ایه 9:

يُخَدِعُونَ اللَّهَ وَالَّذِينَ ءَامَنُواْ وَمَا يَخْدَعُونَ إِلّا أَنْفُسَهُمْ وَ مَا يَشْعُرُونَ‏

ترجمه :

(منافقان به پندار خود) با خداوند و مؤمنان نيرنگ مى‏كنند در حالى كه جز خودشان را فريب نمى‏دهند، امّا نمى‏فهمند!


تفسیر:

«شعور» از ريشه‏ى «شَعر» به معناى مو مى‏باشد. كسى كه داراى فهم دقيق وموشكافانه باشد، اهل درك و شعور است. بنابراين منافق گمان مى‏كند كهديگران را فريب مى‏دهد، زيرا درك درست ندارد. «لايشعرون»
مراد ازحيله ومكر منافقان با خدا، يا خدعه ونيرنگ آنان با احكام خدا و دين الهىاست كه آنرا مورد تمسخر و بازيچه قرار مى‏دهند و يا به معناى فريبكارىنسبت به پيامبر خداست. يعنى همانگونه كه اطاعت و بيعت با رسول‏خدا، اطاعتو بيعت با خداست [164]، خدعه با رسول‏خدا به منزله خدعه با خدا مى‏باشد كه روشن است اينگونهفريبكارى و نيرنگ بازى با دين، خدعه و نيرنگ نسبت به خود است. چنانكه اگرپزشك، دستور مصرفِ دارويى را بدهد و بيمار به دروغ بگويد كه آنها را مصرفكرده‏ام، به گمان خودش پزشك را فريب داده و در حقيقت خود را فريب داده استو فريب پزشك، فريب خود اوست.
برخورد اسلام با منافق، همانند برخوردمنافق با اسلام است. او در ظاهر اسلام مى‏آورد، اسلام نيز او را در ظاهرمسلمان مى‏شناسد. او در دل ايمان ندارد و كافر است، خداوند نيز در قيامتاو را با كافران محشور مى‏كند.
در روايتى از پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله مى‏خوانيم: رياكارى، خدعه با خداوند است. [165]
قرآن، بازتاب كار نيك و بد انسان را براى خود او مى‏داند. چنانكه در اينآيه مى‏فرمايد: خدعه با دين، خدعه با خود است نه خدا. و در جاى ديگرمى‏فرمايد: «اِن أحسنتم أحسنتم لانفسكم و اِن أسأتم فلها» [166]اگر نيكى كنيد، به خود نيكى كرده‏ايد و اگر بدى كنيد، باز هم به خود. و يادر جاى ديگر مى‏فرمايد: «ولا يَحيق المَكر السيّى‏ء الاّ بَاهلِه» [167] نيرنگ بد، جز سازنده‏اش را فرا نگيرد.
164)من يطع الرّسول فقد اطاع اللّه« هركس از رسول پيروى كند، قطعاً از خداپيروى كرده است. نساء، 80. »انّ الّذين يُبايعونك انّما يبايعون اللّه«كسانى كه با تو بيعت كنند، همانا با خدا بيعت نموده‏اند. فتح، 1.
165) تفسير نورالثقلين.
166) اسراء،7.
167) فاطر، 43.


نکته ها:

1- حيله‏گرى، نشانه‏ى نفاق است. «يخادعون اللّه»
2- منافق، همواره درفكر ضربه زدن است. «يخادعون» (كلمه «خدعه» به معناى پنهان كردن امرى واظهار نمودن امر ديگر، به منظور ضربه زدن است.) [168]
3- آثار نيرنگ، به صاحب نيرنگ بر مى‏گردد. «وما يَخدعون الاّ انفسهم»
4- منافق، بى‏شعور است ونمى‏فهمد كه طرف حساب او خداوندى است كه همه‏ى اسرار درون او را مى‏داند [169] ودر قيامت نيز از كار او پرده برمى‏دارد. [170] «وما يشعرون» [171]
5 - خدعه و حيله، نشانه‏ى عقل و شعور نيست. [172] «يخادعون... لايشعرون»
168) تفسير راهنما.
169) يعلم خائنة الاعين و ماتخفى الصدور« غافر، 19.
170) يوم تبلى السرائر« طارق، 9.
171) جمله »و ما يشعرون« را دوگونه مى‏توان معنا نمود: يكى آنكه شعورندارند كه خدا اسرارشان را مى‏داند و ديگرى اينكه شعور ندارند كه در حقيقتبه خود ضربه مى‏زنند.
172) در روايات مى‏خوانيم: عقل واقعى آن است كه توسط آن، انسان خداوند را بندگى نمايد.