پروانه‌ها چطور شکارچیان را فریب می‌دهند؟ / عکس

دانش > طبیعت - تحقیقات نشان می‌دهد وجود ابرژنی در ژنوم پروانه‌های Heliconius numata باعث می‌شود این پروانه‌ها بتوانند طرح بال‌های گروه وسیعی از گونه‌های غیرخوراکی دیگر را تقلید کنند و شکارچیان را فریب دهند.
محبوبه عمیدی: می‌دانیم در میان آبزیان، هشت‌پاها و ماهی‌های مرکب، توانایی عجیبی برای تغییر شکل و فریب شکارچیان دارند، اما در دنیای حشرات این پروانه‌ها هستند که با تغییر تنها یک سوئیچ ژنتیکی می‌توانند به گروه گسترده‌ای از پروانه‌های دیگر تبدیل شوند و از مرگ حتمی نجات پیدا کنند.
به گزارش ساینس دیلی، گروهی از محققان موفق شدند یکی از بزرگترین معماهای تکامل را حل کنند. بررسی‌های والاس، بیتز و داروین نشان می‌داد که حتی پروانه‌هایی که طعم ناخوشایندی دارند برای در امان ماندن از اشتباهی خورده شدن، طرح‌های روی بال‌هایشان را به رنگ‌های هشدار دهنده پروانه‌های دیگری که در نزدیکی آنها ساکن هستند، تغییر می‌دهند اما شیوه عمل آنها در این فرایند که Mullerian mimicry - در این روش حشره‌ای که انتخاب چندان مناسبی برای شکارچی نیست، حرکات، رفتار یا شکل حشره دیگری را تقلید می‌کند که شکارچی تمایلی به شکار آن ندارد. این فرایند شانس زنده ماندن مقلد و نمونه که در نزدیکی یکدیگر قرار دارند، بیشتر می‌کند - نامیده می‌شود، تاکنون ناشناخته بود.
butterfliescropped
گروهی از محققان برای مطالعه این تغییر شکل روی گونه Heliconius numata که ساکن جنگل‌های بارانی منطقه آمازون است، تمرکز کردند. این پروانه همان‌طور که در تصویر زیر می‌بینید، می‌تواند طرح روی بال‌های چندین گونه دیگر از پروانه‌ها را مانند یکی از خویشاوندان پروانه شهریار که Melinaea mneme نام دارد و پرنده‌ها علاقه‌ای به خوردن آن ندارند، به خوبی تقلید کند.
110814141410 large
این گروه در ابتدا ناحیه کروموزومی مسئول تغییر الگوی بال‌ها را شناسایی و توالی آنرا در H. numata تعیین کردند. مطالعات آنها نشان می‌داد تمامی این تغییر الگوها به وسیله بخشی از یک تک‌کروموزوم کنترل می‌شود که شامل چندین ژن همکار است و هر کدام بخشی از الگو را کنترل می‌کنند. این خوشه ژنی که مسئول بسیاری از طرح‌ها و الگوهای موجود در طبیعت از شکل‌گیری گل‌های پامچال تا ایجاد طرح‌های رنگی روی بدن حلزون‌ها هست، ابرژن نامیده می‌شود.
محققان دریافتند سه نسخه متفاوت از این کروموزوم در بدن پروانه H. numata وجود دارد که هر کدام می‌تواند مسئول ایجاد گستره وسیعی از الگوهای بال گوناگون باشد و به همین دلیل است که این پروانه می‌تواند طرح بال‌هایی کاملا متفاوت را تقلید کند.
متیو جران که رهبری گروه تحقیق را به عهده داشته، می‌گوید: «شگفت‌زده شده بودیم. پروانه‌های ترنسفورمرهای دنیای حشرات هستند، آنها می‌توانند با تغییر یک سوئیچ ژنتیکی به گروه بزرگی از گونه‌های دیگر تغییر شکل بدهند و احتمال شکار شدن را به حداقل برسانند».