دیوان اشعار خاقانی

[sorna]

درد دل گویم از نهان بشنو

راز، بی‌زحمت زبان بشنو

جوش دریای غصه باور کن

موج خون بنگر و فغان بشنو


بر کنار دو جوی دیده‌ی من

بانگ دولاب آسمان بشنو


لرزه‌ی برق در سحاب دل است

ناله‌ی رعد ز امتحان بشنو


پیش کوه ار غمان من گویی

کوه را بانگ الامان بشنو


چون بخندد عدو ز گریه‌ی من

دل به خشمم کند که هان بشنو


تندرستی ورای سلطانی است

از دو تن پرس و شرح آن بشنو


یا ز دربان تن‌درست بپرس

یا ز سلطان ناتوان بشنو


حال شب‌های هجر خاقانی

چون بخواهی ز این و آن بشنو

[sorna]

آخر چه خون کرد این دلم کامد به ناخن خون او

هم ناخنی کمتر نگشت اندوه روز افزون او

دل خاک آن خون خواره شد تا آب او یک‌باره شد

صیدی کزو آواره شد خاکش بهست از خون او


از جور او خون شد دلم وز دست بیرون شد دلم

در کار او چون شد دلم چون کار کرد افسون او


کردم حسابش جو به جو در دستخون دیدم گرو

جوجو شد از غم نو به نو بی‌روی گندم‌گون او


پیرامن کویش به شب خصمان خاقانی طلب

هرجا که گنج است ای عجب ماری است پیرامون او

[sorna]

تو چه دانی که من از وفا چه نمودم به جای تو

علم الله که جان من چه کشید از جفای تو

گذری کن به کوی من، نظری کن به سوی من

بنگر تا به روی من چه رسید از برای تو


ز غمت گرچه خسته‌ام، کمر مهر بسته‌ام

دل از آن بر گسسته‌ام که گذارم وفای تو


دلت از مهر گشته شد غمم از حد گذشته شد

چکنم چون نوشته شد به سرم بر قضای تو


چو جهانی به خاصیت تو و وصل تو عاریت

نزند لاف عافیت دل کس در بلای تو


نیت آن همی کنم که تو را جان فدی کنم

به جهان این ندی کنم که سرم با دو پای تو


همه رنجی به سر برم چو به کوی تو بگذرم

همه خشمی فرو خورم چو ببینم رضای تو


تن اگر زیان کند لب تو کار جان کند

دل خاقانی آن کند که بود حکم و رای تو

[sorna]

سینه پر آتشم چو میغ از تو

چهره‌ی پر گوهرم چو تیغ از تو

روز عمرم بدی که چون

حاصلی نیست جز دریغ از تو


ماتم عمر رفته خواهم داشت

زان سیه جامه‌ام چو میغ از تو


رصد عشق تو جهان بگرفت

چون تمنا کنم دریغ از تو


وه چه سنگی که خون خاقانی

ریختی نامده دریغ از تو

[sorna]

شد آبروی عاشقان از خوی آتش‌ناک تو

بنشین و بنشان باد خویش ای جان عاشق خاک تو

بس کن ز شور انگیختن وز خون ناحق ریختن

کز بس شکار آویختن فرسوده شد فتراک تو


ای قدر ایمان کم شده زان زلف سر درهم شده

وی قد خوبان خم شده پیش قد چالاک تو


بردی دل من ناگهان کردی به زلف اندر نهان

روزی نگفتی کای فلان اینک دل غم‌ناک تو


ای اسب هجر انگیخته نوشم به زهر آمیخته

روزم به شب بگریخته زان غمزه‌ی بی‌باک تو


مرغان و ماهی در وطن آسوده‌اند الا که من

بر من جهانی مرد و زن بخشوده‌اند الا که تو


دل گم شد از من بی‌سبب برکن چراغ و دل طلب

چون یافتی بگشای لب کاینک دل صد چاک تو


دل خستگان را بی‌طلب تریاک‌ها بخشی ز لب

محروم چون ماند ای عجب خاقانی از تریاک تو

[sorna]

