مهمترين پرسش هاى فقهى مورد ابتلاء در ماه مبارك رمضان به همراه پاسخ هاى آنمهمترين پرسش هاى فقهى مورد ابتلاء در ماه مبارك رمضان به همراه پاس

[Behzad AZ]

تبعيت زن و اولاد در وطن

س 704: آيا زن در وطن و اقامت تابع شوهر است؟
ج: مجرد زوجيّت موجب تبعيّت قهرى نمى‏شود، و زن مى‏تواند در انتخاب وطن و قصد اقامت تابع شوهر خود نباشد. بله، اگر زن در انتخاب وطن و اعراض از آن تابع اراده همسرش باشد، قصد شوهرش براى او كافى است و شهرى كه همسرش با او براى زندگى دائم و به قصد توطن به آنجا رفته است، وطن وى هم محسوب مى‏شود و همچنين اعراض شوهر او از وطن مشتركشان با خروج از آن و رفتن به جائى ديگر، اعراض او از وطن هم محسوب مى‏گردد، و براى اقامت ده روز در سفر، اطلاع او از قصد شوهرش مبنى بر اقامت ده روز با اين فرض كه وى تابع اراده شوهر است براى وى كافى است، بلكه اگر مجبور به همراهى با شوهرش در مدت اقامت در آنجا باشد، نيز حكم همين است.
س 705: جوانى با زنى از شهرى ديگر ازدواج نموده است، هنگامى كه اين زن به خانه پدرش مى‏رود، نمازش قصر است يا تمام؟
ج: تا زمانى كه از وطن اصلى خود اعراض نكرده، نمازش در آنجا تمام است.
س 706: آيا زن و فرزندان مشمول مسأله «1284» رساله حضرت امام «قدس سره» هستند؟ يعنى در تحقق سفر آنها قصد سفر توسط آنان شرط نيست؟ و آيا وطن پدر موجب تمام بودن نماز كسانى كه تابع وى هستند، مى‏گردد؟
ج: اگر در سفر تابع پدر ولو قهرا باشند، قصد پدر براى پيمودن مسافت در صورت اطلاع آنان از آن كافى است. ولى در انتخاب وطن و اعراض از آن، اگر در تصميم‏گيرى و زندگى مستقل نباشند، يعنى بر حسب طبيعت و ارتكازشان تابع اراده پدر باشند، در اعراض از وطن سابق و اتخاذ وطن جديد كه پدر با آنها براى زندگى دائمى به آنجا رفته است، تابع وى خواهند بود.

احكام بلاد كبيره‏

س 707: نظر جنابعالى درباره شهرهاى بزرگ از جهت قصد توطن يا اقامت ده روز در آنها چيست؟
ج: در احكام مسافر و قصد توطن و قصد اقامت ده روز فرقى بين شهرهاى بزرگ و معمولى نيست و حتى با قصد توطن در يك شهر بزرگ و مدتى در آنجا ماندن، بدون معين كردن محله خاصى از آن، تمام آن شهر حكم وطن را درباره او پيدا خواهد كرد. همچنين اگر قصد اقامت ده روز در مانند اين شهر نمايد، بدون اينكه محله خاصى از آن را قصد نمايد، حكم تمام بودن نماز و صحّت روزه در مورد او در تمام محله‏هاى آن شهر جارى خواهد بود.
س 708: شخصى از فتواى امام «قدس سره» در مورد اينكه تهران از بلاد كبيره است، مطلع نبوده و پس از پيروزى انقلاب اسلامى به فتواى امام «قدس سره» علم پيدا كرده است، نماز و روزه‏اى را كه به نحو متعارف به جا آورده، چه حكمى دارد؟
ج: اگر در حال حاضر بر تقليد امام «قدس سره» در آن مسأله باقى باشد، واجب است كه اعمال گذشته‏اش را كه با فتواى امام «قدس سره» منطبق نيست، تدارك نمايد، به اين معنى كه نمازهائى را كه به جاى شكسته، تمام خوانده به صورت شكسته قضا كند و روزه‏هائى را كه در حال مسافرت گرفته است، قضا نمايد.

شرايط وجوب و صحت روزه

س 731: دخترى كه به سن تكليف رسيده، ولى به علت ضعف جسمانى توانائى روزه گرفتن ندارد، و بعد از ماه مبارك رمضان هم نمى‏تواند قضاى آن را به جا آورد تا اينكه ماه رمضان سال بعد فرا مى‏رسد، چه حكمى دارد؟
ج: ناتوانى از گرفتن روزه و قضاى آن به مجرد ضعف و عدم قدرت موجب سقوط قضاى روزه نمى‏شود، بلكه قضاى روزه‏هاى ماه رمضان كه از او فوت شده، بر وى واجب است.
س 732: دخترانى كه تازه به سن تكليف رسيده‏اند و روزه گرفتن بر آنها مقدارى مشكل است، چه حكمى دارند؟ آيا سن بلوغ شرعى دختران اكمال نه سال قمرى است؟
ج: بنا بر نظر مشهور، بلوغ شرعى دختران همان تكميل نه سال قمرى است كه در اين هنگام روزه بر آنها واجب است و ترك آن به مجرد بعضى از عذرها جايز نيست، ولى اگر روزه گرفتن براى ايشان ضرر داشته باشد يا تحمل آن برايشان همراه با مشقت زياد باشد، افطار براى آنها جايز است.
س 733: من زمان دقيق رسيدن به سن تكليف خود را نمى‏دانم، خواهشمندم بيان فرماييد كه از چه زمانى قضاى نماز و روزه بر من واجب است؟
ج: فقط قضاى آن مقدار از نمازها و روزه‏ها كه يقين به فوت آن بعد از رسيدن به سن قطعى تكليف شرعى داريد، بر شما واجب است.
س 734: اگر دختر نه ساله‏اى كه روزه بر او واجب شده، به دليل دشوارى، روزه‏اش را افطار نمايد، آيا قضا بر او واجب است يا خير؟
ج: قضاى روزه‏هائى كه از ماه رمضان افطار كرده، بر او واجب است.
س 735: اگر فردى به خاطر عذرى قوى، پنجاه درصد احتمال دهد كه روزه بر او واجب نيست و به همين دليل روزه نگيرد، ولى بعدا معلوم شود كه روزه بر او واجب بوده، از جهت قضا و كفاره چه حكمى دارد؟
ج: اگر افطار عمدى روزه ماه مبارك رمضان به مجرد احتمال عدم وجوب روزه بر وى باشد، در فرض سؤال علاوه بر قضا، كفاره هم بر او واجب است. اما اگر افطار به علت ترس از ضرر باشد و ترس هم منشأ عقلائى داشته باشد، كفاره واجب نيست، ولى قضا بر او واجب است.
س 736: شخصى مشغول انجام خدمت سربازى است و به علت مسافرت و حضور در محل خدمت، نمى‏تواند روزه ماه رمضان سال گذشته را بگيرد، و هنگام حلول ماه رمضان امسال نيز در محل خدمت است و احتمال دارد كه باز هم نتواند روزه بگيرد، اگر پس از پايان دوره خدمت سربازى بخواهد روزه اين دو ماه را قضا نمايد، آيا كفاره هم بر او واجب است يا خير؟
ج: كسى كه بر اثر عذر مسافرت، روزه ماه رمضان از او فوت شده و آن عذر تا ماه رمضان سال آينده استمرار داشته، فقط قضاى آن بر او واجب است و كفاره تأخير واجب نيست.
س 737: اگر شخص روزه دار جنب باشد و تا قبل از اذان ظهر متوجه آن نشود و پس از آن غسل ارتماسى نمايد، آيا روزه‏اش باطل مى‏شود؟ و اگر بعد از غسل متوجه شود كه در حال روزه غسل ارتماسى نموده است، آيا قضاى آن واجب است؟
ج: اگر غسل ارتماسى بر اثر فراموشى و غفلت از روزه‌دار بودن باشد، غسل و روزه او صحيح است و قضاى روزه‏اش بر او واجب نيست.
س 738: اگر شخصى بخواهد قبل از زوال به محل اقامتش برسد، ولى در راه به خاطر پيشامد حادثه‏اى نتواند در زمان معين به مقصد برسد، آيا روزه او اشكال دارد و آيا كفاره بر او واجب است يا فقط قضاى روزه آن روز را بايد به جا آورد؟
ج: روزه‏اش در سفر صحيح نيست و بر او فقط قضاى روزه آن روزى كه پيش از ظهر به محل اقامتش نرسيده، واجب است و كفاره‏اى هم ندارد.
س 739: اگر هواپيما در ارتفاع بالا و مسير طولانى در حال پرواز باشد و پرواز حدود دو ساعت و نيم تا سه ساعت طول بكشد، مهماندار و خلبان هواپيما براى حفظ تعادل خود هر بيست دقيقه احتياج به نوشيدن آب دارند، در اين صورت آيا در ماه مبارك رمضان، كفاره و قضاى روزه بر آنها واجب مى‏شود؟
ج: اگر روزه براى آنها ضرر داشته باشد، جايز است كه با نوشيدن آب افطار نمايند و قضاى آن را بجا آورند و در اين حالت كفاره بر آنها واجب نيست.
س 740: اگر زن در ماه مبارك رمضان دو ساعت يا كمتر مانده به اذان مغرب حيض شود، آيا روزه‏اش باطل مى‏شود؟
ج: روزه‏اش باطل است.
س 741: كسى كه با پوشيدن لباس مخصوص (مانند لباس غواصى) بدون اينكه بدنش خيس شود، در آب فرو رود، روزه‏اش چه حكمى دارد؟
ج: اگر لباس به سر او چسبيده باشد، صحت روزه‏اش محل اشكال است و بنا بر احتياط وجوبى قضاى آن لازم است.
س 742: آيا مسافرت عمدى در ماه رمضان به قصد افطار و فرار از روزه گرفتن، جايز است؟
ج: مسافرت در ماه رمضان اشكال ندارد، و در صورت مسافرت، ولو اينكه براى فرار از روزه باشد، افطار بر او واجب است.
س 743: شخصى كه روزه واجب بر عهده‏اش است و قصد دارد كه آن را بگيرد، ولى بر اثر پيشامدى نتواند روزه بگيرد مثلا بعد از طلوع خورشيد آماده مسافرت شد و به سفر رفت و بعد از ظهر برگشت و در بين راه هم مرتكب هيچيك از مفطرات نشد، ولى وقت نيت روزه واجب از وى فوت شد، و آن روز هم از روزهائى است كه روزه در آن مستحب است، آيا مى‏تواند نيت روزه مستحبى كند يا خير؟
ج: اگر قضاى روزه ماه رمضان بر ذمه‏اش باشد، نيت روزه مستحبى حتى بعد از فوت وقت نيت روزه واجب، از وى صحيح نيست.
س 744: من معتاد به سيگار هستم و در ماه مبارك رمضان هر چه تلاش مى‏كنم كه تندخو نباشم نمى‏توانم و همين باعث ناراحتى زياد افراد خانواده‏ام شده است و خودم هم از وضعيت دشوارم رنج مى‏برم، تكليف من چيست؟
ج: روزه ماه مبارك رمضان بر شما واجب است و بنابر احتياط واجب جايز نيست در حال روزه سيگار بكشيد، و نبايد بدون دليل با ديگران تند برخورد كنيد.

[Behzad AZ]

زن باردار و شيرده

س 745: آيا روزه گرفتن بر زن باردارى كه نمى‏داند روزه بر جنين او ضرر دارد يا خير، واجب است؟
ج: اگر بر اثر روزه، خوف ضرر بر جنين داشته باشد و خوف وى هم داراى منشاء عقلائى باشد، افطار بر او واجب است و در غير اين صورت واجب است كه روزه بگيرد.
س 746: زنى كه كودك خود را شير مى‏داده و باردار هم بوده و در همان حال روزه ماه رمضان را هم گرفته است، و هنگام زايمان فرزندش مرده به دنيا آمد، اگر از ابتدا احتمال ضرر را مى‏داده و در عين حال روزه گرفته است:
1 - آيا روزه‏اش صحيح است يا خير؟
2 - آيا ديه بر ذمه او هست يا خير؟
3 - اگر احتمال ضرر نمى‏داده، ولى بعدا معلوم شده كه روزه گرفتن براى جنين ضرر داشته، چه حكمى دارد؟
ج: اگر با وجود خوف از ضررى كه داراى منشاء عقلائى است، روزه گرفته باشد و يا بعدا برايش معلوم شود كه روزه براى وى يا براى جنين‏اش ضرر داشته، روزه‏اش صحيح نيست و قضاى آن بر او واجب است، ولى ثبوت ديه جنين متوقف بر اين است كه ثابت شود فوت جنين مستند به روزه گرفتن وى است.
س 747: من به لطف خداوند متعال داراى فرزندى هستم كه شيرخوار است. إن شاء الله تعالى بزودى ماه مبارك رمضان فرا خواهد رسيد. در حال حاضر مى‏توانم روزه بگيرم ولى در صورت روزه گرفتن، شيرم خشك خواهد شد. با توجه به اينكه داراى بنيه ضعيفى هستم و كودكم هر ده دقيقه شير مى‏خواهد، چه وظيفه‏اى دارم؟
ج: اگر به دليل كم يا خشك شدن شيرتان بر اثر روزه، خوف ضرر بر طفل خود داشته باشيد، روزه‏تان را افطار كنيد، ولى براى هر روزى بايد يك مد طعام به فقير بدهيد و قضاى روزه را هم بعدا بجا آوريد.

بيمارى و منع پزشک

س 748: بعضى از پزشكان كه به مسائل شرعى ملتزم نيستند، بيماران را از روزه گرفتن به دليل ضرر داشتن منع مى‏كنند، آيا گفته اين پزشكان حجت است يا خير؟
ج: اگر پزشك امين نباشد و گفته او هم اطمينان آور نباشد و باعث خوف ضرر نشود، گفته او اعتبارى ندارد و در غير اين صورت نبايد روزه بگيرد.
س 749: مادرم تقريبا سيزده سال بيمار بود و به همين دليل نمى‏توانست روزه بگيرد. من دقيقا اطلاع دارم كه علت روزه نگرفتن او احتياج به مصرف دارو بوده است، اميدواريم ما را راهنمائى فرمائيد كه آيا قضاى روزه‏ها بر او واجب است؟
ج: اگر ناتوانى او از روزه گرفتن بر اثر بيمارى بوده، قضا ندارد.
س 750: من بر اثر ضعف جسمانى از ابتداى سن بلوغ تا دوازده سالگى روزه نگرفته‏ام، در حال حاضر چه تكليفى دارم؟
ج: واجب است روزه‏هائى را كه در ماه مبارك رمضان نگرفته‏ايد با اينكه به سنّ تكليف رسيده بوديد، قضا كنيد، و اگر افطار روزه ماه رمضان عمدى و اختيارى و بدون عذر شرعى بوده، كفاره هم بر شما واجب است.
س 751: چشم پزشك مرا از روزه گرفتن منع كرده و گفته است كه به علت ناراحتى چشم به هيچ وجه نبايد روزه بگيرم، ولى من به گفته او توجه نكرده و شروع به روزه گرفتن كردم كه باعث بروز مشكلاتى براى من در اثناى ماه رمضان شد. به طورى كه در بعضى از روزها هنگام عصر احساس ناراحتى مى‏كنم، لذا متحير و مردد هستم بين اينكه روزه نگيرم و يا ناراحتى‏ام را تحمل كرده و روزه را تا غروب ادامه دهم. سؤال اين است كه آيا اصولا روزه گرفتن بر من واجب است؟ و در روزهائى كه روزه مى‏گيرم و نمى‏دانم قدرت ادامه آن را تا غروب دارم يا نه، آيا روزه‏ام را ادامه دهم؟ و نيت من چگونه بايد باشد؟
ج: اگر از گفته پزشك متدين و امين اطمينان حاصل كنيد كه روزه براى چشم شما ضرر دارد و يا خوف ضرر داشته باشيد، روزه گرفتن براى شما واجب نبوده و بلكه جايز هم نيست، و با خوف ضرر نيت روزه صحيح نيست و در صورت عدم خوف ضرر نيت روزه اشكال ندارد، ولى صحت روزه متوقف بر اين است كه براى شما واقعا ضرر نداشته باشد.
س 752: من از عينك طبى استفاده مى‏كنم و در حال حاضر چشمانم بسيار ضعيف است. هنگامى كه به پزشك مراجعه كردم به من گفت كه اگر براى تقويت چشمانم تلاش نكنم، ضعيف‏تر خواهند شد، بنابراين اگر از روزه ماه رمضان معذور باشم، چه وظيفه‏اى دارم؟
ج: اگر روزه براى چشمان شما ضرر دارد، واجب نيست روزه بگيريد، بلكه واجب است افطار كنيد و اگر بيمارى شما تا ماه رمضان آينده استمرار پيدا كرد، قضاى روزه بر شما واجب نيست، ولى واجب است كه عوض هر روز يك مد طعام به فقير بدهيد.
س 753: مادرم به بيمارى شديدى مبتلاست و پدرم نيز از ضعف جسمانى رنج مى‏برد و در عين حال هر دو روزه مى‏گيرند كه گاهى مشخص است كه روزه باعث تشديد بيمارى آنها مى‏شود، تاكنون نتوانسته‏ام آنها را قانع كنم كه لااقل هنگام شدت بيمارى روزه نگيرند. خواهشمنديم ما را در مورد حكم روزه آنها راهنمائى فرمائيد.
ج: ملاك تأثير روزه در ايجاد بيمارى يا تشديد آن و عدم قدرت بر روزه گرفتن تشخيص خود روزه دار نسبت به خودش است و اگر بداند روزه براى او ضرر دارد يا خوف ضرر داشته باشد و در عين حال بخواهد روزه بگيرد، روزه گرفتن براى وى حرام است.
س 754: در سال گذشته توسط پزشك متخصص موردعمل جراحى كليه قرار گرفتم. وى مرا از گرفتن روزه تا آخر عمر منع نمود، ولى در حال حاضر هيچ مشكل و دردى احساس نمى‏كنم و حتى به طور طبيعى غذا مى‏خورم وآب مى‏نوشم و هيچيك از عوارض بيمارى را هم حس نمى‏كنم، وظيفه من چيست؟
ج: اگر خود شما از ضرر روزه خوف نداريد و حجت شرعى هم بر آن نداريد، واجب است روزه ماه رمضان را بگيريد.
س 755: اگر پزشك شخصى را از روزه گرفتن منع كند آيا با توجه به اينكه بعضى از پزشكان اطلاعى از مسائل شرعى ندارند، عمل به گفته او واجب است؟
ج: اگر مكلّف از گفته پزشك يقين پيدا كند كه روزه براى او ضرر دارد و يا از گفته وى يا منشاء عقلائى ديگرى براى او خوف از ضرر حاصل شود، روزه گرفتن براى او واجب نيست، بلكه جائز هم نيست.
س 756: در كليه‏هاى من سنگ جمع مى‏شود و تنها راه جلوگيرى از جمع شدن سنگ در كليه، نوشيدن مستمر مايعات است و از آنجائى كه پزشكان معتقدند كه من نبايد روزه بگيرم، تكليف واجب من نسبت به روزه ماه مبارك رمضان چيست؟
ج: اگر جلوگيرى از بيمارى كليه مستلزم نوشيدن آب يا ساير مايعات در طول روز باشد، روزه گرفتن بر شما واجب نيست.
س 757: از آنجا كه مبتلايان به مرض قند مجبورند هر روز يك يا دو بار آمپول انسولين تزريق كنند و نبايد در وعده‏هاى غذائى آنها تأخير و فاصله بيفتد، زيرا باعث پائين آمدن ميزان قند خون و در نتيجه نوعى تشنج و بيهوشى مى‏شود، لذا گاهى پزشكان به آنها توصيه مى‏كنند كه در روز چهار نوبت غذا بخورند، خواهشمنديم نظر شريف خود را درباره روزه اين افراد بيان فرمائيد.
ج: اگر بدانند كه خوددارى از خوردن و آشاميدن از طلوع فجر تا غروب، به آنان ضرر مى‏رساند يا خوف ضرر داشته باشند، روزه گرفتن بر آنها واجب نبوده و بلكه جايز نيست.

