بیا ساقی آن راوق روح بخش

به کام دلم درفشان چون درخش


من او را خورم دل‌فروزی بود

مرا او خورد خاک روزی بود


چه نیکو متاعیست کار آگهی

کزین قد عالم مبادا تهی


ز عالم کسی سر برآرد بلند

که در کار عالم بود هوشمند


به بازی نپیماید این راه را

نگهدارد از دزد بنگاه را


نیندازد آن آلت از بار خویش

کزو روزی آسان کند کار خویش


میفکن کول گر چه خوار آیدت

که هنگام سرما به کار آیدت


کسی بر گریوه ز سرما بمرد

که از کاهلی جامه با خود نبرد


گزارندهٔ شرح شاهنشهی

چنین داد پرسنده را آگهی


که دارا چو لشگر به ارمن کشید

تو گفتی که آمد قیامت پدید


نبود آگه اسکندر از کار او

که آرد قیامت به پیکار او


رسیدند زنهاریان خیل خیل

که طوفان به دریا درآورد سیل


شبیخون دارا درآمد ز راه

ز پولاد پوشان زمین شد سیاه


پژوهنده‌ای گفت بدخواه مست

شب و روز غافل شد آنجاکه هست


بر او شاه اگر یک شبیخون کند

ز ملکش همانا که بیرون کند


سکندر بخندید و دادش جواب

که پنهان نگیرد جهان آفتاب


ملک را به وقت عنان تافتن

به دزدی نشاید ظفر یافتن


پژوهنده دیگر آغاز کرد

که دارانه چندان سپه ساز کرد


که آن را شمردن توان درقیاس

کسانیکه هستند لشگر شناس


سکندر بدو گفت یک تیغ تیز

کند پیه صد گاو را ریزریز


سپه را جوابی چنان ارجمند

بلند آمد از شهریار بلند


خبر گرم‌تر شد همی هر زمان

که آمد به روم اژدهائی دمان


سکندر چو دانست کان تیغ میغ

به تندر برآرد همی برق تیغ


فرستاد تا لشگر از هر دیار

روانه شود بر در شهریار


ز مصر و ز افرنجه و روم و روس

شد آراسته لشگری چون عروس


چو انبوه شد لشگر بیکران

عدد خواست از نام نام‌آوران


خبر داد عارض که سیصد هزار

برآمد دلیران مفرد سوار


چو شد ساخته کار لشگر تمام

یکی انجمن ساخت بیرود و جام


نشستند بیدار مغزان روم

به مهر ملک نرم کردند موم


شه از کار دارا و پیگار او

سخن راند و پیچید در کار او


چنین گفت کاین نامور شهریار

کمر بست بر جستن کارزار


چه سازیم تدبیرش از صلح و جنگ

که آمد به آویختن کار تنگ


اگر برنیاریم تیغ از نیام

به مردی ز ما برنیارند نام


وگر تاج بستانم از تاجور

به بیداد خود بسته باشم کمر


کیان را کی از ملک بیرون کنم

من این رهزنی با کیان چون کنم


بترسم که اختر بدین طیرگی

بداندیش ما را دهد چیرگی


چه تدبیر باشد در این رسم و راه

کزو کار بر ما نگردد تباه


به اندیشه خوب و رای صواب

پدید آورید این سخن را جواب


جهان‌دیده پیران بیدار هوش

چو گفتار گوینده کردند گوش


به پاسخ گشادند یکسر زبان

دعا تازه کردند بر مرزبان


که سرسبز باد این همایون درخت

که شاخش بلند است و نیروش سخت


به تاج و به تختش جهان تازه باد

سر خصم او تاج دروازه باد


همه رای او هست چون او درست

درستی چه باید ز ما باز جست


ولیکن ز فرمان او نگذریم

به جز راه فرمان او نسپریم


چنان در دل آید جهان دیده را

همان زیرکان پسندیده را


که چون کینه ور شد دل کینه خواه

همه خار وحشت برآمد ز راه


تو نیز آتش کینه را برفروز

که فرخ بود آتش کینه سوز