آشنایی با حقوق شهروندی
سقط جنین


 ایسکانیوز: باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران "ایسکانیوز" سلسله مطالبی با عنوان حقوق شهروندی را جهت اطلاع رسانی و روشنگری مسائل حقوقی مبتلا به شهروندان و هموطنان منتشر می کند.




به گزارش روز شنبه باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران "ایسکانیوز" در این شماره «سقط جنین» تشریح می شود.


فرزند یکی از نعمت های بزرگ است که خداوند به پدران و مادران اعطا کرده است. اهمیت این امر زمانی معلوم می شود که زن و شوهری پس از چند سال زندگی مشترک وقتی از داشتن نعمت فرزند محروم می مانند با تحمل هزینه فراوان و صرف وقت زیاد و گاهی رنج سفر و ... به مراجع درمانی مراجعه می کنند و همچنین وجود مراجع فراوان درمانی و ناباروری و اکتشافات جدید در این زمینه اهمیت این امر را به اثبات می رساند و حتی زمانی که زوجین از بارور شدن قطع امید می کنند با استفاده از رحم اجاره ای یا با مراجعه به مراکز نگهداری اطفال بی سرپرست، طفلی را به فرزندی می پذیرند با وجود این، برخی از پدرها و مادرها به دلایلی از وجود جنین ناخرسند بوده به عنوان مثال در مواردی که جنین تهدیدی برای سلامتی و حیات مادر باشد یا جنین از بیماری خاصی رنج ببرد که برای وی خطرناک است. بنابراین قانونگذار تحت شرایط خاصی اجازه سقط جنین را به بعضی از زوجین می دهد و چون سقط جنین به جز در موارد خاص و محدود جرم محسوب می شود در نوشته حاضر با ضمانت اجرای قانونی سقط جنین بیشتر آشنا می شویم.


سقط جنین چیست؟

سقط جنین اصطلاحا عبارت است از اقدام به خروج غیرطبیعی حمل قبل از موعد طبیعی وضع حمل، به وسیله مادر یا هر کس دیگر، به قصد نابود کردن جنین به صورتی که جنین خارج شده از رحم زنده نباشد.

در قوانین جمهوری اسلامی ایران به پیروی از شرع مقدس اسلام سقط جنین به طور کلی ممنوع و به منزله قتل نفس محسوب می شود. با این وجود قانونگذار شرایطی را در نظر گرفته است که می توان تحت آن شرایط و با رعایت مقرراتی که ذکر خواهد شد اقدام به سقط جنین کرد. مفاد این قانون که تحت عنوان قانون سقط درمانی در سال 1384 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده به شرح زیر است:

سقط درمانی با تشخیص قطعی سه پزشک و تایید مراجع قانونی مبنی بر بیماری جنین که به علت عقب افتادگی یا ناقص الخلقه بودن موجب سختی و آزار مادر است و یا بیماری مادر که با تهدید جانی وی همراه باشد، قبل از دمیدن روح ( 4ماهگی) با رضایت زن مجاز است در این حالت دیگر مسوولیتی متوجه پزشک اقدام کننده به سقط جنین نیست.

برای صدور درخواست مجوز سقط درمانی، برای اقدام به سقط جنین قانونی در صورتی که سقط جنین قانونی باشد افراد می توانند با دستور مقام قضایی یا درخواست زوجین با معرفی نامه پزشک معالج به ادارات کل پزشکی قانونی استان مراجعه کنند. این نکته قابل ذکر است که تنها در صورتی درخواست پذیرفته می شود که سن بارداری از چهار ماه نگذشته باشد.


نحوه اخذ دستور مقام قضایی:

متقاضی باید تقاضایی به همراه معرفی نامه پزشک شامل عکس بیمار که مهر پزشک روی آن حک شده باشد تشخیص بیماری و روش تشخیص آن، تصویر شناسنامه و مدارک احراز هویت زوجین و نیز نتایج آزمایشات را به مرجع قضایی مربوطه ارایه کند.