مبطلات روزه‏

س 758: من در روز ماه رمضان به علّت اغواى شيطان تصميم گرفتم روزه‏ام را باطل كنم لكن قبل از اين كه عملى كه روزه را باطل مى‏كند انجام دهم، از تصميم خود منصرف شدم حكم روزه‏ام چيست؟ و اگر اين امر در روزه غير ماه رمضان پيش آيد چه حكمى دارد؟
ج: در روزه ماه رمضان اگر در اثناى روز از نيت روزه گرفتن بر گردد بطورى كه قصد ادامه روزه نداشته باشد، روزه‏اش باطل مى‏شود و قصد دوباره او براى ادامه روزه فايده ندارد. امّا اگر دچار ترديد شود به اين معنى كه هنوز تصميم نگرفته است روزه را باطل كند، يا تصميم بگيرد كارى را كه موجب باطل شدن روزه است صورت دهد و هنوز آن را انجام نداده در اين دو صورت صحت روزه او محل اشكال است و احتياط واجب آن است كه روزه را تمام كند و بعداً هم آن را قضا نمايد. هر روزه واجب معين ديگر - مانند نذر معين و امثال آن - نيز داراى همين حكم است.
س 759: آيا اگر از دهان شخص روزه دار خون بيايد، روزه‏اش باطل مى‏شود؟
ج: روزه به سبب آن باطل نمى‏شود، ولى واجب است كه از رسيدن خون به حلق جلوگيرى كند.
س 760: حكم استعمال دخانيات مانند سيگار در حال روزه چيست؟
ج: احتياط واجب آن است كه روزه‏دار از دودهاى انواع دخانيات و نيز مواد مخدّرى كه از راه بينى يا زير زبان جذب مى‏شود خوددارى كند.
س 761: آيا ماده «ناس» كه از توتون و غير آن ساخته مى‏شود و براى چند دقيقه زير زبان گذاشته شده و سپس از دهان بيرون انداخته مى‏شود، مبطل روزه است يا خير؟
ج: اگر آب دهان مخلوط به ماده «ناس» را فرو ببرد، موجب بطلان روزه‏اش مى‏شود.
س 762: نوعى داروى طبى براى اشخاص مبتلا به تنگى نفس شديد وجود دارد كه عبارت است از يك قوطى كه در آن مايع فشرده شده وجود دارد و با فشار دادن آن داروى مايع بصورت پودر گاز از طريق دهان وارد ريه شخص بيمار شده و موجب تسكين حال وى مى‏گردد. گاهى بيمار مجبور مى‏شود در يك روز چندين بار از آن استفاده كند، آيا با وجود استفاده از اين دارو، روزه گرفتن جايز است؟ با توجه به اينكه بدون استفاده از آن روزه گرفتن غيرممكن و يا بسيار سخت خواهد بود.
ج: اگر ماده مذكور هواى فشرده همراه با داروئى هر چند به صورت گاز يا پودر باشد و وارد حلق شود، صحت روزه محل اشكال است و در صورتى كه روزه گرفتن بدون استعمال آن، ممكن نيست يا مشقّت دارد، جائز است از آن استفاده كند، لكن احتياط آن است كه مبطل ديگرى انجام ندهد و در صورت تمكّن (بدون استفاده از آن) روزه‏ها را قضا نمايد.
س 763: من در بيشتر روزها آب دهانم با خونى كه از لثه‏هايم مى‏آيد مخلوط مى‏شود و گاهى نمى‏دانم آب دهانى كه فرو مى‏برم همراه با خون است يا خير؟ روزه‏ام با اين حال چه حكمى دارد؟ اميدوارم مرا راهنمايى فرمائيد.
ج: اگر خون لثه در آب دهان مستهلك شود، محكوم به طهارت است و بلعيدن آن اشكال ندارد و مبطل روزه نيست، و همچنين در صورت شك در همراه بودن آب دهان با خون، فرو بردن آن اشكال ندارد و به صحت روزه ضرر نمى‏زند.
س 764: در يكى از روزهاى ماه رمضان روزه گرفتم ولى دندانهايم را مسواك نزدم، و بدون اينكه باقيمانده غذاهاى لابلاى دندانها را عمداً ببلعم، خودبخود بلعيده شده است. آيا قضاى روزه آن روز بر من واجب است؟
ج: اگر علم به وجود باقيمانده غذا در بين دندانهايتان و يا علم به رسيدن آن به حلق نداشته‏ايد و فرو رفتن آن هم عمدى و با التفات نبوده، قضاى روزه بر شما واجب نيست.
س 765: از لثه شخص روزه‏دارى خون زيادى خارج مى‏شود، آيا روزه‏اش باطل مى‏شود؟ آيا براى او ريختن آب با ظرف بر سرش جايز است؟
ج: با خروج خون از لثه تا آن را فرو نبرده است، روزه باطل نمى‏شود. همچنين ريختن آب بر روى سر توسط ظرف و مانند آن به صحت روزه ضرر نمى‏رساند.
س 766: داروهاى مخصوصى براى معالجه بعضى از بيمارى‏هاى زنان وجود دارد (شيافهاى روغنى) كه در داخل بدن گذاشته مى‏شود، آيا استفاده از آن موجب بطلان روزه مى‏شود؟
ج: استفاده از آن داروها به روزه ضرر نمى‏رساند.
س 767: نظر شريف جنابعالى درباره تزريق آمپول و ساير تزريقات نسبت به روزه داران در ماه مبارك رمضان، چيست؟
ج: احتياط واجب آن است كه روزه‏دار از آمپول‏هاى مقوّى يا مغذّى و هر آمپولى كه در رگ تزريق مى‏شود و نيز انواع سرم‏ها خوددارى كند، لكن آمپول‏هاى دارويى كه در عضله تزريق مى‏شود و نيز آمپول‏هايى كه براى بى‏حسّ كردن به كار مى‏رود، مانعى ندارد.
س 768: آيا خوردن قرص فشار خون در حال روزه جايز است يا خير؟
ج: اگر خوردن آن در ماه رمضان براى درمان فشار خون ضرورى باشد، اشكال ندارد، ولى با خوردن آن روزه باطل مى‏شود.
س 769: اگر من و بعضى از مردم بر اين عقيده باشيم كه بر استفاده از قرصها جهت مداوا عنوان ‏خوردن ‏و آشاميدن‏ صدق ‏نمى‏كند، آيا عمل ‏به آن جايز است و به روزه‏ام ضرر نمى‏زند؟
ج: خوردن قرص روزه را باطل مى‏كند.
س 770: اگر شوهر با همسر خود در ماه رمضان جماع نمايد و زن نيز به آن راضى باشد چه حكمى دارد؟
ج: بر هر يك از آنان حكم افطار عمدى جارى است و علاوه بر قضا، كفّاره هم بر هر دو واجب است.
س 771: اگر مردى با همسرش در روز ماه رمضان شوخى و ملاعبه نمايد، آيا به روزه‏اش ضرر مى‏رساند؟
ج: اگر منجر به انزال منى نشود، به روزه خللى وارد نمى‏كند.

[Behzad AZ]

بقاء بر جنابت

س 772: اگر فردى به سبب برخى از مشكلات تا اذان صبح بر جنابت باقى بماند آيا روزه گرفتن در آن روز براى او جايز است؟
ج: در غير ماه رمضان و قضاى آن اشكال ندارد، ولى نسبت به روزه ماه رمضان و قضاى آن، اگر معذور از غسل است، تيمم كردن بر او واجب است و اگر تيمم هم نكند، روزه‏اش صحيح نيست.
س 773: اگر شخصى در حال جنابت چند روز روزه بگيرد و نداند كه طهارت از جنابت شرط صحت روزه است، آيا كفاره روزه‏هائى كه در حال جنابت گرفته بر او واجب است يا اينكه قضاى آنها كافى است؟
ج: در فرض مرقوم قضا كفايت مى‏كند.
س 774: آيا جايز است شخص جنب بعد از طلوع آفتاب غسل جنابت نمايد و روزه قضا يا مستحب بگيرد؟
ج: اگر عمداً تا طلوع فجر بر جنابت باقى بماند، روزه ماه رمضان و قضاى آن از او صحيح نيست، ولى اقوى صحت روزه‏هاى ديگر بخصوص روزه مستحبى‏است.
س 775: شخصى در ماه رمضان در جائى مهمان شد و شب را در آن منزل خوابيد و در نيمه‏هاى شب محتلم گرديد و چون مهمان بود و با خود لباسى نداشت، براى فرار از روزه، تصميم گرفت بعد از طلوع فجر مسافرت نمايد، لذا بعد از طلوع فجر بدون اينكه چيزى بخورد به قصد مسافرت، حركت نمود. سؤال اين است كه آيا قصد سفر توسط او موجب سقوط كفاره هست يا خير؟
ج: اگر با حالت جنابت از خواب بيدار شود و علم به جنب بودن خود داشته باشد و قبل از فجر اقدام به غسل يا تيمم نكند، مجرد قصد سفر در شب و يا مسافرت در روز براى سقوط كفاره از او كافى نيست.
س 776: كسى كه آب در اختيار ندارد و يا به دليل عذرهاى ديگر غير از تنگى وقت نمى‏تواند غسل جنابت بكند، آيا جايز است عمداً خود را در شبهاى ماه مبارك رمضان جنب كند؟
ج: اگر وظيفه او تيمم باشد و بعد از اينكه خود را جنب كرده، وقت كافى براى تيمم داشته باشد، اين كار براى وى جايز است.
س 777: شخصى در ماه مبارك رمضان قبل از اذان صبح بيدار شده و متوجه محتلم شدن خود نشده و دوباره خوابيده و در اثناى اذان صبح بيدار شده و علم به جنابت خود پيدا مى‏كند و يقين دارد كه احتلامش قبل از اذان صبح بوده است، روزه او چه حكمى دارد؟
ج: اگر پيش از اذان صبح متوجه احتلام خود نشده است، روزه‏اش صحيح است.
س 778: اگر مكلّف در شب ماه رمضان قبل از اذان صبح بيدار شود و ببيند كه محتلم شده است و دوباره پيش از اذان صبح به اميد اينكه براى غسل كردن بيدار مى‏شود بخوابد و تا بعد از طلوع آفتاب در خواب بماند و غسل خود را تا اذان ظهر به تأخير بيندازد و بعد از اذان ظهر غسل كرده و نماز ظهر و عصر بخواند، روزه آن روز او چه حكمى دارد؟
ج: در فرض سؤال که خوابِ اول است روزه‌اش صحيح است ولى اگر دوباره خوابيد و تا صبح بيدار نشد بايد قضاى آن روز را بجا آورد.‏
س 779: اگر مكلّف در شب ماه رمضان قبل از فجر شك كند كه محتلم شده يا نه، ولى به شك خود اعتنا نكند و دوباره بخوابد و بعد از اذان صبح بيدار شود و متوجه گردد كه قبل از طلوع فجر محتلم شده است، چه حكمى دارد؟
ج: اگر بعد از بيدارى اول اثرى از احتلام در خود مشاهده نكند، بلكه فقط احتمال آن را بدهد و چيزى بر او كشف نشود و تا بعد از اذان بخوابد، روزه‏اش صحيح است، هر چند بعد از آن معلوم شود كه احتلام او مربوط به قبل از اذان صبح است.
س 780: اگر شخصى در ماه مبارك رمضان با آب نجس غسل كند و بعد از يك هفته متوجه شود كه آن آب نجس بوده است، نماز و روزه او در اين مدت چه حكمى دارد؟
ج: نمازش باطل و قضاى آن واجب است، ولى روزه‏هاى او محكوم به صحت است.
س 781: شخصى مبتلا به بيمارى بيرون آمدن مستمر قطرات بول به صورت موقت است، يعنى بعد از بول كردن، به مدت يك ساعت يا بيشتر قطرات آن از او خارج مى‏گردد. با توجه به اينكه وى در بعضى از شبها جنب شده و گاهى يك ساعت قبل از اذان بيدار مى‏شود و احتمال مى‏دهد كه بعد از آن منى با قطرات بول خارج شود، نسبت به روزه‏اش چه تكليفى دارد؟ وظيفه او براى اينكه با طهارت داخل وقت شود، چيست؟
ج: اگر قبل از اذان صبح، غسل جنابت و يا تيمم بدل از آن انجام داده، روزه او صحيح است، هر چند بعد از آن بدون اختيار از او منى خارج شود.
س 782: اگر شخصى قبل از اذان صبح يا بعد از آن بخوابد و در خواب جنب شده و بعد از اذان بيدار شود، چه مدتى براى غسل كردن وقت دارد؟
ج: در فرض سؤال، جنابت به روزه آن روز او ضرر نمى‏زند، ولى واجب است كه براى نماز غسل كند و مى‏تواند غسل را تا وقت نماز به تأخير بيندازد.
س 783: اگر غسل جنابت براى روزه ماه رمضان يا روزه‏هاى ديگر فراموش شود و در اثناء روز به ياد انسان بيفتد، چه حكمى دارد؟
ج: اگر در روزه ماه رمضان غسل جنابت را در شب تا طلوع فجر فراموش كند و با حالت جنابت صبح نمايد، روزه‏اش باطل است و احوط اين است كه قضاى روزه ماه رمضان هم در اين حكم به آن ملحق شود. ولى در ساير روزه‏ها، روزه بر اثر آن باطل نمى‏شود.

