . در حال حاضر تمامی سازمانهای اجرایی ورزش و در راس آنها کمیسیون پزشکی کمیته بین المللی المپیک که از سال 1976فعالیت رسمی خود را شرع کرده مسئولیت مبارزه با دوپینگ را در سراسر جهان بر عهده دارند . این سازمانها تدوین و انتشار فهرستهایی همراه با تجدید نظر مداوم را در برنامه کار خود قرار داده اند و به انتشار این فهرستها همراه با انتشارات آموزشی دیگر و نیز انجام آزمایشات دارویی روی نمونه های گرفته شده از ورزشکاران نسبت به ریشه کنی دوپینگ اقدام مینمایند .
تعریف :
طبق تعریف کمیسیون پزشکی کمیته بین المللی المپیک دوپینگ عبارتست از تجویز یا مصرف یک ماده خارجی – یا ماده درون زای بدن ، با مقادیر غیر عادی و یا راه استعمال غیر طبیعی توسط شخص سالم با هدف افزایش کارآیی ورزشی .
دوپینگ به معنای استفاده از مواد متعلق به گروه داروهای ممنوع ، محدوده شده و یا استفاده از روشهای گوناگون غیر مجازی می باشد . به قول خوان آنتونیو سامارانش رئیس کمیته بین المللی المپیک ، دوپینگ نوعی تقلب است که از جنبه های مختلف منجر به انحطاط و مرگ میشود :
مرگ فیزیولوژیک چرا که دستکاری غیرقانونی در فرآیند طبیعی باعث تغییرات شدید و گاها برگشت ناپذیری در بدن می شود .
مرگ جسمی نظیر برخی موارد اسف بار مرگ ورزشکارانی که در سالهای اخیر مشاده شده است . انحطاط روانی و شخصیتی ناشی از رضایت شخص به تقلب ، نادیده انگاشتن توانایی ها و ظرفیت های شخصی و بزرگ کردن ناتوانی ها و و معایب و بالاخره انحطاط اخلاقی به واسطه تعدی فرد از قوانینی که تمام جامعه بشری پابند
آن هستند .
از سوی دیگر در سالهای اخیر همگام به پیشرفت دانش پزشکی و داروسازی در کنار استفاده صحیحی از کشفیات روزافزون این علوم ، متاسفانه عده ای با افراد سودجویانه استفاده نابجا از داروها را در جامعه اشاعه می دهد . یکی از عرصه های این سودجویی کاربرد غیر از داروها در ورزش و ترویج آن بوده است که اهداف اقتصادی ، اجتماعی و حتی سیاسی در ورای این موارد استفاده نابجا وجود دارد . موارد فراوان خلع مدال ، عوارض زیانبار گسترده جسمی و روحی گزارش شده از ورزشکاران و بالاخره موارد مرگ ومیر قابل توجه ناشی از ارتاب دوپینگ ، حاکی از گسترش تکان دهنده این ضد ارزش در صحنه ورزش میباشد . در سال 1981 یک بررسی در بین دانش آموزان ورزشکار آمریکایی نشان داد که 80 درصد افراد تحت مطالعه حداقل یک مورد سابقه استفاده از الکل ، 20 درصد از آنها سابقه ماری جوانا و 2 درصد از این افراد تجربه مصرف استروئیدهای آنابولیزان داشته اند . در یک بررسی دیگر بر روی رشته های دیگر ورزشی کمترین میزان کاربرد داروها در رشته هاکی روی چمن و بیشترین میزان کابرد در رشته های وزنه برداری و دو میدانی ثبت شده است . در حال حاضر تمامی سازمانهای اجرایی ورزش و در راس آنها کمیسیون پزشکی کمیته بین المللی المپیک که از سال 1976فعالیت رسمی خود را شرع کرده مسئولیت مبارزه با دوپینگ را در سراسر جهان بر عهده دارند . این سازمانها تدوین و انتشار فهرستهایی همراه با تجدید نظر مداوم را در برنامه کار خود قرار داده اند و به انتشار این فهرستها همراه با انتشارات آموزشی دیگر و نیز انجام آزمایشات دارویی روی نمونه های گرفته شده از ورزشکاران نسبت به ریشه کنی دوپینگ اقدام مینمایند .
رخدادهای مهم در تاریخ دوپینگ :
اولین مورد مرگ ورزشکاران در سال 1886رخ داد که یک دوچرخه سوار به نامه لینتون در اثر استفاده بیش از حد داروی تری متیل درگذشت . در مسابقات المپیک یک دونده ماراتن به نام توماس هیکس در اثر مصرف برندی و استریکلین در شرف مرگ قرار گرفت .
دهه 1950 – روس ها از هورمون های مردانه برای افزایش قدرت و نیرو استفاده نمود و آمریکایی ها نیز استروییدها را به این منظور استفاده نمودند .
1960 – دوچرخه سوار دانمارکی در المپیک رم به علت مصرف بیش از حد آمفتامین ها فوت کرد .
1964 – افزایش قابل توجهی در ظاهر عضلان ورزشکاران در المپیک دیده شد که شک در مصرف داروها را برانگیخت .
1967 – کمیته بین المللی المپیک بعد از مرگ تامی سیمپیون به علت مصرف غیر از آمفتامین ها واکنش نشان داد .
1968 – این کمیته با تعریفی از دوپینگ لیست داروهای غیر مجاز را ارایه داد و بدین ترتیب انجام آزمایش در بازیهای المپیک شروع شد .
1988 – در المپیک سئول ، تست بن جانسون از نظر مصرف استروئیدهای آنابولیزان خلع و از ورزش محروم گردید . همچنین دو وزنه بردار بلغاری که به مقام نخست المپیک دست یافته بودند به علت دو پینگ محروم شدند .