گرچه جانی از نظر پنهان مشو

رحم کن در خون جان ای جان مشو

پرده‌ی رازم دریدی آشکار

وعده‌های کژ مده پنهان مشو


گر به جان فرمان دهی فرمان برم

آمدی ناخوانده بی‌فرمان مشو


از بن دندان به دندان مزد تو

جان دهم جای دگر مهمان مشو


گر بپیچم در کمند زلف تو

چون کمند از شرم، رخ پیچان مشو


خون خوری ترکانه کاین از دوستی است

خون مخور، ترکی مکن، تازان مشو


کشتیم پس خویشتن نادان کنی

این همه دانا مکش، نادان مشو


چون غلام توست خاقانی تو نیز

جز غلام خسرو ایران مشو

[sorna]

چه کرده‌ام بجای تو که نیستم سزای تو

نه از هوای دلبران بری شدم برای تو

مده به خود رضای آن که بد کنی بجای آن

که با تو داشت رای آن که نگذرد ز رای تو


دل من از جفای خود ممال زیر پای خود

که بدکنی بجای خود که اندر اوست جای تو


مکن خراب سینه‌ام، که من نه مرد کینه‌ام

ز مهر تو بری نه‌ام، به جان کشم جفای تو


مرا دلی است پر زخون ببند زلف تو درون

پناه می‌برم کنون به لعل جان‌فزای تو


مرا ز دل خبر رسد، ز راحتم اثر رسد

سحرگهی که در رسد نسیم دل‌گشای تو


رخ و سرشک من نگر که کرده‌ای چو سیم و زر

تبارک الله ای پسر قوی است کیمیای تو


نه افضلم تو خوانده‌ای، به بزم خود نشانده‌ای

کنون ز پیش رانده‌ای، تو دانی و خدای تو

[sorna]

پشت پایی زد خرد را روی تو

رنگ هستی داد جان را بوی تو

گشته چون من کشته‌ای زنار دار

جان عیسی در صلیب موی تو


از پی خون‌ریز جان خاکیان

شهربندی شد فلک در کوی تو


دیده کافوری و جان قیری کند

در سیه‌کاری سپیدی خوی تو


از دلت ترسم به گاه صلح از آنک

سر به شکر می‌برد جادوی تو


بنده‌ی دندان خویشم کو به گاز

نقش یاسین کرد بر بازوی تو


دربدر هر ماه چون گردد قمر

دیده شاید آن هلال ابروی تو


آهوی تاتار را سازد اسیر

چشم جادوخیز و عنبر موی تو


جان خاقانی تو داری اینت صید

چرب پهلویی هم از پهلوی تو

[sorna]

در عشق داستانم و بر تو به نیم جو

بازیچه‌ی جهانم و بر تو به نیم جو

گه‌گه شده است صبرم و بر تو به نیم گه

جوجو شداست جانم و بر تو به نیم جو


بر طارم وصالت نارفته دست هجر

بشکست نردبانم و بر تو به نیم جو


هر لحظه زیر پای سگ پاسبان تو

صد جان همی فشانم و بر تو به نیم جو


خصمان من به حضرت تو خاصگی و من

موقوف آستانم و بر تو به نیم جو


سوزی چنان که دانی جان مرا و من

سازم چنان که دانم و بر تو به نیم جو


خاقانی ار نماند با تو به یک پشیز

من نیز اگر نمانم بر تو به نیم جو

[sorna]

بسته‌ی زلف اوست دل، ای دل از آن کیست او

خسته‌ی چشم اوست جان، مرهم جان کیست او

شهری دل در آستین، بر درش آستان نشین

اینت مسیح راستین درد نشان کیست او


شیفتگان یکان یکان مست لبش زمان زمان

او رود از نهان نهان گنج روان کیست او


کشت مرا دلش به کین هست لبش گوا بر این

خامشی گواه بین غنچه دهان کیست او


خلق چنان برند ظن کوست به جمله زان من

من شده مست این سخن تا خود از آن کیست او


سینه‌ی خاقنی و غم، تا نزند ز وصل دم

دعوی عشق و وصل هم، تا ز سگان کیست او