استمناء

س 784: حكم كسى كه با آميزش جنسى حرام يا استمناء يا خوردن و نوشيدن حرام روزه خود را در ماه رمضان باطل نموده چيست؟
ج: در فرض مرقوم بايد شصت روز روزه بگيرد و يا شصت مسكين را اطعام نمايد و احتياط مستحب آن است كه هر دو را انجام دهد.
س 785: اگر مكلّف علم داشته باشد به اينكه استمناء روزه را باطل مى‏كند، ولى عمداً آن را انجام دهد، آيا كفاره جمع بر او واجب مى‏شود؟
ج: اگر عمداً استمناء كند و منى هم از او خارج شود، كفاره جمع بر او واجب نمى‏شود لكن احتياط مستحب آن است كه كفاره جمع بپردازد.
س 786: در ماه مبارك رمضان بدون وجود هيچيك از آثار استمناء فقط بر اثر حالتى كه هنگام مكالمه تلفنى با يك زن نامحرم در خود احساس كردم مايع منى از من خارج شد، با توجه به اينكه مكالمه با او به قصد لذت نبوده، خواهشمندم لطف نموده و به سؤالات من پاسخ فرمائيد، آيا روزه‏ام باطل است يا خير؟ در صورت بطلان، آيا كفاره هم بر من واجب است يا خير؟
ج: اگر خروج منى بر اثر صحبت با يك زن جزء عادت‏هاى قبلى شما نبوده بطور غيرارادى از شما خارج شده است، موجب بطلان روزه نمى‏شود و چيزى هم بر اثر آن بر شما واجب نيست.
س 787: شخصى چندين سال عادت به استمناء در ماه رمضان و غير آن داشته است، نماز و روزه او چه حكمى دارد؟
ج: استمناء مطلقا حرام است و اگر منجر به خروج منى شود، موجب غسل جنابت هم مى‏شود، و اگر اين عمل در حال روزه در روز ماه رمضان صورت بگيرد، در حكم افطار عمدى با حرام است، و اگر نماز و روزه را با حالت جنابت و بدون غسل و تيمم انجام دهد، نماز و روزه‏اش باطل و قضاى آنها واجب است.
س 788: آيا استمناء توسط همسر، حكم استمناء حرام را دارد؟
ج: اين كار، از موارد استمناء حرام نيست.
س 789: آيا جايز است شخص مجرد در صورتى كه پزشك منى او را براى آزمايش بخواهد و راه ديگرى هم براى خارج كردن منى نداشته باشد، استمناء نمايد؟
ج: اگر معالجه متوقف بر آن باشد، اشكال ندارد.
س 790: بعضى از مراكز پزشكى براى انجام آزمايشهاى پزشكى بر روى منى از انسان مى‏خواهند كه استمناء كند تا معلوم شود كه وى قادر بر بچه‏دار شدن هست يا خير، آيا استمناء براى او جايز است.
ج: استمناء جايز نيست، هر چند براى تشخيص قدرت وى بر بچه‏دار شدن باشد، مگر آنكه ضرورتى ايجاب كند.
س 791: تخيّل به قصد برانگيختن شهوت در دو صورت زير چه حكمى دارد؟
الف: تخيّل همسر
ب: تخيل زن اجنبى‏
ج: در فرض اول در صورتى كه حرامى مانند انزال بر آن مترتّب نشود، اشكالى ندارد و در فرض دوّم، احتياط در ترك آن است.
س 792: شخصى در ابتداى سن بلوغ روزه مى‏گرفته، ولى در اثناء روزه استمناء نموده و جنب شده و به همين صورت چند روز روزه گرفته است، در حالى كه جهل داشته به اينكه براى روزه گرفتن تطهير از جنابت واجب است. آيا قضاى روزه‏هاى آن روزها كافى است يا اينكه تكليف ديگرى دارد؟
ج: در فرض سؤال، قضا و بنابر احتياط واجب كفاره بر او واجب است.
س 793: شخص روزه‏دارى در ماه رمضان به صحنه شهوت انگيزى نگاه كرده و جنب شده است. آيا با اين كار روزه‏اش باطل مى‏شود؟
ج: اگر نگاه كردن او به قصد انزال بوده و يا مى‏دانسته كه اگر به آن منظره نگاه كند، جنب مى‏شود و يا عادت او بر اين بوده است و در عين حال عمداً نگاه كرده و جنب شده، حكم جنابت عمدى را دارد يعنى هم قضاء بر عهده او مى‏باشد و هم كفّاره.
س 794: انسان روزه دارى كه در يك روز بيش از يكبار كارى كه روزه را باطل مى‏كند انجام دهد وظيفه‏اش چيست؟
ج: فقط يك كفاره بر او واجب مى‏شود، بلى اگر اين كار آميزش جنسى يا استمناء باشد احتياط واجب آن است كه بعدد دفعات آميزش جنسى يا استمناء كفاره بدهد.

مبطلات روزه‏

س 758: من در روز ماه رمضان به علّت اغواى شيطان تصميم گرفتم روزه‏ام را باطل كنم لكن قبل از اين كه عملى كه روزه را باطل مى‏كند انجام دهم، از تصميم خود منصرف شدم حكم روزه‏ام چيست؟ و اگر اين امر در روزه غير ماه رمضان پيش آيد چه حكمى دارد؟
ج: در روزه ماه رمضان اگر در اثناى روز از نيت روزه گرفتن بر گردد بطورى كه قصد ادامه روزه نداشته باشد، روزه‏اش باطل مى‏شود و قصد دوباره او براى ادامه روزه فايده ندارد. امّا اگر دچار ترديد شود به اين معنى كه هنوز تصميم نگرفته است روزه را باطل كند، يا تصميم بگيرد كارى را كه موجب باطل شدن روزه است صورت دهد و هنوز آن را انجام نداده در اين دو صورت صحت روزه او محل اشكال است و احتياط واجب آن است كه روزه را تمام كند و بعداً هم آن را قضا نمايد. هر روزه واجب معين ديگر - مانند نذر معين و امثال آن - نيز داراى همين حكم است.
س 759: آيا اگر از دهان شخص روزه دار خون بيايد، روزه‏اش باطل مى‏شود؟
ج: روزه به سبب آن باطل نمى‏شود، ولى واجب است كه از رسيدن خون به حلق جلوگيرى كند.
س 760: حكم استعمال دخانيات مانند سيگار در حال روزه چيست؟
ج: احتياط واجب آن است كه روزه‏دار از دودهاى انواع دخانيات و نيز مواد مخدّرى كه از راه بينى يا زير زبان جذب مى‏شود خوددارى كند.
س 761: آيا ماده «ناس» كه از توتون و غير آن ساخته مى‏شود و براى چند دقيقه زير زبان گذاشته شده و سپس از دهان بيرون انداخته مى‏شود، مبطل روزه است يا خير؟
ج: اگر آب دهان مخلوط به ماده «ناس» را فرو ببرد، موجب بطلان روزه‏اش مى‏شود.
س 762: نوعى داروى طبى براى اشخاص مبتلا به تنگى نفس شديد وجود دارد كه عبارت است از يك قوطى كه در آن مايع فشرده شده وجود دارد و با فشار دادن آن داروى مايع بصورت پودر گاز از طريق دهان وارد ريه شخص بيمار شده و موجب تسكين حال وى مى‏گردد. گاهى بيمار مجبور مى‏شود در يك روز چندين بار از آن استفاده كند، آيا با وجود استفاده از اين دارو، روزه گرفتن جايز است؟ با توجه به اينكه بدون استفاده از آن روزه گرفتن غيرممكن و يا بسيار سخت خواهد بود.
ج: اگر ماده مذكور هواى فشرده همراه با داروئى هر چند به صورت گاز يا پودر باشد و وارد حلق شود، صحت روزه محل اشكال است و در صورتى كه روزه گرفتن بدون استعمال آن، ممكن نيست يا مشقّت دارد، جائز است از آن استفاده كند، لكن احتياط آن است كه مبطل ديگرى انجام ندهد و در صورت تمكّن (بدون استفاده از آن) روزه‏ها را قضا نمايد.
س 763: من در بيشتر روزها آب دهانم با خونى كه از لثه‏هايم مى‏آيد مخلوط مى‏شود و گاهى نمى‏دانم آب دهانى كه فرو مى‏برم همراه با خون است يا خير؟ روزه‏ام با اين حال چه حكمى دارد؟ اميدوارم مرا راهنمايى فرمائيد.
ج: اگر خون لثه در آب دهان مستهلك شود، محكوم به طهارت است و بلعيدن آن اشكال ندارد و مبطل روزه نيست، و همچنين در صورت شك در همراه بودن آب دهان با خون، فرو بردن آن اشكال ندارد و به صحت روزه ضرر نمى‏زند.
س 764: در يكى از روزهاى ماه رمضان روزه گرفتم ولى دندانهايم را مسواك نزدم، و بدون اينكه باقيمانده غذاهاى لابلاى دندانها را عمداً ببلعم، خودبخود بلعيده شده است. آيا قضاى روزه آن روز بر من واجب است؟
ج: اگر علم به وجود باقيمانده غذا در بين دندانهايتان و يا علم به رسيدن آن به حلق نداشته‏ايد و فرو رفتن آن هم عمدى و با التفات نبوده، قضاى روزه بر شما واجب نيست.
س 765: از لثه شخص روزه‏دارى خون زيادى خارج مى‏شود، آيا روزه‏اش باطل مى‏شود؟ آيا براى او ريختن آب با ظرف بر سرش جايز است؟
ج: با خروج خون از لثه تا آن را فرو نبرده است، روزه باطل نمى‏شود. همچنين ريختن آب بر روى سر توسط ظرف و مانند آن به صحت روزه ضرر نمى‏رساند.
س 766: داروهاى مخصوصى براى معالجه بعضى از بيمارى‏هاى زنان وجود دارد (شيافهاى روغنى) كه در داخل بدن گذاشته مى‏شود، آيا استفاده از آن موجب بطلان روزه مى‏شود؟
ج: استفاده از آن داروها به روزه ضرر نمى‏رساند.
س 767: نظر شريف جنابعالى درباره تزريق آمپول و ساير تزريقات نسبت به روزه داران در ماه مبارك رمضان، چيست؟
ج: احتياط واجب آن است كه روزه‏دار از آمپول‏هاى مقوّى يا مغذّى و هر آمپولى كه در رگ تزريق مى‏شود و نيز انواع سرم‏ها خوددارى كند، لكن آمپول‏هاى دارويى كه در عضله تزريق مى‏شود و نيز آمپول‏هايى كه براى بى‏حسّ كردن به كار مى‏رود، مانعى ندارد.
س 768: آيا خوردن قرص فشار خون در حال روزه جايز است يا خير؟
ج: اگر خوردن آن در ماه رمضان براى درمان فشار خون ضرورى باشد، اشكال ندارد، ولى با خوردن آن روزه باطل مى‏شود.
س 769: اگر من و بعضى از مردم بر اين عقيده باشيم كه بر استفاده از قرصها جهت مداوا عنوان ‏خوردن ‏و آشاميدن‏ صدق ‏نمى‏كند، آيا عمل ‏به آن جايز است و به روزه‏ام ضرر نمى‏زند؟
ج: خوردن قرص روزه را باطل مى‏كند.
س 770: اگر شوهر با همسر خود در ماه رمضان جماع نمايد و زن نيز به آن راضى باشد چه حكمى دارد؟
ج: بر هر يك از آنان حكم افطار عمدى جارى است و علاوه بر قضا، كفّاره هم بر هر دو واجب است.
س 771: اگر مردى با همسرش در روز ماه رمضان شوخى و ملاعبه نمايد، آيا به روزه‏اش ضرر مى‏رساند؟
ج: اگر منجر به انزال منى نشود، به روزه خللى وارد نمى‏كند.

[Behzad AZ]

كفاره روزه و مقدار آن

س 801: آيا دادن پول يك مد طعام به فقير تا با آن غذائى براى خودش بخرد، كافى است؟
ج: اگر اطمينان داشته باشد كه فقير به وكالت از او طعام خريده و سپس آن را به عنوان كفاره قبول مى‏كند، اشكال ندارد.
س 802: اگر شخصى وكيل در غذا دادن به عده‏اى از مساكين شود، آيا مى‏تواند اُجرت كار و پختن غذا را از اموالى كه به عنوان كفاره به او داده شده است، بردارد؟
ج: مطالبه اجرت كار و پخت غذا براى وى جايز است، ولى نمى‏تواند آن را بابت كفاره حساب نمايد و يا از اموالى كه بايد به عنوان كفاره به فقرا داده شود، بردارد.
س 803: زنى به علت باردارى و نزديكى وقت زايمان، نمى‏تواند روزه بگيرد و مى‏داند كه بايد آنها را بعد از زايمان و قبل از ماه رمضان آينده قضا نمايد، اگر به طور عمدى يا غيرعمدى تا چند سال روزه نگيرد، آيا فقط كفاره همان سال بر او واجب است يا آنكه كفاره تمام سالهائى كه روزه را به تأخير انداخته، واجب است؟
ج: فديه تأخير قضاى روزه ماه رمضان هر چند به مدت چند سال هم به تأخير افتاده باشد، يكبار واجب است و آن عبارت است از يك مد طعام براى هر روزى، و فديه هم زمانى واجب مى‏شود كه تأخير قضاى روزه ماه رمضان تا ماه رمضان ديگر بر اثر سهل انگارى و بدون عذر شرعى باشد، ولى اگر به خاطر عذرى باشد كه شرعا مانع صحت روزه است، فديه‏اى ندارد.
س 804: زنى به علت بيمارى از روزه گرفتن معذور است و قادر بر قضا كردن آنها تا ماه رمضان سال آينده هم نيست، در اين صورت آيا كفاره بر او واجب است يا بر شوهرش؟
ج: اگر افطار روزه ماه رمضان از جهت بيمارى و تأخير قضاى آن هم از جهت ادامه بيمارى بوده است، براى هر روز يك مدطعام به عنوان فديه بر خود زن واجب است و چيزى بر عهده شوهرش نيست.
س 805: شخصى ده روز روزه بر عهده دارد و در روز بيستم شعبان شروع به روزه گرفتن مى‏كند، آيا در اين صورت مى‏تواند عمداً روزه خود را قبل يا بعد از زوال، افطار كند؟ در صورتى كه قبل يا بعد از زوال افطار نمايد، چه مقدار كفاره دارد؟
ج: در فرض مذكور افطار عمدى براى او جايز نيست و اگر عمداً افطار كند، در صورتى كه قبل از زوال باشد، كفاره‏اى بر او واجب نيست و اگر بعد از زوال باشد، كفاره بر او واجب است كه عبارت است از غذا دادن به ده مسكين، و در صورت عدم تمكّن، واجب است سه روز روزه بگيرد.
س 806: زنى در دو سال متوالى در ماه مبارك رمضان حامله بوده و قدرت روزه گرفتن در آن ايام را نداشته است، ولى در حال حاضر توانائى روزه گرفتن را دارد، حكم او چيست؟ آيا كفاره جمع بر او و اجب است يا فقط قضاى آن را بايد به جا آورد؟ تأخير او در قضاى روزه چه حكمى دارد؟
ج: اگر بر اثر عذر شرعى روزه ماه رمضان را نگرفته، فقط قضا بر او واجب است، و اگر عذر او در خوردن روزه خوف از ضرر روزه بر جنين يا كودكش بوده، بايد علاوه بر قضا، براى هر روز يك مد طعام به عنوان فديه بپردازد، و اگر قضا را بعد از ماه رمضان تا ماه رمضان سال بعد، بدون عذر شرعى به تأخير انداخته، فديه ديگرى هم بر او واجب است يعنى بايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد.
س 807: آيا رعايت ترتيب بين قضا و كفاره، در كفاره روزه واجب است يا خير؟
ج: واجب نيست.