1994 – دیه گو مارادونا فوق ستاره فوتبال آرژانتین در مسابقات جام جهانی 1994 آمریکا به علت مصرف داروهای محرک از همراهی با تیمش محروم گردید و بدین ترتیب آرژانتین بدون مارادونا از آن دوره مسابقات حذف گردید .
2000 – برای مبارزه هر چه شدید تر با این پدیده شوم ، کمیته مبارزه با دو پینگ تشکیل شده و آماده بر خورد جدید با متخلفین در مسابقات المپیک 2000 سیدنی می باشد .
کاربرد غیر مجاز داروها در جوانان :
دوران جوانی : مرحله قدرت و آسیب پذیری زیاد شناخته شده است . طغیان احساسات جوانی و طلب شهوت و مقام میتواند جوانان ورزشکار را در برخی از موارد تشویق به کاربرد غیر مجاز دارو نماید . در نتیجه یک مطالعه بر روی جوامع غربی ، داروها و مواد کاربرد غیر مجاز ، برحسب میزان مصرف آنها به ترتیب الکل ، ماری جوآنا ، دخانیات ، آمفتامین ها ، داروهای توهم زا و کوکائین ، ویتامین ها و بالاخره استروئیدهای آنابولیزان گزارش شده اند .
به دلیل حساسیت سنی ویژه ، ایجاد مقاومت درونی در جوانان از طریق ارائه آموزشهای مفید در خصوص داروها و عوارض مخاطره آمیز آنها ، بهتر از منع مستقیم و اعمال مجازاتهای شدید است ، گر چه اتخاذ شیوه های قانونی نیز در جای خود در مورد افراد ضرورت دارد .
دوپینگ خونی
یکی از عوامل مهم در افزایش استقامت ورزشکاران گلبولهای قرمز خود و ظرفیت انتقال خون و اکسیژن به عضلات است . در روش دوپینگ خون ، از ورزشکاران در شرایط تمرین و تغذیه مناسب یک واحد خون ( حدود نیم لیتر ) گرفته شده و در شرایط انجماد نگهداری می کنند . سپس یک روز قبل ازمسابقه ، خون شخص را مجددا به خودش تزریق می کنند تا میزان حجم و گلبول های قرمز خون افزایش یابد . این روش در المپیک تابستانی 1984 به کار گرفته شد و دوپینگ محسوب می شود . طی تحقیقی که در کالج تربیت بدنی استکهلم در این خصوص انجام شد ، مشاهده گردید که کارایی ورزشکاران در جذب اکسیژن 9 درصد افزایش یافته است .
از لحاظ فنی دوپینگ خون به معنای استفاده از دارو نیست . هنگامی که تزریق خون انجام می شود ، در فرد دریافت کننده ظرفیت حمل الکسیژن در اثر افزایش گلبول های قرمز موجود در گردش خون بیش تر می شود . البته این وضعیت کوتاه مدت است چرا که وضعیت هومئوستاتیک بدن به زودی به حالت اولیه برگشته و سازگاری حاصل می کند . یک مورد مرگ ناشی از دوپینگ خونی و همچنین عفونت های باکتریایی شدید مانند هپاتیت نیز در این روش گزارش شده است .
البته به روش های دیگری نیز می توان به اثرات این روش دست یافت . برای مثال ورزشکار می تواند در ارتفاعات بالا و هوایی سرشار از اکسیژن برای یک دوره طولانی تمرین کند تا بر میزان هموگلوبین های خون و ظرفیت اکسیژن رسانی خود بیفزاید .
تزریق خون به یک فرد با سطح طبیعی گلبول قرمز در جهت افزایش هموگلوبین را دوپینگ خونی می گویند . هدف از این کار افزایش توانایی حمل اکسیژن در خون و بنابراین افزایش قدرت استقامتی آن شخص می شود . انتقال خون می تواند از یک دهنده با گروه خونی مشابه و سازگار ( انتقال همسان ) انجام شود و یا تزریق مجدد خون فرد به خودش بعد از یک دوره ذخیره صورت گیرد ( انتقال از خود ) بدین ترتیب افزایش ناگهانی توده گلبولهای قرمز با انتقال گلبولها به فرد موجب افزایش توان هوازی حداکثر و آمادگی جسمانی هوازی می گردد . با توجه به اینکه دوپینگ خونی مقاومت را افزایش می دهد استفاده از آن در ورزشهای استقامتی مثل اسکی ، دو ماراتن و دوچرخه سواری گزارش شده است .
دلایل منع دوپینگ
دوپینگ خود به دلایل اساسی زیر ممنوع شناخته شده است :
دلایل فیزیکی : کاربرد داروها طیفی از اثرات جانبی ناخواسته و زیانبار را برای بدن فرد بر جای می گذارد که می توانند در پاره ای از موارد برگشت ناپذیر باشد و از این رو ، صدمات جبران ناپذیری را بر روی سلامتی ورزشکار وارد نمایند .
دلایل اخلاقی : دوپینگ با اهداف عالیه ورزش که سالم سازی جسم و روح می باشد منافات دارد . از طرف دیگر این پدیده زمینه ای برای کشانده شدن جوانان ورزشکار بسوی بلای خانمانسوز اعتیاد را فراهم می آورد .
دلایل قانونی : دوپینگ به دلیل ایجاد برتری غیر منصفانه در صحنه ورزش ، بر خلاف مقررات جاری سازمانهای اجرایی ورزش می باشد و ارتکاب آن جرم شناخته می شود.