حد در ریاضیات مفهومی است برای بیان رفتار تابع در نزدیکی یک نقطه هنگامی که متغیر تابع به آن نقطه میل می‌کند.

تعریف

عبارت زیرین به اثبات اپسیلون و دلتا مشهور است که بار اول توسط ریاضیدان آلمانی کارل ویستراس عنوان شد:
Epsilondelta




ed80e81395fb7b21643891fdd4190429
به این معنی است که، برای هر f119194c238841fe163a4ea5f1b170bd یک 08cfff4627cc4924610f2e3b23fb1e22 وجود دارد، که برای هر x با خاصیت 6e04e8244d84a359b4c0eef4aa88d9ff، آنگاه داریم: 2c412a6f49514db4dbd890537413bcc6.
مثال:
اثبات d36196a2377e36a36e50852f575f464d :
برای هر f119194c238841fe163a4ea5f1b170bd یک 08cfff4627cc4924610f2e3b23fb1e22 وجود دارد به شکلی که:
2e2555165c09c16ce3b01dd4abe0d03a اگر 0 < x < 0 + δ
یا e6653fc151f0410a062e2d25592fd3ef اگر 0 < x < δ
با گرفتن جذر هر دو سمت می‌توانیم عبارت قبلی را به شکل زیر بنوسیم:
17ce327daedb760986e9db5c494d135f اگر 0 < x < δ
بنا بر این δ = ε2
و این d36196a2377e36a36e50852f575f464d را اثبات می‌کند.

حد تابع

فرض کنید f(x)‎ تابعی حقیقی و c عددی حقیقی باشد. عبارت

ed80e81395fb7b21643891fdd4190429
بدین معناست که f(x)‎ به ازای xهای نزدیک به c به L میل می‌کند. توجه داشته باشید که این عبارت می‌تواند صحیح باشد حتی اگر 3632c2b41435c2e1f24ae4bf1668399a باشد. دو مثال زیر مساله را روشن‌تر بیان می‌کند. 09368bc6428ff35acd59669b91f2714d است و به x مقدار ۲ را می‌دهیم. در این مثال x در ۲ تعریف شده و مقدار تابع در آن برابر حدش ۰٫۴ است:
f(1.9) f(1.99) f(1.999) f(2) f(2.001) f(2.01) f(2.1) 0.4121 0.4012 0.4001 df09aea884019cb88a2957126faba316 0.4 1cfb61f8b7206229c3ad6452e0d83674 0.3998 0.3988 0.3882 اگر به x مقدار ۲ را بدهیم f(x)‎ برابر ۰٫۴ خواهد شد و داریم 43455cb634a606cad5ce4cb3faa8f219. در این مثال 6f980d2c9d1d76c73fcec463c89fa2d3 است اما این عبارت همواره صحیح نیست، برای مثال:

9d17361c20eb1b45e2d23f21fc50803a
حد g(x)‎ به ازای x برابر ۲ مساوی ۰٫۴ می‌باشد اما 17296699a7a578302ed1fb83c7ef9fd3 و g در ۲ پیوسته نیست.
در مثالی دیگر فرض می کنیم که تابع در x = c تعریف نشده باشد:

22c856c47572829c333c16a5aa666849
اگر به x مقدار ۲ را بدهیم تابع تعریف نشده اما حد آن برابر ۲ است:
f(0.9) f(0.99) f(0.999) f(1.0) f(1.001) f(1.01) f(1.1) 1.95 1.99 1.999 df09aea884019cb88a2957126faba316 تعریف نشده 1cfb61f8b7206229c3ad6452e0d83674 2.001 2.010 2.10
منبع



  • Carl B. Boyer, A history of mathematics, 2nd edition, by John Wiley & Sons, Inc., 1991
  • ویکی پدیا