قضاى روزه‏

س 808: هجده روز روزه به علت مسافرت در ماه رمضان براى انجام مأموريت دينى بر عهده‏ام مى‏باشد، وظيفه من چيست؟ آيا قضاى آنها بر من واجب است؟
ج: قضاى روزه‏هاى ماه رمضان كه بر اثر مسافرت از شما فوت شده، واجب است.
س 809: اگر كسى براى گرفتن روزه قضاى ماه رمضان اجير شود و بعد از زوال افطار كند، آيا كفاره بر او واجب است يا خير؟
ج: كفاره بر او واجب نيست.
س 810: كسانى كه در ماه رمضان براى انجام وظيفه دينى در مسافرت هستند و به همين دليل نمى‏توانند روزه بگيرند، اگر در حال حاضر بعد از چند سال تأخير، بخواهند روزه بگيرند، آيا پرداخت كفاره بر آنها واجب است؟
ج: اگر قضاى روزه ماه رمضان را به علت استمرار عذرى كه مانع روزه گرفتن است، تا ماه رمضان سال آينده به تأخير انداخته باشند، قضاى روزه‏هايى كه از آنان فوت شده كافى است، و واجب نيست براى هر روزى يك مد طعام فديه بدهند، هر چند احتياط در جمع بين قضا و فديه است. ولى اگر تأخير در قضاى روزه به خاطر سهل‏انگارى و بدون عذر باشد، جمع بين قضا و فديه بر آنها واجب است.
س 811: شخصى به مدت ده سال بر اثر جهل نماز نخوانده و روزه نگرفته است، فعلا توبه نموده و به سوى خدا بازگشته و تصميم بر جبران آنها گرفته است، ولى توانائى قضاى همه روزه‏هاى فوت شده را ندارد و مالى هم ندارد كه با آن كفاره‏هايش را بپردازد، آيا صحيح است كه فقط به استغفار اكتفا كند؟
ج: قضاى روزه‏هاى فوت شده در هيچ صورتى ساقط نمى‏شود، ولى نسبت به كفاره افطاره عمدى روزه ماه رمضان، چنانچه قدرت بر روزه دو ماه و يا اطعام شصت مسكين براى هر روز نداشته باشد، بايد به هر تعداد فقير كه قادر است غذا بدهد و احتياط آن است كه استغفار نيز بكند و اگر به هيچ وجه قادر به دادن غذا به فقرا نيست فقط كافى است كه استغفار كند يعنى با دل و زبان خود بگويد استغفرالله (از خداوند بخشايش مى‏طلبم).
س 812: من به علّت عدم قدرت مالى و بدنى نتوانستم براى انجام كفاره هائى كه بر من واجب شده بود روزه بگيرم و يا به مساكين اطعام نمايم و در نتيجه، استغفار نمودم لكن به لطف الهى اكنون توان روزه گرفتن يا اطعام نمودن دارم، وظيفه‏ام چيست؟
ج: در فرض مرقوم، انجام كفاره لازم نيست گر چه احتياط مستحب آن است كه انجام داده شود.
س 813: اگر شخصى بر اثر جهل به وجوب قضاى روزه تا قبل از ماه رمضان سال آينده قضاى روزه‏هايش را به تأخير اندازد، چه حكمى دارد؟
ج: فديه تأخير قضاى روزه تا ماه رمضان سال بعد، بر اثر جهل به وجوب آن ساقط نمى‏شود.
س 814: فردى كه به مدت صدو بيست روز روزه نگرفته، چه وظيفه‏اى دارد؟ آيا بايد براى هر روز شصت روز روزه بگيرد؟ و آيا كفاره بر او واجب است؟
ج: قضاى آنچه از ماه رمضان از او فوت شده، بر او واجب است، و اگر افطار عمدى و بدون عذر شرعى بوده، علاوه بر قضا، كفاره هر روز هم واجب است كه عبارت است از شصت روز روزه يا اطعام شصت فقير و يا دادن شصت مد طعام به شصت مسكين كه سهم هر كدام يك مدّ است.
س 815: تقريبا يك ماه روزه گرفته‏ام به اين نيت كه اگر روزه‏اى بر عهده‏ام باشد قضاى آن محسوب شود و اگر روزه‏اى بر عهده‏ام نيست به قصد قربت مطلق باشد، آيا اين يك ماه روزه به حساب روزه‏هاى قضائى كه بر ذمّه دارم، محسوب مى‏شود؟
ج: اگر به نيت آنچه كه در زمان روزه گرفتن شرعا مأمور به آن بوده‏ايد، اعم از روزه قضاء يا مستحبى، روزه‏گرفته‏ايد و روزه قضا هم برعهده شما باشد، به عنوان روزه قضاء محسوب مى‏شود.
س 816: كسى كه نمى‏داند چه مقدار روزه قضا دارد و با فرض داشتن روزه قضا روزه مستحبى بگيرد، اگر معتقد باشد كه روزه قضا ندارد، آيا به عنوان روزه قضا محسوب مى‏شود؟
ج: روزه‏هائى را كه به نيت استحباب گرفته به جاى روزه قضايى كه بر عهده‏اش هست، محسوب نمى‏شود.
س 817: نظر شريف جنابعالى درباره شخصى كه بر اثر جهل به مسأله، عمداً روزه‏اش را افطار كرده، چيست؟ آيا فقط قضا بر او واجب است يا اينكه كفاره هم بايد بدهد؟
ج: اگر به سبب بى‌اطلاعى از حکم شرعى، کارى را انجام دهد که روزه را باطل مى‌کند ـ مثل اينکه نمى‌دانست خوردن دارو نيز مانند ساير خوردنيها ‏روزه را باطل مى‌کند و در روز ماه رمضان دارو خورد ـ روزه‌اش باطل است و بايد آن را قضا کند ولى کفاره بر او واجب نيست.‏
س 818: كسى كه در اوائل سن تكليف بر اثر ضعف و عدم توانائى، نتوانسته روزه بگيرد، آيا فقط قضا بر او واجب است يا قضا و كفاره با هم بر او واجب است؟
ج: اگر گرفتن روزه براى او حرجى نبوده و عمداً افطار كرده، علاوه بر قضا، كفاره نيز بر او واجب است و اگر خوف داشته باشد كه اگر روزه بگيرد مريض شود، فقط قضاى روزه‏ها بر عهده او مى‏باشد.
س 819: كسى كه تعداد روزهائى كه روزه نگرفته و مقدار نمازهايى را كه نخوانده نمى‏داند، وظيفه‏اش چيست؟ كسى هم كه نمى‏داند روزه‏اش را بر اثر عذر شرعى افطار كرده و يا عمداً آن را خورده است، چه حكمى دارد؟
ج: جايز است كه به قضاى آن مقدار از نماز و روزه‏هايش كه يقين به فوت آنها دارد، اكتفا نمايد، و در صورت شك در افطار عمدى كفاره واجب نيست.
س 820: اگر شخصى كه در ماه رمضان روزه دار است، در يكى از روزها براى خوردن سحرى بيدار نشود و لذا نتواند روزه را تا غروب ادامه دهد و در وسط روز حادثه‏اى براى او اتفاق بيفتد و روزه را افطار كند، آيا يك كفاره بر او واجب است يا كفاره جمع؟
ج: اگر روزه را تا حدى ادامه دهد كه روزه بر اثر تشنگى و گرسنگى براى او حرجى شود و در نتيجه آن را افطار نمايد، فقط قضا بر او واجب است و كفاره‏اى ندارد.
س 821: اگر شك كنم در اينكه اقدام به گرفتن قضاى روزه‏هائى را كه بر عهده‏ام بوده، كرده‏ام يا خير تكليف من چيست؟
ج: اگر يقين به اشتغال قبلى ذمّه خود داريد، واجب است به مقدارى كه موجب يقين به انجام تكليف مى‏شود، روزه قضاء بگيريد.
س 822: كسى كه هنگام بلوغ فقط يازده روز از ماه رمضان را روزه گرفته و يك روز را هم در موقع ظهر افطار كرده و در مجموع هجده روز روزه نگرفته است، و در مورد آن هجده روز نمى‏دانسته كه با ترك عمدى روزه كفاره بر او واجب است، چه حكمى دارد؟
ج: اگر روزه ماه رمضان را از روى عمد و بدون عذر شرعى افطار كرده، بايد علاوه بر قضا، كفاره هم بدهد اعم از اينكه هنگام خوردن روزه عالم به وجوب كفاره و يا جاهل به آن باشد.
س 823: اگر پزشك به بيمارى بگويد كه روزه براى شما ضرر داد و او هم روزه نگيرد، ولى بعد از چند سال بفهمد كه روزه براى وى ضرر نداشته و پزشك در تشخيص خود اشتباه كرده است، آيا قضا و كفاره بر او واجب است؟
ج: اگر از گفته پزشك متخصص و امين و يا از منشأ عقلائى ديگر، خوف از ضرر پيدا كند و روزه نگيرد، فقط قضا بر او واجب است.

[Behzad AZ]

مسائل متفرقه روزه

س 824: اگر زنى در حال روزه نذرى معين حيض شود، چه حكمى دارد؟
ج: روزه با عارض شدن حيض باطل مى‏شود و قضاى آن بعد از طهارت واجب است.
س 825: شخصى از اول ماه رمضان تا بيست و هفتم ماه را در وطن خود روزه گرفته و در صبح روز بيست و هشتم به دبى مسافرت كرده و در روز بيست و نهم به آنجا رسيده و متوجه شده كه در آنجا عيد اعلام شده است، او اكنون به وطن خود برگشته، آيا قضاى روزه‏هايى كه از وى فوت شده، واجب است؟ اگر يك روز قضا نمايد، ماه رمضان نسبت به او بيست و هشت روز مى‏شود و اگر بخواهد دو روز قضا كند، روز بيست و نهم در جائى بوده كه در آنجا عيد اعلام شده بود، اين شخص چه حكمى دارد؟
ج: اگر اعلان عيد در روز بيست و نهم در آن مكان، به نحو شرعى و صحيح باشد، قضاى آن روز بر او واجب نيست، ولى‏با فرض اينكه افق دو محل يكى بوده اين امر كشف مى‏كند كه يك روز روزه در اول ماه از او فوت شده، لذا واجب است قضاى روزه‏اى را كه يقين به فوت آن دارد، بجا آورد.
س 826: اگر روزه‏دارى هنگام غروب در سرزمينى افطار كرده باشد و سپس به جائى مسافرت كند كه خورشيد در آن هنوز غروب نكرده است، روزه آن روز او چه حكمى دارد؟ آيا تناول مفطرات براى او در آنجا قبل از غروب خورشيد جايز است؟
ج: روزه او صحيح است و تناول مفطرات در آن مكان قبل از غروب خورشيد با فرض اينكه در وقت غروب در سرزمين خود افطار كرده، براى او جايز است.
س 827: شهيدى به يكى از دوستانش وصيت نموده كه احتياطا از طرف وى چند روز روزه قضا بگيرد، ولى ورثه شهيد به اين مسائل پايبند نيستند و طرح وصيت او هم براى آنها ممكن نيست و روزه گرفتن هم براى دوست آن شهيد مشقت دارد، آيا راه حل ديگرى وجود دارد؟
ج: اگر آن شهيد به دوست خود وصيت كرده كه خودش شخصا براى او روزه بگيرد، ورثه او در اين مورد تكليفى ندارند، و اگر براى آن فرد روزه گرفتن به نيابت از شهيد مشقت دارد، تكليف از او ساقط است.
س 828: من فردى كثير الشك هستم و يا به تعبير دقيق‏تر زياد وسوسه مى‏شوم، و در مسائل دينى بخصوص فروع دين زياد شك مى‏كنم، يكى از موارد آن اين است كه در ماه رمضان گذشته شك كردم كه آيا غبار غليظى كه وارد دهان من شده آن را فرو برده‏ام يا خير؟ و يا آبى را كه داخل دهانم كردم، خارج كرده و بيرون ريختم يا نه؟ در نتيجه آيا روزه من صحيح است يا خير؟
ج: روزه شما در فرض سؤال محكوم به صحت است و اين شكّها اعتبارى ندارند.
س 829: آيا حديث شريف كساء را كه از حضرت فاطمه زهرا سلام اللّه عليها نقل شده، حديث معتبرى مى‏دانيد؟ آيا نسبت دادن آن در حالت روزه به حضرت زهراى مرضيه سلام اللّه عليها جايز است؟
ج: اگر نسبت دادن آن به صورت حكايت و نقل از كتابهايى باشد كه آن را نقل كرده‏اند، اشكال ندارد.
س 830: از بعضى از علما و غير آنان شنيده‏ايم كه اگر انسان هنگام روزه مستحبى به خوردن غذا دعوت شود، مى‏تواند آن را قبول كرده و مقدارى از غذا ميل كند و با اين كار روزه‏اش باطل نمى‏شود، بلكه ثواب هم دارد اميدواريم نظر شريف خود را در اين باره بيان فرمائيد.
ج: قبول دعوت مؤمن در حال روزه مستحبى، شرعا امرى پسنديده است و خوردن غذا به دعوت برادر مؤمن هر چند روزه را باطل مى‏كند، ولى او را از اجر و ثواب روزه محروم نمى‏سازد.
س 831: دعاهائى مخصوص ماه رمضان به صورت دعاى روز اول و روز دوم تا آخر ماه وارد شده است، قرائت آنها در صورت شك در صحت شان چه حكمى دارد؟
ج: به هر حال اگر قرائت آنها به قصد رجاء ورود و مطلوبيت باشد، اشكال ندارد.
س 832: شخصى قصد داشت روزه بگيرد، ولى براى خوردن سحرى بيدار نشد، لذا نتوانست روزه بگيرد. آيا گناه روزه نگرفتن او به عهده خود وى است يا كسى كه او را بيدار نكرده است؟ اگر فردى بدون سحرى روزه بگيرد، آيا روزه‏اش صحيح است؟
ج: در اين مورد چيزى بر عهده ديگران نيست، و روزه بدون خوردن سحرى هم صحيح است.
س 833: روزه روز سوم ايام اعتكاف در مسجد الحرام، چه حكمى دارد؟
ج: اگر مسافر باشد و قصد اقامت ده روز در مكه مكرمه نمايد و يا نذر كرده باشد كه در سفر روزه بگيرد، بر او واجب است بعد از اينكه دو روز روزه گرفت، اعتكاف خود را با روزه روز سوم كامل كند. ولى اگر قصد اقامت و يا نذر روزه در سفر نكرده باشد، روزه او در سفر صحيح نيست و با عدم صحتِ روزه، اعتكاف هم صحيح نيست.

رؤيت هلال

س 834: همانطوركه‏مى‏دانيد، وضعيت هلال‏در آخر يااول‏ماه به‏يكى از حالت‏هاى‏زير است:
1 - غروب هلال قبل از غروب خورشيد باشد.
2 - غروب هلال مقارن با غروب خورشيد باشد.
3 - غروب هلال بعد از غروب خورشيد باشد.
اميدواريم بيان فرمائيد كه كداميك از حالات سه گانه فوق را مى‏توان به وسيله برنامه‏هاى محاسبه كننده الكترونيكى دقيق براى دورترين نقاط عالم محاسبه كرد؟ آيا استفاده از اين محاسبات براى تعيين اول ماه قبل از حلول آن امكان دارد يا اينكه حتما بايد ماه با چشم رؤيت شود؟
ج: معيارِ اول ماه، هلالى است كه بعد از غروب خورشيد غروب كند و رؤيت آن ، قبل از غروب ممكن باشد، و محاسبات علمى اگر موجب يقين براى مكلف نشود، اعتبار ندارد.
س 835: آيارؤيت تصوير هلال ماه با استفاده از دوربين ccd و انعكاس نور و بازخوانى اطلاعات ضبط شده توسط رايانه، براى اثبات اول ماه كفايت مى‏كند؟
ج: رؤيت با وسيله، فرقى با رؤيت به طريق عادى ندارد و معتبر است. ملاك آن است كه عنوان رؤيت محفوظ باشد. پس رؤيت با چشم و با عينك و با تلسكوپ محكوم به حكم واحدند. اما در مورد انعكاس به رايانه كه درآن صدق عنوان رؤيت معلوم نيست محل اشكال است.
س 836: اگر هلال ماه شوال در يك شهر ديده نشود، ولى تلويزيون و راديو از حلول آن خبر دهند، آيا كافى است يا تحقيق بيشترى واجب است؟
ج: اگر مفيد اطمينان به ثبوت هلال گردد يا صدور حكم به هلال از طرف ولى فقيه باشد، كافى است و نيازى به تحقيق نيست.
س 837: اگر تعيين اول ماه رمضان و عيد سعيد فطر به علت عدم امكان رؤيت هلال اول ماه به سبب وجود ابر در آسمان يا اسباب ديگر، ممكن نباشد و سى روز ماه شعبان يا ماه رمضان كامل نشده باشد، آيا براى ما كه در ژاپن زندگى مى‏كنيم، جايز است كه به افق ايران عمل كرده و يا به تقويم اعتماد كنيم؟ وظيفه ما چيست؟
ج: اگر اول ماه از طريق رؤيت هلال حتى در افق شهرهاى مجاورى كه يك افق دارند، و يا از طريق شهادت دو فرد عادل و يا از طريق حكم حاكم ثابت نشود، بايد احتياط كرد تا اول ماه ثابت شود، و رؤيت هلال در ايران كه در غرب ژاپن واقع است، براى كسانى كه مقيم ژاپن هستند، اعتبار ندارد.
س 838: آيا اتحاد افق در رؤيت هلال شرط است يا خير؟
ج: رؤيت هلال در شهرهائى كه در افق متحد و يا نزديك به هم هستند و يا در شهرهائى كه در شرق واقع شده‏اند، كافى است.
س 839: مقصود از اتحاد افق چيست؟
ج: منظور از آن، شهرهائى است كه در طول خط واحدى واقع شده‏اند. بنابراين اگر دو شهر در يك خط طولى باشند (مراد از طول، طول در اصطلاح علم هيئت است)، گفته مى‏شود كه آنها در افق متحد هستند.
س 840: اگر روز بيست و نهم ماه در تهران و خراسان عيد باشد، آيا براى افرادى هم كه در شهرى مانند بوشهر مقيم هستند، جايز است افطار كنند؟ با توجه به اينكه افق تهران و خراسان با افق بوشهر يكى نيست.
ج: به طور كلّى اگر اختلاف بين افق دو شهر به مقدارى باشد كه با فرض رؤيت هلال در يكى، هلال در ديگرى قابل رؤيت نباشد، رؤيت آن در شهرهاى غربى براى مردم شهرهاى شرقى كه خورشيد در آنها قبل از شهرهاى غربى غروب مى‏كند، كافى نيست، بر خلاف عكس آن.
س 841: اگر بين علماى يك شهر راجع به ثبوت هلال يا عدم آن اختلاف رخ دهد و عدالت آنها هم نزد مكلّف ثابت بوده و به دقت همه آنها در استدلال خود مطمئن باشد، وظيفه واجب مكلّف چيست؟
ج: اگر اختلاف دو بيّنه به صورت نفى و اثبات باشد، يعنى يكى مدعى ثبوت هلال و ديگرى مدعى عدم ثبوت آن باشد، اين اختلاف موجب تعارض دو بينه و تساقط هر دو است، و وظيفه مكلّف اين است كه هر دو نظر را كنار گذاشته و درباره افطار كردن يا روزه گرفتن به آنچه كه مقتضاى اصل است، عمل نمايد. ولى اگر بين ثبوت هلال و عدم علم به ثبوت آن اختلاف داشته باشند، به اين صورت كه بعضى از آنها مدعى رؤيت هلال باشند و بعضى ديگر مدعى عدم مشاهده آن، قول كسانى كه مدعى رؤيت هلال هستند، در صورت عادل بودن، حجت شرعى براى مكلّف است و بايد از آن متابعت كند، و همچنين اگر حاكم شرعى حكم به ثبوت هلال نمايد، حكم وى حجت شرعى براى همه مكلفين است و بايد از آن پيروى كنند.
س 842: اگر شخصى هلال ماه را ببيند و بداند كه رؤيت هلال براى حاكم شرع شهر او به هر علتى ممكن نيست، آيا او مكلّف است كه رؤيت هلال را به حاكم اطلاع دهد؟
ج: اعلام بر او واجب نيست مگر آنكه ترك آن مفسده داشته باشد.
س 843: همانگونه كه مى‏دانيد اكثر فقهاى بزرگوار پنج راه براى ثبوت اول ماه شوال در رساله‏هاى عمليه خود بيان كرده‏اند كه ثبوت نزد حاكم شرع در ضمن آنها نيست، بنابراين چگونه بيشتر مؤمنين به مجرد ثبوت اول ماه شوال نزد مراجع، روزه خود را افطار مى‏كنند؟ شخصى كه از اين راه اطمينان به ثبوت هلال پيدا نمى‏كند، چه تكليفى دارد؟
ج: تا حاكم حكم به رؤيت هلال نكرده، مجرد ثبوت هلال نزد او، براى تبعيّت ديگران از وى كافى نيست، مگر آنكه اطمينان به ثبوت هلال حاصل نمايند.
س 844: اگر ولى امر مسلمين حكم نمايد كه فردا عيد است و راديو و تلويزيون اعلام كنند كه هلال در چند شهر ديده شده است، آيا عيد براى تمامى نواحى كشور ثابت مى‏شود يا فقط براى شهرهايى كه ماه در آنها ديده شده و شهرهاى هم افق با آنها، ثابت مى‏گردد؟
ج: اگر حكم حاكم شامل همه كشور باشد، حكم او شرعا براى همه شهرها معتبر است.
س 845: آيا كوچكى هلال و باريك بودن و اتصاف آن به خصوصيات هلال شب اول، دليل بر اين محسوب مى‏شود كه شب قبل شب اول ماه نبوده، بلكه شب سى‏ام ماه قبلى بوده است؟ اگر عيد براى شخصى ثابت شود و از اين راه يقين پيدا كند كه روز قبل عيد نبوده، آيا قضاى روزه روز سى‏ام ماه رمضان را بايد به جا آورد؟
ج: مجرد كوچكى‏و پائين بودن‏هلال يا بزرگى‏و بالا بودن‏و يا پهن‏يا باريك‏بودن آن‏دليل شرعى شب‏اول يا دوم بودن‏نيست، ولى‏اگر مكلّف‏از آن‏علم به چيزى‏پيدا كند بايد به مقتضاى علم خود در اين زمينه عمل نمايد.
س 846: آيا استناد به شبى كه در آن ماه به صورت قرص كامل است (شب چهاردهم) و اعتبار آن به عنوان دليل براى محاسبه اول ماه جايز است تا از اين راه وضعيت يوم الشك معلوم شود كه مثلا روز سى ام ماه رمضان است و احكام روز ماه رمضان بر آن مترتب شود، مثلاْ بر كسى كه اين روز را بر اساس بيّنه روزه نگرفته، حكم به وجوب قضاى روزه شود و كسى هم كه به دليل استصحاب بقاى ماه رمضان روزه گرفته، برى‏ء الذمّه باشد؟
ج: امر مذكور حجت شرعى بر آنچه ذكر شد، نيست، ولى اگر مفيد علم به چيزى براى مكلّف باشد، واجب است كه طبق آن عمل نمايد.
س 847: آيا استهلال در اول هر ماه واجب كفائى است يا احتياط واجب؟
ج: استهلال فى نفسه واجب شرعى نيست.
س 848: آيا اول ماه مبارك رمضان و آخر آن با رؤيت هلال ثابت مى‏شود يا با تقويم، هر چند ماه شعبان سى روز نباشد؟
ج: اول يا آخر ماه رمضان با رؤيت شخص مكلّف يا با شهادت دو فرد عادل يا با شهرتى كه مفيد علم است يا با گذشت سى روز و يا بوسيله حكم حاكم ثابت مى‏شود.
س 849: اگر تبعيت از اعلام رؤيت هلال توسط يك دولت جايز شد، و آن اعلام معيارى علمى براى ثبوت هلال سرزمين‏هاى ديگر را تشكيل دهد، آيا اسلامى بودن آن حكومت شرط است، يا اينكه عمل به آن حتى اگر حكومت ظالم و فاجر هم باشد، ممكن است؟
ج: ملاك‏در اين‏مورد، حصول‏اطمينان به‏رؤيت در منطقه‏اى‏است كه نسبت‏به مكلّف كافى محسوب‏مى‏شود.
س 850: خواهشمند است نظر مبارك خود را در خصوص اعتكاف در مساجد (جامع و غير جامع) بيان فرمائيد.
ج: در مسجد جامع صحيح است و در مسجد غير جامع رجاءا اشكال ندارد. و تعريف مسجد جامع در مباحث نماز گذشت.

