معمولاً عادت داریم، هر تغییر رنگی كه روی دندانهایمان مشاهده می كنیم آن را جرم نامیده و این تصور را داریم كه با جرم گیری بایستی این لكه ها رفع گردد. در حالی كه اصلاً اینگونه نیست.

برای شروع بحث لازم است كه انواع لكه های رنگی كه در روی دندان ممكن است مشاهده كنیم را نام ببریم:
1- یكسری از تغییر رنگ‌ها بر روی دندان در واقع پوسیدگی هایی هستند كه معمولاً به صورت سیاه رنگ مشاهده می شود و در حالت‌های پیشرفته به صورت حفره در می آیند و در نهایت به پیشرفت پوسیدگی دندان درد شروع می شود. یك راه تشخیص قطعی این تغییر رنگ‌ها این است كه در پوسیدگی های پیشرفته در دندان حفره ایجاد می شود. برخلاف جرم كه معمولاً بر روی دندان می نشیند و حجم اضافی را اشغال می كند.

2- یكسری از تغییر رنگها در ساختمان خود دندان وجود دارند و معمولاً این تغییر رنگها دائمی بوده و با جرم گیری از بین نمی رود. در ضمن با تراش آن معمولاً در زیر هم همین لكه ها را دارد و این تغییر رنگها یا ناشی از مصرف دارو در زمان رشد جوانه دندان، یا ناشی از نقص تكاملی دندان ها و كمبود املاح مختلف در زمان تشكیل دندان و یا ناشی از افزایش فلوراید آب مصرفی و ... می باشد.

3- نوع سوم تغییر رنگها ناشی از موادی است كه به طور معمول مصرف می كنیم و رسوباتی كه بر روی دندان تشكیل می شود. این رسوبات یا به صورت رنگدانه هستند و یا به صورت جرم كه بحث اصلی ما را تشكیل می دهد. این جرم ها بخوبی با جرم گیری از بین می روند. و همین جرم ها هستند كه لثه را تخریب كرده و در نهایت باعث لق شدن دندانها می شود بدون اینكه خود دندان مشكلی داشته باشد.

جرم چیست و چگونه تشكیل می شود؟
بزاق ما به طور معمول دارای املاح زیادی است كه قدرت رسوب كردن را دارند. این املاح معمولاً در جاهایی كه با غذا و مسواك كمتر در تماس است رسوب می كنند.

رسوب این املاح همراه است با ایجاد بستر مناسب برای جایگزینی میكروبهایی كه به طور طبیعی در دهان وجود دارد و رشد و تكثیر آن ... اضافه شدن پروتئین های موجود در غذا و بزاق و همچنین لاشه سلولهای مرده بافت های مختلف دهان در مجموع باعث افزایش حجم این رسوبات شده وبه مرور جرم تشكیل می شود و در دهان قابل مشاهده می شود.

چیزی كه مهم است این است كه ما معمولاً مقدار كمی از جرم تشكیل شده را می توانیم مشاهده كنیم و قسمت عمده این جرم با تخریب لثه در زیر لثه تخریب شده جایگزین شده و از دید مستقیم ما پنهان می ماند و مسئله مهمتر اینكه این جرم های تشكیل شده پر از میكروبهای مختلف است و با مسكواك زدن هم تمیز نمی شود و این میكروبها بین 20 الی 40 درصد جرم تشكیل شده را تشكیل می دهد و افت چسبنده لثه را كه محكم به دندان چسبیده را بمرور تخریب كرده و بافت نگهدارنده حیاتی لثه را تخریب كرده و باعث سست شدن پایه های دندان می شود. پس نتیجه می گیریم كه با جرم گیری و تمیز كردن این جرم های تشكیل شده بر روی دندان از روند تخریب لثه جلوگیری كنیم.

چرا مردم فكر می كنند كه جرم گیری دندان را خراب می كند؟
چنانكه در قسمت اول این بحث ذكر شد جرم های تشكیل شده بر روی دندان به مرور باعث آزردگی لثه شده و خود جایگزین می شود.

این امر چون به مرور اتفاق می افتد و بیمار متوجه عقب نشینی لثه نمی شود و لثه ای كه عقب نشینی كرده با جرم گیری جایگزین می شود و فضای خالی كه بین دندانها در اثر عقب نشینی لثه هم كه ایجاد می شود از دید بیمار پنهان می ماند.

موقعی كه بیمار برای جرم گیری مراجعه می كند وقتی این جرم ها را تمیز می كنیم لثه تحلیل رفته در معرض دید بیمار قرار می گیرد و چنین احساسی بدست می دهد كه جرم گیری باعث از بین رفتن لثه شده است؟ و بقول خودشان هم لثه پایین رفته و هم لای دندانها باز شده. در صورتی كه تمام این اتفاقات قبلاً صورت گرفته بوده و لی از دید بیمار پنهان بود.

دو مسئله هم چنین افكاری را تشدید می كند: اول اینكه موقع جرم گیری در هر صورت خونریزی اتفاق می افتد و این امری طبیعی است ولی بیمار این امر را دلیل صدمه دیدن لثه هایش می داند و فكر می كند همین خونریزی ها به علت كنده شدن لثه ها از روی دندان است.

دومین مسئله این است كه موقعی كه جرم به ضخامت كافی روی دندان می نشیند مانع رسیدن سرما و گرما به دندان می شود و به طور طبیعی كه دندانهای ما در معرض سرما و گرمای متعادلی در محیط دهان واقع است با وجود این جرمها و عدم رسیدن سرما و گرما به دندان، دندان به مرور حساسیت خود را از دست داده و موقعی كه با جرمگیری این جرمها را پاك می كنیم ناگهان دندان در معرض سرما و گرما قرار می گیرد و بیمار تفسیر غلط خود را تكمیل می كند كه چون دندانم تراشیده شده به آب سرد و گرم هم حساس شده، جرم گیری كردم لثه هایم پایین رفت. بین دندانهایم فاصله افتاد، دندانم تیر می كشد و ... مجموع این افكار بیمار را به این نتیجه می رساند كه جرم گیری دندان را خراب می كند.

چند نكته در مورد جرم گیری:
1- حتماً سالی یك بار جرم گیری را در برنامه بهداشتی خود قرار دهید.

2- مطمئن باشید كه با دقت در صحیح مسواك زدن ، تشكیل جرم به حداقل خواهد رسید.

3- اگر موقع مسواك زدن دیدید كه از ناحیه ای از لثه هایتان خون می آید، بدانید كه آن ناحیه دچار مشكل است و به دندانپزشك خود مراجعه كنید. ناحیه ای كه خون می آید بیشتر مسواك بزنید و از خونریزی آن نترسید. مطمئن باشید با خوب مسواك زدن و بیشتر مسواك زدن آن ناحیه خونریزی خیلی كاهش پیدا خواهد كرد .
4- در صورتی كه جرم زیادی داشتید و بعد از جرم گیری دندانهایتان به سرما و گرما حساس شده زیاد نگران نباشید به مرور رفع خواهد شد.

5- بعد از جرم گیری حتماً از دهانشویه مناسب استفاده نمایید تا در بهبود زخمهای به جا مانده از جرم موثر افتد. استفاده مداوم از دهانشویه ها زیاد توصیه نمی شود و یك هفته بعد از جرم گیری می توانید استفاده از دهانشویه را قطع نمایید.

6- هیچ آنتی بیوتیكی قبل و بعد از جرمگیری نیاز نیست. در موارد خاص حتماً دندانپزشكتان تجویز خواهد كرد.