پرسش: اگر کسی با اطلاع از باردار بودن زن به واسطه ضرب و شتم و آزار و اذیت موجب سقط جنین زن بارداری شود مجازاتش چیست؟

پاسخ: در این حالت شخص ضارب علاوه بر پرداخت دیه یا قصاص حسب مورد به حبس از یک تا سه سال محکوم می شود.


پرسش: اگر کسی به واسطه تجویز دارو یا وسیله دیگری موجب سقط جنین شود مجازاتش چیست؟

پاسخ: در این فرض فرد به شش ماه تا یک سال حبس محکوم می شود و اگر دانسته زن بارداری را به استعمال دارو یا وسایل دیگری که موجب سقط جنین وی شود راهنمایی کند، به حبس از سه تا شش ماه حبس محکوم می شود، مگر آنکه ثابت شود این اقدام برای حفظ حیات مادر است. در تمامی موارد شخص محکوم به پرداخت دیه است.


پرسش: آیا در مجازات سقط جنین تفاوتی میان مشروع یا نامشروع بودن جنین وجود دارد؟

پاسخ: خیر، سقط جنین ناشی از ارتباط نامشروع مانند سقط جنین مشروع دارای کیفر و مجازات است.

یادآوری این نکته ضروری است که جنینی که روح در آن دمیده شده است مانند یک انسان است و از بین بردن جنین مانند قتل یک انسان دارای مجازات است ولی چون جنین دوران تکامل و رشد خود را از مرحله جنینی به مرحله یک انسان کامل طی می کند سقط جنین در هر مرحله مجازات خاص خود را دارد که در قانون مجازات اسلامی تحت عنوان دیه سقط جنین به همه موارد اشاره و میزان آن مشخص شده است.

همچنین اگر کسی آگاهانه و به طور عمدی به وسیله ضربت وارد کردن یا اذیت و آزار زن حامله، موجب سقط جنین شود از جنین ارث نمی برد، حتی اگر پدر یا مادر جنین باشد زیرا بر اساس قانون می توان به نفع جنین وصیت کرد و به جنین هم به شرط زنده متولد شدن ارث تعلق می گیرد حتی اگر مدت خیلی کوتاه بعد از تولد زنده باشد. در صورت فوت نوزاد تازه متولد شده اموال متعلق به وی به ورثه منتقل می شود بنابراین شرط دارا شدن اموال یا ارث بردن جنین زنده متولد شدن وی است اما اگر جنین عمدا و آگاهانه به دست کسی سقط شود از ارث محروم نمی شود و در اینجا شرط زنده متولد شدن رعایت نمی شود و ارث جنین به وراث وی مانند پدر، مادر و برادر و یا خواهر می رسد اما اگر پدر و یا مادر جنین که از وارثان هستند مرتکب سقط جنین شوند و جنین از بین برود ارث به آنان تعلق نخواهد گرفت به عبارت دیگر از ارث بردن اموال جنین به دلیل ارتکاب به قتل جنین محروم می شود.



نتیجه:

سقط جنین در دین مبین اسلام عملی ناپسند است و قانونگذار نیز به تبعیت از دین این عمل را ممنوع کرد. زیرا جنین بعد از انعقاد نطفه به عنوان انسانی که دارای حیات است (هرچند تکامل نیافته و وابسته به مادر باشد) و حق وجود داشتن و ادامه حیات پیدا می کند و کسی که وی را از این حق محروم کند عمل وی مورد نهی قانونگذار قرار گرفته و قابل مجازات است مگر اینکه در مراحلی که هنوز روح در جنین دمیده نشده باشد و خطری جنین یا مادر را تهدید کند تحت شرایط خاصی با اجازه پزشکان معالج و مقامات قضایی صورت گیرد که در این صورت مسوولیتی متوجه پزشک یا شخص دیگری نخواهد بود./05


با همکاری معاونت آموزش قوه قضاییه