[Behzad AZ]

خون لثه و دندان

س: اگر از دهان و لثه‌ها خون بيايد موقع ماه مبارك رمضان آيا بايد داخل دهان را هم تطهير كرد؟
ج) بلعيدن آن جايز نيست و اگر در حال روزه عمداً ببلعد حکم افطار بر محرّم را دارد و شستن داخل دهان لازم نيست.

باقى ماندن بر جنابت در ماه رمضان

س: در سال پيش در سحر ماه رمضان غسل جنابت بر من واجب شد و وقتى بيدار شدم با خود گفتم صبر مى‌کنم تا وقت تنگ شود آنگاه تيمم به نيابت از غسل مى‌کنم ولى خوابم برد و بيدار نشدم تکليف من چيست و اگر قضا و کفاره دارد به چه صورت است؟
ج) اگر بنا داشتيد به وظيفه خود در تنگى وقت عمل کنيد، قضاى آن روز بر شما واجب ولى کفّاره ثابت نيست، گرچه احتياط آن است که کفّاره نيز داده شود.

زمان روزه استيجارى و کيفيّت آن

س: اگر شخصى روزه استيجارى قبول نمود آيا تعجيل در اداى آن واجب است و اگر بنا بر عللى نتواست همه آن را ادا كند مى‌تواند مابقى را به شخص ديگرى بسپرد؟
ج) اگر موجر وقت تعيين کرده يا قرينه‌اى بر تعجيل باشد، نبايد از آن وقت تأخير بيندازد والا تأخير آن اشکال ندارد مگر اينکه موجب سهل‌انگارى باشد و نيز اگر بخواهد به کسى ديگر بدهد، بايد با اجازه موجر باشد.

ملاک ايمان

س: در مورد روزه مستحبى گفته شده که اگر برادر مؤمنتان به شما غذا تعارف کرد بهتر است قبول کرده اما ثواب را کامل مى‌بريد حال منظور از برادر مؤمن چيست؟ يعنى مادر و خواهر شامل اين دسته نيستند؟ ملاک ايمان چيست؟ يعنى هر فردى را مى‌توان مؤمن ناميد؟
ج) مؤمن يعنى کسى که شيعه اثنى عشرى است

احتلام بعد از فجر در ماه رمضان

س: اگر بعد از نماز فجر در ماه رمضان محتلم شوم چه بايد بكنم؟
ج) روزه صحيح است و براى نماز ظهر بايد غسل كنيد.

روزه مستحبى براى شخصى که روزه قضا دارد

س: آيا کسى که روزه واجب بر گردن اوست مى‌تواند روزه مستحبى بگيرد؟
ج) كسى كه روزه واجب بر گردن اوست نمى‌تواند روزه مستحبى بگيرد.

کيفيت اداى کفّاره روزه

س: آيا کفّاره روزه بايد فوراً ادا شود يا مى‌توان در طول زمان آن را بجا آورد؟
ج) دادن كفاره چه از نظر مالى يا روزه واجب فورى نيست بلكه براى انجام آن حتى در آينده فرصت داريد لكن نبايد مورد غفلت قرار گيرد.

کثيرالسفر و سفر شغلى

س: تفاوت شخص کثيرالسفر با کسي که به خاطر شغلش مدام در سفر است چيست؟
ج) اگر سفر شغل يا مقدمه شغل نباشد، هر چند كثرت هم داشته باشد، موجب شكسته شدن نماز مى‌شود. و به طور کلّى کثيرالسفر موضوع حکم شرعى نيست.

نماز و روزه فرزندان در وطن والدين

س: نماز و روزه فرزندان در وطن والدين چگونه است؟ و آيا به سن فرزندان و مستقل شدن آنها بستگى دارد؟
ج) ميزان، تبعيت و عدم استقلال است. مادامى كه فرزندان در اراده و زندگى تابع پدر باشند، وطنِ پدر، وطن آنها هم محسوب مى‌شود (و اگر با مادر زندگى مى‌كنند و تابع مادر هستند وطن مادر، وطن آنها هم محسوب مى‌شود) و در اين حكم فرقى بين اينكه فرزند صغير باشد يا كبير نيست. اين در صورتى است كه فرزندان در وطن پدر يا مادر زندگى كنند اما اگر به قصد مسافرتِ چند روزه به وطن والدين رفته‌اند، در اين صورت مادامى كه قصد ماندن حداقل ده روز را نداشته باشند حكم ساير مسافرين را دارند.

[Behzad AZ]

حضرت آيت ‌الله فاضل لنکرانى (مدظله العالى)

احكام نماز وروزه

حد ترخّص
مسافت شرعى
كم شدن مسافت به جهت توسعه محلّ
وطن
عبور مسافر از وطن خود
اعراض از وطن
تبعيت زن و اولاد در وطن
قصد اقامت
كسى كه محل كار يا تحصيل او در غير وطن اوست
كسى كه شغل او سفر كردن است
مسافرى كه نمى داند چند روز در محل مى ماند
بلاد كبيره
سفر معصيت
مسائل متفرقه سفر
نيّت روزه
مبطلات روزه
روزه با حال جنابت
استفاده از قرص جلوگيرى از حيض يا باردارى
روزه بيماران و ضعفا
روزه مسافر
نذر روزه در سفر و غير آن
روزه استيجارى
هلال ماه

حد ترخّص

سوال : كسى كه اهل تهران است اگر به قصد قم حركت كند، كجا مى تواند نماز را شكسته و روزه اش را افطار كند و چنانچه به شهر رى برسد نمازش چه حكمى دارد؟
جواب : در صورتى كه وطن او تهران است همين كه از آخر خانه هاى تهران به طرف شهر رى و قم حركت كرد، وقتى به جايى رسيد كه ديگر خانه هاى آخر تهران را نبيند و صداى اذان محله هاى آخر تهران را نشنود نمازش شكسته و روزه اش را افطار كند.
سوال : دو منطقه مسكونى (روستا) كه قبلا جدا بودند ولى الآن به هم متصلشده اند و هنوز اسمشان فرقى نكرده ساكنين اين دو محل حد ترخص را از كجا بايد حساب كنند؟
جواب : اگر يك محل شناخته شوند گرچه داراى دو اسم باشند حد ترخّص را از مجموعه بايد حساب كرد.
سوال : حد ترخّص چيست؟
جواب : محلّى است كه ديوارهاى شهر ديده نشود و اذان شهر هم شنيده نشود. و حد ترخص به اختلاف موارد از نظر مسطح بودن زمين و وجود و عدم وجود حائل مانند كوه فرق مى كند.

مسافت شرعى

سوال : اينجانب از وطنم كه اطراف شهر اصفهان است به قصد اصفهان مى روم، تا اوّل شهر چهار فرسخ نيست لكن تا محلى كه قصد اينجانب است، مثل بازار اصفهان چهار فرسخ مى باشد، نماز و روزه ام چه حكمى دارد؟ البته بنا دارم همان روز برگردم
جواب : در فرض سؤال نماز تمام و روزه صحيح است.
سوال : مسافت شرعى از كجا تا كجا محاسبه مى شود؟
جواب : از جايى كه عرفاً آخر محل است تا ابتداى محل ديگر محاسبه مى شود.
سوال : مسافت شرعى چه مقدار است؟
جواب : مسافت شرعى هشت فرسخ است كه حدود 45 كيلومتر مى باشد و كسى كه مجموع رفت و برگشت او هشت فرسخ باشد، به شرط آنكه رفتن او كمتر از چهار فرسخ نباشد بايد نماز را شكسته بخواند.
سوال : اينجانب از وطنم كه اطراف شهر اصفهان است به قصد اصفهان مى روم، تا اوّل شهر چهار فرسخ نيست لكن تا محلى كه قصد اينجانب است، مثل بازار اصفهان چهار فرسخ مى باشد، نماز و روزه ام چه حكمى دارد؟ البته بنا دارم همان روز برگردم
جواب : در فرض سؤال نماز تمام و روزه صحيح است.
سوال : مسافت شرعى از كجا تا كجا محاسبه مى شود؟
جواب : از جايى كه عرفاً آخر محل است تا ابتداى محل ديگر محاسبه مى شود.
سوال : مسافت شرعى چه مقدار است؟
جواب : مسافت شرعى هشت فرسخ است كه حدود 45 كيلومتر مى باشد و كسى كه مجموع رفت و برگشت او هشت فرسخ باشد، به شرط آنكه رفتن او كمتر از چهار فرسخ نباشد بايد نماز را شكسته بخواند.

كم شدن مسافت به جهت توسعه محلّ

سوال : آيا تهران و شهر رى و باقرآباد كه فعلا متصل يا نزديك به متصل شدن هستند يك شهر حساب مى شوند؟
جواب : خير، از جهت احكام مسافر سه شهر مستقل مى باشند.
سوال : چند سال قبل، قريه اى با شهرى چهار فرسخ فاصله داشت، و اهل قريه در سفر به شهر نماز را قصر و روزه را افطار مى كردند، ولى فعلا شهر بزرگ شده و فاصله بين شهر و قريه حدود سه فرسخ گرديده، فعلا وظيفه اهالى قريه هنگام سفر به شهر چيست؟
جواب : در صورتى كه فاصله كمتر از مسافت شرعى شده، نماز را تمام و روزه را بگيرند.
سوال : آيا تهران و شهر رى و باقرآباد كه فعلا متصل يا نزديك به متصل شدن هستند يك شهر حساب مى شوند؟
جواب : خير، از جهت احكام مسافر سه شهر مستقل مى باشند.
سوال : چند سال قبل، قريه اى با شهرى چهار فرسخ فاصله داشت، و اهل قريه در سفر به شهر نماز را قصر و روزه را افطار مى كردند، ولى فعلا شهر بزرگ شده و فاصله بين شهر و قريه حدود سه فرسخ گرديده، فعلا وظيفه اهالى قريه هنگام سفر به شهر چيست؟
جواب : در صورتى كه فاصله كمتر از مسافت شرعى شده، نماز را تمام و روزه را بگيرند.

وطن

سوال : اگر مسافر بعد از ظهر از وطن خود به قصد مسافت شرعى حركت كند حكم نماز و روزه او چگونه است؟
جواب : روزه آن روز صحيح است ولى نماز خود را اگر بخواهد در سفر بخواند بايد شكسته بخواند.
سوال : زنانى كه بدون توجه به اعراض و عدم اعراض از وطن اصلى شان به شهر ديگر به منزل شوهر مى روند و پس از توجه و التفات هم نوعاً قصد دارند كه اگر زناشويى شان تا آخر عمر برقرار و باقى بماند در وطن شوهر اقامت كنند والاّ به وطن خودشان برگردند، بفرماييد كه حكم نماز و روزه اين زنها در وقتى كه به وطن اصلى شان مى آيند چگونه است؟
جواب : تا از وطن اصلى چشم نپوشيده و اعراض نكرده اند حكم وطن باقى است و نمازشان در آنجا تمام است.
سوال : اگر پسر در وطن اوّلى پدر به دنيا بيايد و مدت كمى در همانجا باشد و بعد بجاى ديگر برود و آنجا را محل سكونت قرار دهد، كدام محل وطن او محسوب مى شود؟
جواب : مكان دوم.
سوال : اينجانب ساكن تهران مى باشم و در 36 كيلومترى تهران در منطقه اى كوهستانى باغ و خانه دارم، كه گاهى براى تفريح و استفاده از آب و هوا به آنجا مى روم، با توجه به اينكه در آن محل بدنيا نيامده ام، نماز و روزه ام در آنجا چه حكمى دارد؟
جواب : در فرض سؤال نماز شما قصر است و روزه تان صحيح نيست، مگر اينكه قصد ده روز يا قصد توطن دائمى ـ اگرچه سالى چند ماه باشد ـ در آنجا بكنيد.
سوال : در توضيح المسائل مسأله 1353 فرموده ايد: «تا انسان قصد ماندن هميشگى در جايى كه غير وطن اصلى خودش است، نداشته باشد، وطن او حساب نمى شود، مگر آنكه بدون قصد ماندن آنقدر بماند كه مردم محل بگويند وطن اوست»، اكنون با توجه به اين مسأله اينجانب كه مدت 8 سال است در قم مشغول تحصيل هستم و ازدواج هم كرده ام، ولى قصد حتمى ماندن دائم در قم را ندارم، وظيفه من چيست، البته قصد رفتن حتمى هم ندارم و فعلا نمى توانم براى آينده ام تصميم جدى بگيرم
جواب : در صورتى كه قصد رفتن گرچه در چند سال آينده نداشته باشيد و مردم شما را اهل قم بشمارند، قم براى شما حكم وطن را دارد، هرچند كه قصد ماندن هميشگى را نداشته باشيد.
سوال : منظور از مدّت زمانى كه مردم محل بگويند اينجا وطن اوست چقدر است؟
جواب : ميزان صدق عرفى است.
سوال : در صورت اتخاذ وطن جديد، چه مدت بايد در آن اقامت كرد تا وطن صدق كند؟
جواب : بعد از قصد توطن دائمى مقدارى كه عرفاً بگويند آنجا ساكن شده، و ظاهراً شش ماه كافى است.
سوال : مقصود از وطن اصلى كه در رساله توضيح المسائل براى آن احكامى بيان فرموده ايد چيست؟
جواب : مقصود از وطن اصلى جايى است كه شخص در آنجا متولد شده و جايگاه پدرى او بوده است.
سوال : اگر مسافر بعد از ظهر از وطن خود به قصد مسافت شرعى حركت كند حكم نماز و روزه او چگونه است؟
جواب : روزه آن روز صحيح است ولى نماز خود را اگر بخواهد در سفر بخواند بايد شكسته بخواند.
سوال : زنانى كه بدون توجه به اعراض و عدم اعراض از وطن اصلى شان به شهر ديگر به منزل شوهر مى روند و پس از توجه و التفات هم نوعاً قصد دارند كه اگر زناشويى شان تا آخر عمر برقرار و باقى بماند در وطن شوهر اقامت كنند والاّ به وطن خودشان برگردند، بفرماييد كه حكم نماز و روزه اين زنها در وقتى كه به وطن اصلى شان مى آيند چگونه است؟
جواب : تا از وطن اصلى چشم نپوشيده و اعراض نكرده اند حكم وطن باقى است و نمازشان در آنجا تمام است.

