حضانت

[shirin71]

حضانت طفل با کیست؟


نظر مشهور متاخران آن است که‏حضانت در مورد پسر تا دو سالگی ودر مورد دختر تا هفت‏سالگی‏می‏باشد. ولی فقهای سلف برخی‏بطور مطلق - چه دختر و چه پسراظهار داشته‏اند، حضانت ‏با مادر است‏مادامی که مادر پس از مرگ شوهر،ازدواج مجدد نکرده باشد و برخی درمورد پسر، هفت‏سالگی تا هشت‏سالگی و در مورد دختر تا ازدواج‏مجدد مادر را قبول دارند.

اساسا مادران در رابطه با کودکان‏خود، دو حق قانونی و شرعی دارند:حق رضاع و حق حضانت و به موجب‏اطلاق آیه لا تضار والده بولدها (۶) نباید مادران از هرگونه حقی که درباره‏ فرزندان خود دارند، محروم شوند و مورد رنجش قرار گیرند.




حق حضانت

همانطور که گفته شد، حق‏نگهداری و پرورش کودکان از مادرشروع می‏شود و تا دو سالگی ادامه‏دارد; از آن پس میان علما اختلاف‏است که درباره پسر تا پایان دو سالگی ‏حق حضانت مادر پایان می‏یابد ودرباره دختر تا هفت‏ سالگی ادامه ‏دارد. ولی برخی فقها مطلقا حق‏حضانت مادر را چه در مورد پسر، چه‏دختر تا موقعی که مادر شوهر نکرده‏باشد، می‏دانند.


تفضیل آراء

ابو جعفر علی بن الحسین صدوق(ت‏۳۸۱ ق) در کتاب المقنع به نقل ازعلامه حلی و دیگران می‏گوید: حق‏حضانت‏بطور مطلق در مورد پسر ودختر از آن مادر است تا زمانی که مادرشوهر نکرده است .در کتاب من لا یحضره الفقیه به‏روایتی در این باره استدلال شده‏است:

عن حفص بن غیاث و غیره قال :سالت ابا عبدالله‏«علیه السلام‏» عن رجل طلق‏امراته و بینهما ولد، ایهما احق به ؟ قال:لامراه مالم تتزوج; (۷) از اباعبدالله‏«علیه السلام‏» سوال کردم در موردمردی که زنش را طلاق داده بود و یک‏فرزند داشتند، کدام احق هستند؟گفتند: زن تا وقتی که ازدواج نکرده‏باشد، فرزند برای اوست. ولد دراین روایت مطلق پسر و دختر و احقناظر به اولویت‏حقی است نه ترجیح‏تکلیفی و استحبابی .

شیخ طایفه محمد بن الحسن‏طوسی (ت ۴۶۰ ق) در کتابمبسوط (۸) می‏فرماید: کودک چه پسرو چه دختر تا به سن تمیز نرسیده و آن‏سن هفت‏سالگی و هشت‏سالگی‏است در اختیار مادر است و مادر درحضانت او احق است. پس از سن تمیزتا حد بلوغ اگر پسر است، پدر احق‏است ولی در مورد دختر تا زمانی که‏مادر شوهر نکرده، حضانت‏با اوست‏و این طبق روایاتی است که اصحاب(فقهای امامیه) با توجه به کتاب‏مختلف الشیعه ذکر کرده‏اند. (۹)

علامه ابن المطهر هم این طورگفته‏اند ولی ابن ادریس حلی نسبت‏به نظر این گروه اعتراض نموده است.

سوال : چگونه عده‏ای حضانت راتا دو سالگی به مادر و بعد از آن اگرپسر باشد به پدر و اگر دختر باشد به‏مادر نسبت می‏دهند و چگونه عده‏ای‏می‏گویند: حضانت دختر تا زمانی که‏مادر شوهر نکرده باشد برای او است‏و برای پسر تا هشت‏سالگی، در حالی‏که، هر دو به روایات استنادمی‏دهند؟

اگر چه در هر دو دسته از روایات‏فرزند بطور مطلق یاد شده است ولی‏به دلیل اعتبار پدر به پرورش پسرشایسته‏تر است و مادر به پرورش‏ دختر شایسته‏تر است و روات بین این‏احادیث و روایات را جمع کرده‏اند واجماع حاصل شده است.

حضرت آیت الله خوئی فرمودند: بهتر است که حضانت دختر و پسر تامدت هفت‏سالگی به مادر واگذارشود و این اولی است; اما بیشتر فقهای‏معاصر معتقدند که حضانت فرزندمطلقا با مادر است و پس از دو سالگی‏در مورد پسر، پدر احق و در مورددختر مادر احق است.

مذهب حنفیه: پسر، هفت تا نه‏سالگی، و دختر تا نه سالگی یاقاعدگی.

مذهب مسالکی : پسر تا حد بلوغ‏ و دختر تا زمان ازدواج.

مذهب شافعی : زمان معینی نداردو بستگی به زمانی دارد که ولد قدرت‏تمیز داشته باشد و بعد از آن خوداختیار کند که نزد پدر باشد یا مادر. دراینکه در ابتدا باید بچه پیش مادر بمانداختلافی نیست.