جغرافیای اسلامی

[armin khatar]

رَى
شهر معروف كنار تهران كه در قديم بسى آباد بوده وبه واسطه قدمتش به شيخ البلاد شهرت داشته منسوب به آن رازى است كه دانشمندان بزرگى بدين نسبت منسوبند . گويند كه در قرن چهارم هجرى فهرست كتابهاى يك كتابخانه عمومى رى در ده مجلد بزرگ مضبوط بود .
صاحب معجم البلدان گويد : در حديث آمده كه رى يكى از دروازه‏هاى زمين است كه تجارت مردم به آن منتهى ميشود .
در حديث ديگر آمده كه رى وقزوين وساوه ملعون وشومند . (بحار:228ج�60)
رواياتى كه در مدح يا مذمت برخى بلاد آمده كلاً يا اكثراً مربوط به زمان صدور روايات ميباشد . (نگارنده)

[armin khatar]

زَنج
زنگ . زنگبار . كشور زنگيان . صاحب زنج همان كسى كه اميرالمؤمنين (ع) در بصره از خروج او با لشكرش پيشگوئى كرد ودر سال 255 در بصره خروج نمود وزنگباريان كه در بصره به بند بردگى بودند از او پيروى نموده سپاهش را تشكيل دادند وخود مدّعى بود كه علوى مى‏باشد ودر اين باره از امام عسكرى (ع) سؤال شد وحضرت فرمود : او از اهل‏بيت نيست. به »صاحب زنج« در اين كتاب رجوع شود .

[armin khatar]

زَوراء
شهر بغداد را گويند كه قبله آن منحرف بوده . از حضرت رسول (ص) روايت شده كه فرمود : بين دجله وفرات شهرى بنا شود كه مركز حكومت بنى عباس باشد وآن زوراء است، جنگى شگفت در آن بپا گردد كه زنان در آن اسير گردند ومردان چون گوسفند ذبح شوند . (كنزالعمال:31455)
زوراء در شعر ابن ابى عقبه : وشجّر بالزوراء منهم لدى ضحى‏
ثمانون الفا مثل ما تنحر البدن كوهى است در رى كه هشتاد هزار از فرزندان فلان در آن كشته شوند كه همه شايسته مقام خلافت باشند و اولاد عجم آنها را به قتل رسانند . اين چنين از امام صادق (ع) روايت شده وبسا چنين حادثه‏اى در دولت قائم (عج) رخ دهد . (مجمع البحرين)
در حديث ديگر از آن حضرت آمده كه مردم شهرى كه آن را زوراء نامند ودر آخر الزمان بنا شود كسانى باشند كه خون ما را شفا دانند وبه دشمنى با ما به خدا تقرب جويند ودر عداوت با ما به يكديگر پيمان بندند وجنگ با ما را واجب وكشتار ما را لازم دانند ... (بحار:206ج�60)

[armin khatar]

سامرّاء
شهرى در عراق بين بغداد وتكريت بر شرقى دجله . گويند اين شهر به وسيله سام بن نوح بنا شد وبه فارسى سام راه گويند ، اين شهر چندين بار خراب شده وبه سال 221 معتصم عباسى در آنجا نزول وبه عمران آن پرداخت وآن را سرّ من راى ناميد وچون به ويرانى رفت آن را ساء من رأى خواندند ومخفف آن سامراء شد . مرقد مطهّر حضرت على بن محمد الهادى(ع) وحسن بن على العسكرى (ع) دو امام معصوم مسلمين در آن شهر است . (گزيده‏اى از معجم البلدان)
از امام هادى (ع) نقل است كه فرمود : مرا به اكراه به سامراء آوردند واگر روزى مرا از اين شهر بيرون كنند به اكراه از آن بيرون روم . عرض شد : به چه سبب ؟ فرمود : به جهت پاكيزگى هوا وگوارائى آب آن وكمى بيمارى در آن . سپس فرمود : روزگارى سامراء ويران گردد آنچنان كه جز يك كاروان‏سرا ويك مغازه خواربار فروشى جهت مسافران آن نماند وهرگاه قبر من آباد شود اين شهر نيز آباد گردد . (بحار:129ج�50)

[armin khatar]

ساوه
از بلاد معروف ايران ومردم آن مسلمان وشيعى مذهبند .
از امام صادق (ع) آمده كه رى وقزوين وساوه ملعون وشومند . (بحار:229ج�60)
رواياتى كه در باره بلاد آمده مربوط به زمان صدور روايت ميباشد .

[armin khatar]

سُدوم
نام شهرى از بلاد قوم لوط است كه باران غضب سنگ گل بر آن باريد . (بحار:152ج�12

[armin khatar]

سرانديب
جزيره‏اى به جنوب هندوستان كه آن را سيلان نيز گويند ونام شهرى در آنجا . گويند حضرت آدم از بهشت بدانجا فرود آمد . (برهان وغياث اللغات)
در حديث آمده كه گرامى‏ترين وادى دره‏اى است در سرانديب كه آدم در آن فرود آمد . (بحار:205ج�60)

[armin khatar]

سَماوة
وادى معروفى است بين كوفه و شام. شهرى است در عراق.
در حديثى آمده كه هنگام ولادت حضرت ختمى مرتبت وادى سماوه فيضان نمود.(بحار: 321 ج� 15).

[armin khatar]

سمرقند
شهرى در ماوراءالنهر كه كاغذ نيكو از آن مى‏آورده‏اند . در اصل سمركند بوده ومعرب شده ، مركب از سمر نام پادشاهى بوده وكند يعنى ده كه ابتدا دهى بوده كه آن شاه آن را بنا كرده . (برهان)
در حديث آمده كه آن شهر بدست تركان خراب شود . (بحار:325ج�41)

[armin khatar]

سناباد
قريه‏اى است در طوس . قبر حضرت رضا (ع) در اين محلّه است وتقريبا يك ميلى طوس واقع شده . (معجم البلدان)
آورده‏اند كه حضرت رضا (ع) در مسير خود به مرو به سناباد رسيد وچون به كنار كوهى كه ديگ سنگى از آن ميساختند رسيد حضرت به آن كوه تكيه زد وگفت : خداوندا به اين كوه وآنچه در آن ساخته ميشود بركت ده . آنگاه فرمود چند ديگ از آن كوه جهت حضرتش تراشيدند وفرمود : از اين پس غذاى پختنى جز آنچه در اين ديگها پخته شود نخواهم خورد . (بحار:125ج�49)