عبور مسافر از وطن خود

سوال : وطن اينجانب قم است ولى ساكن اراك مى باشم، حال اگر مسافرت كنم و از قم بگذرم و به ده كيلومترى آن طرف قم كه مقصدم مى باشد برسم، آيا نمازم در اينجا تمام است؟ و آيا مسافت را بايد از قم حساب نمايم يا از اراك؟
جواب : در فرض سؤال نماز شماتمام است و مسافت را بايد از قم حساب كنيد.
سوال : مسافرى كه اهل اراك است به قم آمده، سپس از قم به قصد بروجرد حركت كرده و از ميان زمينهاى مزروعى خودش كه در كمتر از حد ترخص شهر اراك است (يعنى ديوار خانه هاى اراك را مى بيند و صداى اذان شهر را مى شنود) عبور كرده و براى نماز پياده مى شود، آيا نماز او قصر است يا تمام؟
جواب : در فرض سؤال نماز او تمام است.
سوال : وطن اينجانب قم است ولى ساكن اراك مى باشم، حال اگر مسافرت كنم و از قم بگذرم و به ده كيلومترى آن طرف قم كه مقصدم مى باشد برسم، آيا نمازم در اينجا تمام است؟ و آيا مسافت را بايد از قم حساب نمايم يا از اراك؟
جواب : در فرض سؤال نماز شماتمام است و مسافت را بايد از قم حساب كنيد.
سوال : مسافرى كه اهل اراك است به قم آمده، سپس از قم به قصد بروجرد حركت كرده و از ميان زمينهاى مزروعى خودش كه در كمتر از حد ترخص شهر اراك است (يعنى ديوار خانه هاى اراك را مى بيند و صداى اذان شهر را مى شنود) عبور كرده و براى نماز پياده مى شود، آيا نماز او قصر است يا تمام؟
جواب : در فرض سؤال نماز او تمام است.

اعراض از وطن

سوال : دخترى در شهرى غير از زادگاه خود شوهر كرده و هم اكنون در وطن شوهر خود زندگى مى كند، اگر به وطن اصلى خود بيايد نماز و روزه اش چگونه است؟
جواب : اگر از وطن اصلى خود اعراض و چشم پوشى كرده و تصميم دارد براى هميشه در وطن شوهرش زندگى كند، وطن شوهر وطن او نيز مى شود و اگر احياناً براى صله رحم يا غيره به وطن اصلى خود آمد نمازش شكسته است و روزه اش صحيح نيست، مگر اينكه قصد ده روز كند.
سوال : اينجانب در شهرى شغلى دارم، وقتى بوطن برگردم نمازم چگونه است؟
جواب : اگر از وطن خود اعراض نكرده ايد، نماز شما تمام است.
سوال : اعراض از وطن يعنى چه؟
جواب : اعراض از وطن ترك وطن و تصميم به عدم اقامت در آن مى باشد، به اينكه ديگر قصد زندگى در آنجا را نداشته باشد.
سوال : دخترى در شهرى غير از زادگاه خود شوهر كرده و هم اكنون در وطن شوهر خود زندگى مى كند، اگر به وطن اصلى خود بيايد نماز و روزه اش چگونه است؟
جواب : اگر از وطن اصلى خود اعراض و چشم پوشى كرده و تصميم دارد براى هميشه در وطن شوهرش زندگى كند، وطن شوهر وطن او نيز مى شود و اگر احياناً براى صله رحم يا غيره به وطن اصلى خود آمد نمازش شكسته است و روزه اش صحيح نيست، مگر اينكه قصد ده روز كند.
سوال : اينجانب در شهرى شغلى دارم، وقتى بوطن برگردم نمازم چگونه است؟
جواب : اگر از وطن خود اعراض نكرده ايد، نماز شما تمام است.
سوال : اعراض از وطن يعنى چه؟
جواب : اعراض از وطن ترك وطن و تصميم به عدم اقامت در آن مى باشد، به اينكه ديگر قصد زندگى در آنجا را نداشته باشد.

[Behzad AZ]

بعيت زن و اولاد در وطن

سوال : اگر انسان از شهر ديگر زن بگيرد، وطن زن شهر خودش مى باشد يا شهر شوهرش؟
جواب : اگر قصد شوهر اين باشد كه تا آخر عمر در وطن خودش زندگى كند و قصد زن هم اين باشد كه تا آخر عمر همراه شوهر و در شهر او زندگى كند، شهر شوهر وطن زن مى شود و شهر خود زن ديگر وطن او نيست.
سوال : آيا فرزند در وطن يا اعراض از آن تابع پدر است يا مى تواند مستقل باشد؟
جواب : فرزند تا وقتى مستقل نشده، در وطن تابع سرپرست خود مى باشد. اما هرگاه زندگى مستقل پيدا كرد، مى تواند براى خود وطن انتخاب كند يا اعراض كند.
سوال : آيا زن در وطن يا اعراض از وطن تابع شوهر خود مى باشد يا مى تواند مستقل باشد؟
جواب : زن در وطن تابع شوهر خود نيست، بلكه در صورتى كه بخواهد همراه شوهر و در محل زندگى او زندگى كند، وطن زوج وطن او هم مى شود. ولى اگر بخواهد با توافق شوهر يا حتى بدون توافق شوهر در جاى ديگرى زندگى دائمى داشته باشد، همانجا وطن او مى باشد.
سوال : دخترى كه شوهر كرده، آيا در انتخاب وطن تابع شوهر است و يا خود بايد مستقلا تصميم بگيرد و اگر به وطن اصلى خود برود، چه وظيفه اى دارد؟
جواب : زن در انتخاب وطن تابع شوهر نيست و در صورتى كه از وطن اصلى خود اعراض نكرده باشد، نماز وى در آنجا تمام و روزه واجب است.
سوال : شخصى از قم به تهران رفته است و در آنجا ساكن شده و ازدواج كرده است، ولى از وطن خود (قم) اعراض نكرده، اكنون بفرماييد اگر همسرش را از تهران براى دو يا سه روز زيارت و صله رحم به قم بياورد در حالى كه خودش نماز را در قم تمام مى خواند، همسرش چه وظيفه اى دارد؟
جواب : در فرض سؤال، نماز همسر در قم قصر است، مگر اينكه قصد ماندن ده روز بكند.
سوال : تابعيت زن و فرزند از شوهر و پدر در توطن و اعراض قهرى است يا اختيارى و مربوط به نظر و تصميم خود زن و فرزند است يا نه؟
جواب : زن و فرزند در توطن و اعراض تابعيت ندارند، مگر اينكه بنا داشته باشند هركجا شوهر و پدر زندگى مى كند زندگى كنند و خود در تصميم گيرى استقلال عرفى نداشته باشند، در اين صورت تابعيت عرفى در توطن و اعراض هست. ولى در صورتى كه خود مستقل در تصميم گيرى هستند و زن از وطن اصلى خود چشم نپوشيده اعراض محقق نمى شود، اگر چه شوهر مثلا چشم پوشيده باشد و همينطور است فرزند. پس فرزند وقتى در زندگى مستقل شد، از تابعيت خارج مى شود.
سوال : در مورد تبعيت اولاد از والدين در قصر و اتمام نماز، اولا آيا اولاد تابع پدر و مادر هر دو هستند يا تابع پدر؟ و چنانچه وطن مادر غير از وطن پدر باشد وظيفه اولاد چيست؟ با توجه به اينكه پدر در وطن مادر مسافر است؟ و ثانياً اين تبعيت تا چه زمانى است؟ و ثالثاً شهرى كه فرزند در آن متولد شده لكن نه وطن پدر او است و نه وطن مادر او آيا وطن او محسوب مى شود؟
جواب : به طور كلى تبعيت به اين است كه شخص در اراده و زندگى استقلال نداشته باشد و تابع اراده و زندگى ديگرى باشد و در اين جهت فرقى بين صغير و كبير و پدر و مادر و همسر و بيگانه نيست. بنابراين اگر فرزند تابع مادر بوده و خواه ناخواه با مادر و در وطن مادر زندگى كند و در آنجا بزرگ شود، وطن مادر او هم خواهد بود اگرچه وطن پدر محسوب نشود و پدر در آنجا مسافر باشد و اين تبعيت تا زمانى است كه فرزند در زندگى و اراده مستقل شود و به ميل خود تصميم ماندن يا اعراض بگيرد.
سوال : آيا زن در وطن تابع شوهر است؟
جواب : زن تابع نيست و ميزان تصميم و قصد خودش مى باشد.
سوال : اگر انسان از شهر ديگر زن بگيرد، وطن زن شهر خودش مى باشد يا شهر شوهرش؟
جواب : اگر قصد شوهر اين باشد كه تا آخر عمر در وطن خودش زندگى كند و قصد زن هم اين باشد كه تا آخر عمر همراه شوهر و در شهر او زندگى كند، شهر شوهر وطن زن مى شود و شهر خود زن ديگر وطن او نيست.
سوال : آيا فرزند در وطن يا اعراض از آن تابع پدر است يا مى تواند مستقل باشد؟
جواب : فرزند تا وقتى مستقل نشده، در وطن تابع سرپرست خود مى باشد. اما هرگاه زندگى مستقل پيدا كرد، مى تواند براى خود وطن انتخاب كند يا اعراض كند

قصد اقامت

سوال : اينجانب از وطن اصلى خود به تهران آمده ام و قصد اقامت ده روز كرده ام و از اوّل بنا داشته ام همه روزه براى كار به بهشت زهرا بروم، آيا نماز و روزه ام صحيح است؟ جواب : نماز شكسته و روزه صحيح نيست، چون قصد اقامت ده روز در يك مكان را نداريد.
سوال : شخصى در غير وطن اصلى خود براى تحصيل آمده است. اگر اين شخص در محلّ تحصيل خود قصد اقامت ده روز كند، آيا مى تواند در طول اقامت خود به شهرهاى هم جوار محل تحصيل خود مسافرت كند؟
جواب : اگر به حد مسافت شرعى مسافت كند قصد اقامت او به هم مى خورد. ولى اگر حدود چند ساعت در كمتر از مسافت شرعى سفر كند، قصد اقامت او به هم نمى خورد.
سوال : كسى كه در غير وطن اصلى اش زندگى مى كند و براى رفتن به محلّ كار بايد از حدّ ترخص بگذرد، حكم نماز و روزه او در محلّ زندگى و محلّ كار چيست؟
جواب : اگر قصد اقامت ده روز در محلّ سكونت فعلى نداشته باشد، در هر دو محلّ نماز او شكسته و روزه اش باطل است.
سوال : اينجانب براى تبليغ در دو قريه نزديك به هم مى مانم، آيا قصد اقامت در اين دو قريه جايز است؟
جواب : اگر آن دو قريه به نظر عرف يك محل حساب شود قصد اقامت صحيح است. ولى اگر يكى محسوب نشود چنانچه در يكى از آن دو قريه قصد اقامت كنيد و بنا داشته باشيد همه روزه به قريه ديگر برويد ولى شب آنجا نمانيد، در اين صورت قصد اقامت محقق مى شود و اگر بخواهيد چهار فرسخ برويد باز قصد اقامت محقق نمى شود.
سوال : طلاّبى كه بنا دارند در ماه رمضان در يك قريه بمانند و از اول بنا دارند به روستاهاى اطراف كه در پنج كيلومترى يا پانزده كيلومترى قرار دارند براى تبليغ روزانه بيشتر از چندين ساعت بروند و گاهى شب هم آنجا مى مانند. لطفاً راه تمام خواندن نماز و گرفتن روزه شان را بفرماييد؟
جواب : در صورتى كه در يك محل قصد اقامه كنند كه ده روز در آنجا بمانند، اگر بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتى از جاهاى ديگر او را دعوت كنند، نماز و روزه آنان در محل اقامت و روستاهاى اطراف تا به چهار فرسخى نرسد تمام و صحيح است، هرچند شب در آن روستاهاى ديگر بمانند، و نيز اگر ده روز در يك محل با قصد اقامت بمانند از روز يازدهم به بعد مى توانند به اطراف و قريه هاى مجاور كه به چهار فرسخى نمى رسد رفت و آمد كنند و نماز و روزه آنان تمام و صحيح است، هرچند شبها هم در آن روستاها بمانند.
سوال : دانشجويى قصد كرده ده روز در محلى بماند، سپس به دليل ملغى شدن كلاس روز پنجشنبه مى خواهد به مسافرت برود، آيا اين مسافرت جايز است؟
جواب : مانعى ندارد.
سوال : مسافرى قصد كرده ده روز در محلّى بماند، بعد از آنكه ده روز در آنجا اقامت كرد روز يازدهم به قريه اى رفته كه فاصله آن تا محل اقامت 2 فرسخ است و روز يا شب را در آنجا ماند، آيا در آن يك روز يا شب كه آنجا مانده، نمازش شكسته است يا نه؟ و همچنين پس از بازگشت به محل اقامت، آيا لازم است دوباره قصد ده روز بكند؟
جواب : اگر موقع رفتن به آن محل، قصد سفر جديد ندارد، و قصد دارد به همان محلّى كه اوّل قصد ماندن كرده برگردد، نمازش در آن محل و در محلّ اقامت تمام است و نيازى به تجديد قصد اقامت نيست.
سوال : اگر شخصى احتمال بدهد كه به دليل پيش آمدن كارى نتواند ده روز بماند تكليف او چيست، آيا مى تواند قصد كند و اگر آن كار پيش آمد، از قصد خود اعراض كند؟
جواب : اگر پيش آمدِ احتمالى، امرى غير منتظره باشد، لطمه اى بقصد اقامت ده روز نمى زند.
سوال : اگر شخصى قصد كرده ده روز در محلّى بماند، ولى بعداً براى كارى پيش بينى نشده بخواهد چندين بار، و چندين ساعت تا كمتر از مسافت 5/22 كيلومتر از محلّ اقامت خود خارج شود، آيا به اقامت او ضرر مى زند؟
جواب : به قصد اقامت ضرر نمى زند، حتى اگر از ابتدا قصد داشته باشد، مشروط بر اينكه شب در محل قصد اقامت بماند و رفت و آمد كمتر از 6 ساعت باشد.
سوال : شخصى به مشهد مقدس رفته است و بنا دارد ده روز در آنجا بماند، در كجا مى تواند نماز را تمام بخواند؟
جواب : وقتى به شهر مشهد رسيد نماز را تمام بخواند. ولى اگر بخواهد قبل از رسيدن به مشهد مقدس در جايى كه ديوارهاى شهر پيداست يا صداى اذان به گوش مى رسد نماز بخواند، احتياط واجب آن است كه نماز را هم تمام بخواند و هم شكسته.
سوال : زن مسافر، در ايام عادت وارد مشهد مقدّس شده است، و سه روز از ايام عادتش باقى است، و بنا دارد جمعاً ده روز در مشهد بماند، آيا بايد صبر كند تا پاك شود و قصد كند يا اينكه از اوّل ورود قصد ده روز كند، به طورى كه 3 روز اوّل جزء ده روز باشد؟
جواب : مجرّد قصد ده روز كافى است. اگرچه مقدارى از آنرا در حال عادت بگذراند. بلكه اگر از اوّل ورود تا دهم حائض باشد، قصد ده روز كافى است كه بعد از آن اگر يك روز هم بماند، بايد نماز را تمام بخواند.
سوال : اگر كودكى قبل از بلوغ وارد مشهد شود و بنا دارد جمعاً ده روز بماند و روز پنجم اقامت بالغ شد، آيا بايد در پنج روز باقى مانده نمازش را تمام بخواند يا شكسته؟
جواب : همين كه از اوّل قصد ده روز داشته، بايد نماز را تمام بخواند.
سوال : كسى كه تصميم دارد ده روز جايى بماند تا روزه و نمازش تمام باشد، آيا لازم است نيت خود را به زبان آورد؟
جواب : همين كه تصميم دارد ده روز در جايى بماند، نمازش تمام و روزه اش صحيح است و لازم نيست بزبان يا قلب بگذراند.
سوال : اينجانب از وطن اصلى خود به تهران آمده ام و قصد اقامت ده روز كرده ام و از اوّل بنا داشته ام همه روزه براى كار به بهشت زهرا بروم، آيا نماز و روزه ام صحيح است؟
جواب : نماز شكسته و روزه صحيح نيست، چون قصد اقامت ده روز در يك مكان را نداريد.
سوال : شخصى در غير وطن اصلى خود براى تحصيل آمده است. اگر اين شخص در محلّ تحصيل خود قصد اقامت ده روز كند، آيا مى تواند در طول اقامت خود به شهرهاى هم جوار محل تحصيل خود مسافرت كند؟
جواب : اگر به حد مسافت شرعى مسافت كند قصد اقامت او به هم مى خورد. ولى اگر حدود چند ساعت در كمتر از مسافت شرعى سفر كند، قصد اقامت او به هم نمى خورد.
سوال : كسى كه در غير وطن اصلى اش زندگى مى كند و براى رفتن به محلّ كار بايد از حدّ ترخص بگذرد، حكم نماز و روزه او در محلّ زندگى و محلّ كار چيست؟
جواب : اگر قصد اقامت ده روز در محلّ سكونت فعلى نداشته باشد، در هر دو محلّ نماز او شكسته و روزه اش باطل است.
سوال : اينجانب براى تبليغ در دو قريه نزديك به هم مى مانم، آيا قصد اقامت در اين دو قريه جايز است؟
جواب : اگر آن دو قريه به نظر عرف يك محل حساب شود قصد اقامت صحيح است. ولى اگر يكى محسوب نشود چنانچه در يكى از آن دو قريه قصد اقامت كنيد و بنا داشته باشيد همه روزه به قريه ديگر برويد ولى شب آنجا نمانيد، در اين صورت قصد اقامت محقق مى شود و اگر بخواهيد چهار فرسخ برويد باز قصد اقامت محقق نمى شود.
سوال : طلاّبى كه بنا دارند در ماه رمضان در يك قريه بمانند و از اول بنا دارند به روستاهاى اطراف كه در پنج كيلومترى يا پانزده كيلومترى قرار دارند براى تبليغ روزانه بيشتر از چندين ساعت بروند و گاهى شب هم آنجا مى مانند. لطفاً راه تمام خواندن نماز و گرفتن روزه شان را بفرماييد؟
جواب : در صورتى كه در يك محل قصد اقامه كنند كه ده روز در آنجا بمانند، اگر بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتى از جاهاى ديگر او را دعوت كنند، نماز و روزه آنان در محل اقامت و روستاهاى اطراف تا به چهار فرسخى نرسد تمام و صحيح است، هرچند شب در آن روستاهاى ديگر بمانند، و نيز اگر ده روز در يك محل با قصد اقامت بمانند از روز يازدهم به بعد مى توانند به اطراف و قريه هاى مجاور كه به چهار فرسخى نمى رسد رفت و آمد كنند و نماز و روزه آنان تمام و صحيح است، هرچند شبها هم در آن روستاها بمانند.
سوال : دانشجويى قصد كرده ده روز در محلى بماند، سپس به دليل ملغى شدن كلاس روز پنجشنبه مى خواهد به مسافرت برود، آيا اين مسافرت جايز است؟
جواب : مانعى ندارد.
سوال : مسافرى قصد كرده ده روز در محلّى بماند، بعد از آنكه ده روز در آنجا اقامت كرد روز يازدهم به قريه اى رفته كه فاصله آن تا محل اقامت 2 فرسخ است و روز يا شب را در آنجا ماند، آيا در آن يك روز يا شب كه آنجا مانده، نمازش شكسته است يا نه؟ و همچنين پس از بازگشت به محل اقامت، آيا لازم است دوباره قصد ده روز بكند؟
جواب : اگر موقع رفتن به آن محل، قصد سفر جديد ندارد، و قصد دارد به همان محلّى كه اوّل قصد ماندن كرده برگردد، نمازش در آن محل و در محلّ اقامت تمام است و نيازى به تجديد قصد اقامت نيست.

