آسیابى در جهنّم!
قال على(علیهالسلام):
«اِنَّ فى جَهَنَّمَ رَحىً تَطْحَنُ، اَفَلا تَسْئَلُونى ما طَحْنُها؟ فَقیلَ لَهُ: فَما طَحْنُها یا اَمیرَالْمُؤْمِنینَ؟ قَالَ: اَلْعُلَماءُ الْفَجَرَةُ، وَ الْقُرّاءُ الْفَسَقَةُ، وَ الْجَبابِرَةُ الظَّلَمَةُ، وَ الْوُزَراءُ الْخَوَنَةُ، وَ الْعُرَفاءُ الْكَذَبَةُ ...»؛ «در جهنم آسیابى وجود دارد كه همواره كار مىكند. آیا نمىپرسید كه چه چیزى را خُرد مىكند؟ پرسیده شد: خوراك این آسیاب چیست؟ حضرت فرمود: دانشمندان فاجر و منحرف، قاریان فاسق، حكمرانان ستمگر، وزیران خائن و كارشناسان دروغگو، خوراك آن آسیاب هستند!»(1)
شرح و تفسیر
آتش دوزخ براى مجازات گنهكاران كافى است. آتشى كه از درون دلها به بیرون زبانه مىكشد«اَلَّتى تَطَّلِعُ عَلَى الاَْفْئِدَةِ.»(2) ولى براى برخى از جهنّمیان، از جمله گروههاى پنجگانه فوق، عذابهاى فوقالعادهاى بر آن افزوده شده، كه علت آن ـ در مورد گروههایى كه در این حدیث مطرح شده ـ این است كه از مقام و موقعیت خویش سوء استفاده كردهاند. توجه كنید:
اِنَّ فى جَهَنَّمَ رَحىً تَطْحَنُ: در جهنّم آسیابى وجود دارد كه پنج گروه از انسانها را، همانند گندمى كه تبدیل به آرد مىشود، خرد مىكند! آیا نمىپرسید كه چه كسانى خوراك این آسیاب هستند؟ مردم پرسیدند: اى امیرمؤمنان! این آسیاب چه كسانى را آسیاب مىكند؟ حضرت در جواب، پنج گروه را برشمرد:
جابران ستمكار سومین گروهى هستند كه خوراك آن آسیاب مىباشند. خطر این گروه در مرحله بعد از علماء فاجر و قاریان فاسق است؛ چون آنها عقیده مردم را دگرگون مىسازند، ولى زمامداران ستمكار بر جسم مردم ستم مىكنند.
1ـ اَلْعُلَماءُ الْفَجَرَةُ: اولین گروه، عالمانى هستند كه چراغ در دست دارند و راهزن دین و ایمان و عقاید و اعتماد مردمند، عالم فاجر و منحرف همانند دزدى است كه چراغ در دست دزدى مىكند .
چو دزدى با چراغ آید گزیدهتر برد كالا!
2ـ وَ الْقُرّاءُ الْفَسَقَةُ: دومین گروهى كه خوراك آن آسیاب هستند، قاریان فاسق مىباشند. تفاوت «علماء فاجر» و «قاریان فاسق» در این است كه قاریان فقط معلّمان مردم در قرآن بودند، ولى علماء فاجر شامل معلّمان مردم در سایر علوم نیز مىشود. اینها اگر فاسق باشند خطرات زیادى خواهند داشت و چون پست آنها مهم است و با روح و قلب مردم، مخصوصاً جوانان سر و كار دارند عذابشان هم شدید است.
3ـ وَ الْجَبابِرَةُ الظَّلَمَةُ: جابران ستمكار سومین گروهى هستند كه خوراك آن آسیاب مىباشند. خطر این گروه در مرحله بعد از علماء فاجر و قاریان فاسق است؛ چون آنها عقیده مردم را دگرگون مىسازند، ولى زمامداران ستمكار بر جسم مردم ستم مىكنند.
دومین گروهى كه خوراك آن آسیاب هستند، قاریان فاسق مىباشند. تفاوت «علماء فاجر» و «قاریان فاسق» در این است كه قاریان فقط معلّمان مردم در قرآن بودند، ولى علماء فاجر شامل معلّمان مردم در سایر علوم نیز مىشود.
4ـ وَ الْوُزَراءُ الْخَوَنَةُ: وزیران جابران ستمكار هم در آن آسیاب خُرد مىشوند. علت این كه به وزراء، خائن و به زمامداران، ظالم گفته شده این است كه: این وزراء هم به پیشوایانشان خیانت مىكنند و بیراهه را به عنوان راه به آنها نشان مىدهند و هم به خویشتن و ملت خویش خیانت مىكنند.
5ـ وَ الْعُرَفاءُ الْكَذَبَةُ: منظور از «عرفا» در این جا كارشناسان مىباشد. بنابراین پنجمین گروه، كارشناسان و خبرگزاران و اهل خبره دروغگو هستند. تمام رسانههاى جمعى كه به نوعى آلوده به دروغ و ارائه خلاف حقیقت هستند مشمول این تعبیر مىباشند؛ رسانههایى كه باید معرّف خوبىها و معروفها و صراط مستقیم باشند، آلودگىها و دروغها و بى بند و بارىها را ارائه مىكنند و مردم را غافل و گرفتار انواع بدبختىها مىسازند.
در ضمن
از این حدیث معلوم مىشود كه جامعه بر محور این پنج گروه دور مىزند، اگر اینها اصلاح شوند تمام جامعه اصلاح مىشود و اگر منحرف شوند همه جامعه تباه مىگردد. و نقطه انحراف تمام اینها یك چیز است و آن مقدّم داشتن منافع شخصى بر منافع اجتماعى و ارزشهاى مادّى بر ارزشهاى الهى! پینوشتها:
1. میزان الحكمة، باب 620، حدیث 2922، (ج 2، ص 173).
2. سوره هُمزه، آیه 7.
3. مشروح این روایت را در مثالهاى زیباى قرآن، ج 1، ص 230 مطالعه فرمایید.
برگرفته از کتاب 110 سرمشق از سخنان حضرت على(علیهالسلام)، آیة الله مکارم شیرازی.
تنظیم گروه دین و اندیشه تبیان، هدهدی .
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)