[Behzad AZ]

كسى كه محل كار يا تحصيل او در غير وطن اوست

سوال : استادى بين دو شهر كه هيچكدام وطن او نيست و با وطن او بيش از هشت فرسخ فاصله دارند رفت و آمد دارد و در يك جا تحصيل و در جاى ديگر تدريس مى كنند، آيا هر دو به عنوان شغل او محسوب مى شود؟
جواب : بلى هر دو شغل او محسوب مى شود و نماز او در هر يك از اين دو شهر و نيز در مسير به احتياط واجب شكسته و روزه صحيح نيست.
سوال : دانشجويى كه در هفته يك يا دو بار مسافت شرعى را طى مى كند، مثلا پنج روز در شهرى براى تحصيل سكونت دارد و دو روز آخر هفته را به شهر خود باز مى گردد، آيا حكم دائم السفر را دارد؟
جواب : در فرض سؤال، نماز به احتياط واجب شكسته است و روزه صحيح نيست.
سوال : افرادى كه به عنوان كارمند و كارگر در شركت ذوب آهن كار مى كنند، كه سابقه كار آنها گاهى بيش از 20 سال است. اگر فاصله وطن و محلّ كار آنها چهار فرسخ يا پيش از آن باشد و هر روز اين مسير را رفت و آمد كنند، حكم نماز و روزه آنها در محلّ كار چگونه است؟
جواب : در فرض سؤال، نماز به احتياط واجب قصر است و روزه صحيح نيست.
سوال : كسى كه در غير وطنش كار مى كند، يعنى هرهفته يكبار يا بيشتر مى رود و برمى گردد، آيا در بين راه كه عبور و مرور مى كند نمازش تمام است؟ بعضى از معلّمين در غير وطن تدريس مى كنند و هر هفته يكبار به دانشگاه براى درس خواندن مى روند، نمازشان چه صورت دارد؟
جواب : در هر دو صورت نماز به احتياط واجب شكسته و روزه صحيح نيست.
سوال : كسى كه در طول سال پانزده روز در جايى كار مى كند و پانزده روز در وطن مى ماند. نماز و روزه او چگونه است؟
جواب : در وطن كه حكمش معلوم است و در محل كار چنانچه در يك محل 15 روز بماند نمازش تمام است.
سوال : پاسدارى هستم كه محل سكونتم گلپايگان و خدمتم در اصفهان مى باشد و هر هفته از شنبه تا دوشنبه در محل خدمت و مابقى هفته در شهر و وطنم مى باشم. نماز و روزه من چگونه است؟
جواب : در محل خدمت و در بين راه نماز به احتياط واجب شكسته و روزه صحيح نيست.
سوال : آيا حكم كثير السفر و دائم السفر يكى است، يعنى مثلا افرادى كه براى تحصيل از شهرى به شهر ديگرى مى روند با كسى كه شغل او سفر است در تمام خواندن نماز و گرفتن روزه برابرند؟
جواب : ملاك در اتمام نماز و صحت روزه اين است كه شغل او سفر باشد، مانند راننده و خلبان و امثال آنها و دوام و كثرت سفر براى كسى كه شغل او سفر نيست اثرى ندارد، بلكه نماز اين افراد به احتياط واجب شكسته و روزه صحيح نيست.
سوال : كسانى كه شغلشان در سفر است مانند دانشجويانى كه از شهرستانها به تهران آمده و معمولا جمعه ها به وطن برمى گردند، يا معلمانى كه همه روزه از تهران براى تدريس به كرج مى روند و عصر برمى گردند، با توجه به اينكه اين افراد قبلا مقلد حضرت امام(رحمه الله) بوده اند و بعد از رحلت ايشان با اجازه آيات عظام آقاى اراكى و آقاى گلپايگانى و آقاى خويى به تقليد امام باقى مانده اند، نسبت به نماز و روزه چه وظيفه اى دارد؟
جواب : به نظر اينجانب نماز اين افراد در غير از وطن خودشان بنابر احتياط شكسته است ولى اين قبيل افراد كه شغلشان در سفر است مى توانند در اين مسأله به فتواى يكى از اين سه بزرگوار «رضوان الله عليهم» عمل كنند يا به فالاعلم رجوع كنند. و نماز را تمام و روزه را بگيرند.
سوال : استادى بين دو شهر كه هيچكدام وطن او نيست و با وطن او بيش از هشت فرسخ فاصله دارند رفت و آمد دارد و در يك جا تحصيل و در جاى ديگر تدريس مى كنند، آيا هر دو به عنوان شغل او محسوب مى شود؟
جواب : بلى هر دو شغل او محسوب مى شود و نماز او در هر يك از اين دو شهر و نيز در مسير به احتياط واجب شكسته و روزه صحيح نيست.
سوال : دانشجويى كه در هفته يك يا دو بار مسافت شرعى را طى مى كند، مثلا پنج روز در شهرى براى تحصيل سكونت دارد و دو روز آخر هفته را به شهر خود باز مى گردد، آيا حكم دائم السفر را دارد؟
جواب : در فرض سؤال، نماز به احتياط واجب شكسته است و روزه صحيح نيست.

كسى كه شغل او سفر كردن است

سوال : اگر كسى بدون نياز به سفر دائماً سفر كند تا كثيرالسفر شود، آيا حكم كثيرالسفر را دارد؟
جواب : مناط در قصر و اتمام اين است كه سفر شغل شخص محسوب شود مثل راننده و دوره گرد كه نمازش تمام است. ولى اگر شغل شخص سفر نباشد بلكه شغل او در سفر است، مثل دانشجويان، معلمان، كارگران كارخانه ها نمازشان به احتياط واجب شكسته است، هرچند كثيرالسفر باشند.
سوال : شخصى از اهل «اصفهان» در «شهرضا» كه حدود 20 فرسخ است باغى خريده و در آنجا لوازم زندگى فراهم كرده و دوره سال، روزهاى جمعه به آن باغ مى رود و گاهى شب جمعه هم در آنجا مى ماند، و فقط براى تفريح و آب و هوا به آنجا رفت و آمد مى كند، نماز و روزه او چگونه است؟
جواب : چون شغل او سفر نيست، نمازش شكسته است و روزه اش را هم در آنجا بايد افطار كند.
سوال : افرادى كه در مسافت شرعى، نامه هاى پستى را ردّ و بدل مى كنند، و يا سيم هاى تلفن و يا لوله هاى گاز و امثال آنرا تعمير مى كنند. يا براى تعمير راه آهن در حال گشت زنى در مسافت شرعى هستند، حكم نماز و روزه آنها چيست؟
جواب : اشخاصى كه مانند نامه رسان و يا مسؤول تداركات هستند كه بايد چيزهايى را با خود ببرند بطورى كه كار آنان به نحو دوره گردى است، نمازشان تمام و روزه آنها صحيح است و همچنين افرادى كه مانند كارمند يا مهندس راه آهن و غيره كه بين راهها سركشى مى كنند به طورى كه صدق كند كار آنان به نحو دوره گردى است، نمازشان تمام و روزه صحيح است.
سوال : برادران سپاهى كه كارشان گشت زنى با اتومبيل در محدوده بيش از چهار فرسخ خارج از شهر مى باشد، حكم نماز و روزه آنها به چه صورتى است؟
جواب : اگر شغلشان گشت زنى است، نمازشان تمام و روزه صحيح است.
سوال : اينجانب در پاسگاه نگهبان مى باشم و عدّه اى در حوزه محل كار بيش از چهار فرسخ به گشت زنى مشغول مى باشند. لطفاً وظيفه ما را نسبت به نماز و روزه بيان فرماييد؟
جواب : افرادى كه شغلشان نگهبانى در پاسگاه است، در صورتى كه از وطنشان چهار فرسخ يا بيشتر فاصله دارند و رفت و آمد مى كنند، حكم مسافر را دارند و نمازشان در پاسگاه قصر است. مگر اينكه قصد ده روز كنند. ولى افرادى كه شغل آنها گشت زنى در حوزه محل كار است، و تا مسافت چهار فرسخ و بيشتر گشت زنى مى كنند، در گشت زنى، نمازشان تمام و روزه صحيح است.
سوال : سربازى از شهرستان به يكى از پادگانهاى تهران آمده و مأموريتش گشت زنى در اطراف تهران تا شعاع بيش از مسافت شرعى است و مقرّش در تهران است. نماز و روزه او چگونه است و سفر اول وى چه وقت و كجا پايان مى يابد، كه از سفر دوم نماز را تمام و روزه را بگيرد؟
جواب : در فرض سؤال وقتى از شهرش به مقصد تهران حركت كرد و به پادگان رسيد، سفر اولش محقق شده و با شروع گشت زنى، سفر دوم شروع و بايد نماز را تمام و روزه را بگيرد.
سوال : پيلهورها كه هر روز يا هر هفته در مسافرت مى باشند و كارشان پيلهورى است، تكليف آنان نسبت به نماز و روزه چه مى باشد؟
جواب : پيلهور حكم راننده را دارد.
سوال : در فرض فوق اگر بدون قصد، ده روز مانده در سفر اول چه وظيفه اى دارد؟
جواب : در اين صورت، در سفر اول احوط جمع بين قصر و اتمام است.
سوال : شخصى كه شغلش سفر است و اهل آبادان مى باشد، در سفر شغلى به بندرعباس رفته است و تا يك ماه در حال تردد مانده تا اينكه كشتى آمده و با او به سفر دريا رفته، آيا در سفر اول نمازش شكسته است يا تمام؟
جواب : در فرض سؤال نماز در سفر اول قصر است. (چون سى روز مترددّاً ماندن بمنزله قصد اقامت عشرة و قاطع سفر است)
سوال : شخصى كه شغلش مسافرت بوده، بعد از ماندن ده روز در وطن جنسى را از شهر خود به اصفهان كه فاصله آن بيش از هشت فرسخ است برده و جنس در آنجا فروش نرفته لذا آنرا به شهر كرد برده، آيا همين كه به شهر كرد رفته، سفر دوم است و نماز را تمام بخواند؟
جواب : سفر اول از وطن به مقصد (اصفهان) است و از آنجا به مقصد ديگر (شهر كرد) سفر دوم محسوب مى شود و بايد نماز را تمام بخواند.
سوال : اينجانب اهل قم مى باشم و شغلم رانندگى است كه مسافر به تهران مى برم. در يكى از سفرها ده روز با قصد اقامه در تهران ماندم و مجدداً مسافر به قم آوردم و بنا دارم باز مسافر ببرم، بفرماييد سفر اول من تا كجا پايان مى يابد؟
جواب : وقتى از تهران سفر خود را آغاز كرديد و به قم رسيديد سفر اول شما محقق شده و همين كه مجدداً و بدون ماندن ده روز در قم، مسافر برديد سفر دوّم شما شروع و نماز تمام و روزه صحيح است.
سوال : فرموده ايد: كسى كه شغلش مسافرت است اگر ده روز يا بيشتر در وطن خود بماند چه قصد ماندن ده روز را داشته باشد و چه بدون قصد بماند، بايد در سفر اول كه مى رود نماز را شكسته بخواند. حال اگر كسى در غير وطن خود ده روز بماند وظيفه اش در سفر اول چيست و آيا فرقى بين قصد ده روز و عدم قصد وجود دارد؟
جواب : اگر قصد ده روز در غير وطن كرده، در سفر اولى كه بعد از ده روز مى رود نماز را شكسته بخواند. ولى اگر ده روز در غير وطن بدون قصد اقامت مانده در سفر اول بنابر احتياط واجب نماز را هم تمام و هم شكسته بخواند.
سوال : راننده اى در بين راه ماشينش خراب شده و مجبور است براى تهيّه وسايل يدكى، با ماشين ديگرى به شهرستانى در پنج فرسخى برود و برگردد. با توجه به اينكه ماشين، وسيله شغل و كار او مى باشد، آيا در اين سفر، كه براى تهيّه لوازم ماشين سفر كرده نمازش قصر مى شود يا اين سفر جزء سفر شغلى محسوب مى شود؟
جواب : اين سفر شغل محسوب نمى شود و احكام مسافر را دارد.
سوال : اينجانب راننده يك شركت مسافربرى مى باشم. اكنون دوازده روز مرخصى گرفته ام و بنا دارم به مدت يك هفته به همراه خانواده ام به مشهد مقدس مسافرت كنم، آيا در سفر مشهد نمازم قصر است يا تمام؟ و آيا بعد از دوازده روز كه به كارم برمى گردم در سفر اوّل نمازم قصر است يا تمام؟
جواب : در فرض سؤال، در سفر مشهد مقدس نماز شما قصر است. ولى پس از بازگشت به كار خودتان چون ده روز در يك جا نمانده ايد در سفر اول نمازتان تمام است. بلى اگر ده روز در وطن خود يا در غير وطن با قصد اقامت بمانيد، در سفر اول نمازتان شكسته است.
سوال : اگر كسى بدون نياز به سفر دائماً سفر كند تا كثيرالسفر شود، آيا حكم كثيرالسفر را دارد؟
جواب : مناط در قصر و اتمام اين است كه سفر شغل شخص محسوب شود مثل راننده و دوره گرد كه نمازش تمام است. ولى اگر شغل شخص سفر نباشد بلكه شغل او در سفر است، مثل دانشجويان، معلمان، كارگران كارخانه ها نمازشان به احتياط واجب شكسته است، هرچند كثيرالسفر باشند.
سوال : شخصى از اهل «اصفهان» در «شهرضا» كه حدود 20 فرسخ است باغى خريده و در آنجا لوازم زندگى فراهم كرده و دوره سال، روزهاى جمعه به آن باغ مى رود و گاهى شب جمعه هم در آنجا مى ماند، و فقط براى تفريح و آب و هوا به آنجا رفت و آمد مى كند، نماز و روزه او چگونه است؟
جواب : چون شغل او سفر نيست، نمازش شكسته است و روزه اش را هم در آنجا بايد افطار كند.
سوال : افرادى كه در مسافت شرعى، نامه هاى پستى را ردّ و بدل مى كنند، و يا سيم هاى تلفن و يا لوله هاى گاز و امثال آنرا تعمير مى كنند. يا براى تعمير راه آهن در حال گشت زنى در مسافت شرعى هستند، حكم نماز و روزه آنها چيست؟
جواب : اشخاصى كه مانند نامه رسان و يا مسؤول تداركات هستند كه بايد چيزهايى را با خود ببرند بطورى كه كار آنان به نحو دوره گردى است، نمازشان تمام و روزه آنها صحيح است و همچنين افرادى كه مانند كارمند يا مهندس راه آهن و غيره كه بين راهها سركشى مى كنند به طورى كه صدق كند كار آنان به نحو دوره گردى است، نمازشان تمام و روزه صحيح است.
سوال : برادران سپاهى كه كارشان گشت زنى با اتومبيل در محدوده بيش از چهار فرسخ خارج از شهر مى باشد، حكم نماز و روزه آنها به چه صورتى است؟
جواب : اگر شغلشان گشت زنى است، نمازشان تمام و روزه صحيح است.
سوال : اينجانب در پاسگاه نگهبان مى باشم و عدّه اى در حوزه محل كار بيش از چهار فرسخ به گشت زنى مشغول مى باشند. لطفاً وظيفه ما را نسبت به نماز و روزه بيان فرماييد؟
جواب : افرادى كه شغلشان نگهبانى در پاسگاه است، در صورتى كه از وطنشان چهار فرسخ يا بيشتر فاصله دارند و رفت و آمد مى كنند، حكم مسافر را دارند و نمازشان در پاسگاه قصر است. مگر اينكه قصد ده روز كنند. ولى افرادى كه شغل آنها گشت زنى در حوزه محل كار است، و تا مسافت چهار فرسخ و بيشتر گشت زنى مى كنند، در گشت زنى، نمازشان تمام و روزه صحيح است.
سوال : سربازى از شهرستان به يكى از پادگانهاى تهران آمده و مأموريتش گشت زنى در اطراف تهران تا شعاع بيش از مسافت شرعى است و مقرّش در تهران است. نماز و روزه او چگونه است و سفر اول وى چه وقت و كجا پايان مى يابد، كه از سفر دوم نماز را تمام و روزه را بگيرد؟
جواب : در فرض سؤال وقتى از شهرش به مقصد تهران حركت كرد و به پادگان رسيد، سفر اولش محقق شده و با شروع گشت زنى، سفر دوم شروع و بايد نماز را تمام و روزه را بگيرد.

[Behzad AZ]

مسافرى كه نمى داند چند روز در محل مى ماند

سوال : بيمارى كه در شهرى غير از وطن خود بسترى است و مدت يك ماه از بسترى شدن او مى گذرد و معلوم نيست كه درمان او چه مدت ديگر طول مى كشد تكليف نماز و روزه او چيست؟
جواب : بعد از گذشت سى روز نماز او تمام و روزه او صحيح است.
سوال : اگر زندانى را از زندان به جاى ديگر مثل بيمارستان بردند كه با زندان فاصله دارد و دو مرتبه به آن برگرداندند، حكم نماز و روزه او چيست؟
جواب : اگر فاصله بيمارستان و زندان هشت فرسخ باشد و او را بى اختيار به آنجا برده باشند، بايد احتياط كند و جمع بخواند و روزه را هم بهمان نحو كه ذكر شد بگيرد. مگر اينكه سى روز در آنجا مردد بماند، كه بعد از آن نمازش تمام است. يا از ابتدا بداند كه ده روز در آنجا مى ماند.
سوال : اگر زندان در فاصله كمتر از 22كيلومترى شهر واقع شده باشد، حكمش چيست؟
جواب : نماز او تمام است و بايد روزه بگيرد.

بلاد كبيره

سوال : آيا تهران از بلاد كبيره است؟
جواب : به نظر اينجانب تهران از بلادكبيره نيست و در ايران بلد كبيرهوجود ندارد.
سوال : مقصود از بلاد كبيره چيست؟
جواب : بلاد كبيره به شهرهاى فوق العاده بزرگ گفته مى شود، بگونه اى كه حركت از شمال به جنوب يا مشرق به مغرب آن سفر شناخته شود.
سوال : آيا تهران از بلاد كبيره است؟
جواب : به نظر اينجانب تهران از بلادكبيره نيست و در ايران بلد كبيرهوجود ندارد.
سوال : مقصود از بلاد كبيره چيست؟
جواب : بلاد كبيره به شهرهاى فوق العاده بزرگ گفته مى شود، بگونه اى كه حركت از شمال به جنوب يا مشرق به مغرب آن سفر شناخته شود.

سفر معصيت

سوال : اگر در مسافرت از نوبت بليط ديگران استفاده شود يا با بليطى كه پول آنرا ديگرى پرداخته بدون جلب رضايت صاحب بليط استفاده شود، نماز و روزه فرد استفاده كننده چه صورتى دارد؟
جواب : در صورتى كه از نوبت ديگران استفاده كند و پول بليط را خودش بدهد نماز او شكسته است و نبايد روزه بگيرد. و همين طور اگر از بليط ديگرى استفاده كند كه حكم مركب غصبى را دارد ولى به احتياط مستحب در فرض دوم نماز را هم تمام و هم شكسته بخواند و روزه را بگيرد و قضاى آنرا نيز بگيرد.
سوال : با توجه به اينكه استفاده شخصى از ماشين دولتى جايز نيست، آيا اگر كارمند دولت از ماشين دولتى جهت سفرهاى شخصى خود استفاده كند، سفر او معصيت است تا نماز او تمام و روزه اش صحيح باشد؟ و نيز اگر كسى براى مسافرت بليط كسى را غصب كند و با آن سفر كند، چه حكمى دارد؟
جواب : هرچند عمل او در موارد فوق جايز نيست، ولى سفر او سفر معصيت نيست و نمازش شكسته است.
سوال : اگر در مسافرت از نوبت بليط ديگران استفاده شود يا با بليطى كه پول آنرا ديگرى پرداخته بدون جلب رضايت صاحب بليط استفاده شود، نماز و روزه فرد استفاده كننده چه صورتى دارد؟
جواب : در صورتى كه از نوبت ديگران استفاده كند و پول بليط را خودش بدهد نماز او شكسته است و نبايد روزه بگيرد. و همين طور اگر از بليط ديگرى استفاده كند كه حكم مركب غصبى را دارد ولى به احتياط مستحب در فرض دوم نماز را هم تمام و هم شكسته بخواند و روزه را بگيرد و قضاى آنرا نيز بگيرد.
سوال : با توجه به اينكه استفاده شخصى از ماشين دولتى جايز نيست، آيا اگر كارمند دولت از ماشين دولتى جهت سفرهاى شخصى خود استفاده كند، سفر او معصيت است تا نماز او تمام و روزه اش صحيح باشد؟ و نيز اگر كسى براى مسافرت بليط كسى را غصب كند و با آن سفر كند، چه حكمى دارد؟
جواب : هرچند عمل او در موارد فوق جايز نيست، ولى سفر او سفر معصيت نيست و نمازش شكسته است.

مسائل متفرقه سفر

سوال : نيت نماز مسافر چگونه است؟
جواب : همان نيت نماز غير مسافر است و فرقى نمى كند و در نيت نماز ذكر قصر يا اتمام لازم نيست.
سوال : شخصى كه اهل تهران است اگر به قم بيايد، در برگشت كه به مرقد حضرت امام يا بهشت زهرا مى رسد، نماز او در اين دو محل قصر است يا تمام؟
جواب : تا وقتى به تهران نرسيده، نمازش قصر است.
سوال : شخصى كه اهل تهران است اگر بيايد به باقرآباد و برگردد ـ با توجه به اينكه تهران تا باقرآباد بيش از چهار فرسخ است ـ نسبت به نماز و روزه اش چه وظيفه اى دارد؟
جواب : اگر از آخر تهران تا اول باقرآباد چهار فرسخ باشد، نماز شكسته و روزه را بايد افطار كند و اگر فاصله بين آن دو كمتر باشد، نماز تمام و روزه صحيح است.
سوال : نيت نماز مسافر چگونه است؟
جواب : همان نيت نماز غير مسافر است و فرقى نمى كند و در نيت نماز ذكر قصر يا اتمام لازم نيست.
سوال : شخصى كه اهل تهران است اگر به قم بيايد، در برگشت كه به مرقد حضرت امام يا بهشت زهرا مى رسد، نماز او در اين دو محل قصر است يا تمام؟
جواب : تا وقتى به تهران نرسيده، نمازش قصر است.
سوال : شخصى كه اهل تهران است اگر بيايد به باقرآباد و برگردد ـ با توجه به اينكه تهران تا باقرآباد بيش از چهار فرسخ است ـ نسبت به نماز و روزه اش چه وظيفه اى دارد؟
جواب : اگر از آخر تهران تا اول باقرآباد چهار فرسخ باشد، نماز شكسته و روزه را بايد افطار كند و اگر فاصله بين آن دو كمتر باشد، نماز تمام و روزه صحيح است.

نيّت روزه

سوال : شخصى احتمال مى دهد كه روزه قضايى داشته باشد و روزه گرفته است، به اين نيت كه اگر قضا بر ذمّه او است قضاى واجب باشد و گرنه مستحب باشد، آيا اين روزه صحيح است؟
جواب : اگر قصد ما فى الذمّه كند، بى اشكال است.
سوال : شخصى در غير ماه رمضان قصد روزه كرد، بعد منصرف شد ولى چيزى نخورده است، آيا مى تواند دوباره قبل از ظهر نيت روزه قضاى ماه رمضان كند؟
جواب : اگر پيش از ظهر نيّت كند، روزه صحيح است.
سوال : شخصى بعد از طلوع فجر محتلم شده و قبل از ظهر غسل كرده و چيزى نخورده است، آيا مى تواند نيت روزه استيجارى كند؟
جواب : اگر قبل از ظهر نيت كند، صحيح است.
سوال : آيا مى توان قبل از ظهر نيت روزه استيجارى كرد؟
جواب : در صورتى كه مفطرى انجام نداده باشد، مانعى ندارد.
سوال : اگر كسى قبل از طلوع فجر، عمداً قصد روزه نكند، ولى در روز هيچ يك از مفطرات روزه را مرتكب نشود، آيا قضا و كفّاره بر او واجب است؟
جواب : فقط قضا بر او واجب است، همانگونه كه در مسأله قبل بيان شد.
سوال : آيا قصد افطار و روزه خوردن مبطل روزه مى شود و قضا و كفّاره دارد؟
جواب : نيّت افطار و خوردن موجب بطلان روزه نمى شود. ولى اگر نيت كند كه روزه نباشد روزه او باطل است و فقط قضاى آن روز بر او واجب است و كفاره ندارد، چون كفّاره وقتى واجب مى شود كه يكى از مفطرات را مرتكب شود.
سوال : كسى كه در ماه مبارك رمضان براى گرفتن يك ماه روزه نيت مى كند، اما نمى تواند همه آن را بگيرد، چه حكمى دارد؟
جواب : مانعى ندارد.
سوال : آيا نيت در اوّل ماه مبارك رمضان كافى است؟
جواب : بلى، اگر در شب اوّل ماه رمضان نيت كند كه براى امتثال امر الهى اين يك ماه را روزه مى گيرم كفايت مى كند. ولى احوط آن است كه هرشب هم نيت روزه فردا را بكند.
سوال : شخصى احتمال مى دهد كه روزه قضايى داشته باشد و روزه گرفته است، به اين نيت كه اگر قضا بر ذمّه او است قضاى واجب باشد و گرنه مستحب باشد، آيا اين روزه صحيح است؟
جواب : اگر قصد ما فى الذمّه كند، بى اشكال است.
سوال : شخصى در غير ماه رمضان قصد روزه كرد، بعد منصرف شد ولى چيزى نخورده است، آيا مى تواند دوباره قبل از ظهر نيت روزه قضاى ماه رمضان كند؟
جواب : اگر پيش از ظهر نيّت كند، روزه صحيح است.

مبطلات روزه

سوال : در صورت اجبار فرماندهان ارتش به زدن موزيك، تكليف دانش آموزان و پرسنل موزيك چه مى باشد؟
جواب : در فرض سؤال، سعى كنند آب دهان را كه مجدّداً به دهان برمى گردد در آب دهان مستهلك و مخلوط كنند كه رطوبت خارجى به آن گفته نشود، در اين صورت روزه صحيح است و در غير اين صورت قضا دارد، هرچند كه كفاره ندارد.
سوال : آيا موزيك زدن در ماه مبارك رمضان با كيفيتى كه در پايين مى آيد روزه را باطل مى كند و قضا و كفاره دارد؟
الف ـ تعدادى از سازها زير زبان رفته و درآورده مى شود و مجدّداً به داخل دهان مى رود و فرصتى براى پاك كردن رطوبت يا بيرون ريختن آب دهان نيست.
ب ـ دسته ديگر سازها روى لب گذاشته و مدام بايد زبان زد و بعد از برداشتن از لب و گذاشتن مجدد بر لب آب داخل لوله آنها در نتيجه دم و بازدم به داخل دهان آمده و فرو بردن آن اجتناب ناپذير است و امكان دور انداختن نيست.
جواب : بطور كلى اگر ساز با آب دهان تر شود و پس از درآوردن، مجدّداً داخل دهان برده شود و رطوبت آن را فرو برند، روزه باطل مى شود و در صورتى كه از روى عمد و با اختيار اين كار را انجام دهند قضا و كفاره دارد. ولى اگر اجبار باشد كفاره ندارد، فقط قضا دارد. بلى اگر رطوبت بطورى با آب دهان مخلوط و در آب دهان از بين برود كه رطوبت خارج به آن گفته نشود مبطل نيست و روزه صحيح است و قضا و كفاره ندارد.

روزه با حال جنابت

سوال : هرگاه زنى با شوهر خود در شب معاشقه كند و بعد بخوابد و در خود ترشحى را ببيند، وظيفه چيست؟
جواب : زن نيز مانند مرد محتلم مى شود ولى تا يقين پيدا نكرده است كه آن ترشح منى است، لازم نيست غسل كند.
سوال : اگر خانمى با همسر خود در ماه مبارك رمضان شوخى و مزاح كند بعداً ترشّحى در خود ببيند، وظيفه چيست؟
جواب : ترشح مزبور اگر منى باشد و زن بداند كه با اين عمل منى خارج مى شود روزه را باطل مى كند.
سوال : اگر كسى در ماه مبارك رمضان با آب نجس غسل كند و پس از سه روز بفهمد كه آب نجس بوده، نمازهاى اين مدت و روزه اش چه حكمى دارد؟
جواب : روزه هايش صحيح است. ولى بايد پس از غسل نمازهايش را قضا كند.
سوال : كسى كه در ماه مبارك رمضان بر او غسل واجب شده و تمكن از آن ندارد، چه بايد بكند؟
جواب : در فرض سؤال تكليف او تيمم بدل از غسل است و با تيمّم روزه او صحيح است.
سوال : اينجانب در قريه اى بودم كه تبليغات و بيان احكام، كم بود. لذا از مسائل شرعى بى اطّلاع بودم. و فقط مى دانستم كه نماز و روزه واجب است. ولى از مسأله جنابت و غسل آن آگاهى نداشتم و مدّتى نماز و روزه انجام دادم، بدون اينكه غسل كنم. اكنون متوجّه شدم، تكليفم چيست؟ البته يقين دارم كه مقدارى از نماز و روزه ها، با حال جنابت انجام شده.
جواب : در فرض سؤال كه شما تقصير در ياد گرفتن مسائل نداشته ايد، روزه ها صحيح و قضا ندارد. ولى نمازها را كه مى دانيد با حال جنابت خوانده ايد، بايد قضا كنيد.
سوال : اگر كسى شب جنب شود و مثلا ساعت 3 بامداد بيدار شود و ببيند جنب است و دوباره بخوابد و ساعت 9 صبح از خواب بيدار شود آيا قضا و كفّاره دارد؟
جواب : اگر تصميم داشت كه بعد از ساعتى مثلا بيدار شود و برود غسل كند و اتفاقاً بيدار نشد، روزه را قضا كند ولى كفاره ندارد ولى اگر در اثر بى مبالاتى بوده روزه اش باطل است و قضا و كفاره دارد.
سوال : هرگاه زنى با شوهر خود در شب معاشقه كند و بعد بخوابد و در خود ترشحى را ببيند، وظيفه چيست؟
جواب : زن نيز مانند مرد محتلم مى شود ولى تا يقين پيدا نكرده است كه آن ترشح منى است، لازم نيست غسل كند.
سوال : اگر خانمى با همسر خود در ماه مبارك رمضان شوخى و مزاح كند بعداً ترشّحى در خود ببيند، وظيفه چيست؟
جواب : ترشح مزبور اگر منى باشد و زن بداند كه با اين عمل منى خارج مى شود روزه را باطل مى كند.
سوال : اگر كسى در ماه مبارك رمضان با آب نجس غسل كند و پس از سه روز بفهمد كه آب نجس بوده، نمازهاى اين مدت و روزه اش چه حكمى دارد؟
جواب : روزه هايش صحيح است. ولى بايد پس از غسل نمازهايش را قضا كند.
سوال : كسى كه در ماه مبارك رمضان بر او غسل واجب شده و تمكن از آن ندارد، چه بايد بكند؟
جواب : در فرض سؤال تكليف او تيمم بدل از غسل است و با تيمّم روزه او صحيح است.