داروهاى ضد چاقی موادى هستند که به منظور افزایش سرعت کاهش وزن ساخته شده اند.
این داروها ممکن است قرص هاى کاهنده وزنی باشند که با نسخه پزشک تجویز مى شوند و قبل از فروش یا کاربرد آنها، باید مجوز بهداشتى لازم را کسب کنند یا داروهایى باشند که بدون نسخه به فروش مى رسند مانند مکمل هاى غذایى که نیازى به نسخه ندارند.
داروهاى ضد چاقی چگونه عمل مى کنند؟
بیشتر داروهاى ضد چاقی از طریق مهار اشتها اثر مى کنند، اما برخى از آنها از راه افزایش احساس پُرى و سیرى پس از غذا خوردن عمل مى کنند.
گروهی از داروهای ضد چاقی به “مهارکننده هاى لیپاز” معروفند. این داروها اشتها را مهار نمى کنند، بلکه از جذب چربى در بدن جلوگیرى مى کنند مثل داروى ارلیستات.
داروهاى کاهنده وزن اغلب براى مصرف کوتاه مدت هستند. داروهاى کاهنده وزن که با نسخه تجویز مى شوند، نیاز به تایید بهداشتى دارند، حال آنکه داروهایى که بدون نسخه به فروش مى رسند، نیازى به آن ندارند.
بیشتر داروهاى ضد چاقی تنها براى مصرف موقت ساخته شده اند و بیشترین تاثیر خود را زمانى نشان مى دهند که مصرف آنها با تغییر در سایر شیوه هاى زندگى همراه باشد. به همین ترتیب داروهاى ضد چاقی که بدون نسخه به فروش مى رسند، از اثر بخشى کوتاه مدت برخوردارند.
پزشک چه وقت داروی ضد چاقی تجویز می کند؟
بهترین راه کاهش وزن از طریق رژیم غذایی و ورزش منظم است. اما اگر شما جزو افرادی باشید که برای کاهش وزن تلاش می کنید و اضافه وزن برای شما مشکلات پزشکی ایجاد کرده باشد، داروهای کاهنده وزنی که پزشک تجویز می کند، ممکن است به شما کمک کند.
پزشک شما در صورتی که این معیارها را داشته باشید، ممکن است به دارو درمانی برای شما اقدام کند:
• سایر روش های کاهش وزن در شما موفق نباشد.
• ضریب توده بدنی (BMI) به عنوان معیار چاقی در شما بالاتر از ۲۴ باشد و شما دچار عوارض پزشکی چاقی مانند دیابت،فشار خون بالا یا قطع تنفس در هنگام خوابباشید.
• BMI شما بالاتر از ۳۰ باشد.
در حال حاضر تنها دو دارو برای کاهش وزن بوسیله “سازمان غذا و داروی آمریکا” مورد تأیید قرار گرفته اند:
• سیبوترامین (Meridia): این دارو با تغییر مواد شیمیایی در مغز باعث می شود شما به سرعت احساس سیری کنید. اما این دارو نیز قرصی معجزه آسا نیست.
بررسی ها نشان دهنده آن است که پس از یک سال، مصرف کنندگان سیبوترامین به طور متوسط ۵ کیلوگرم بیشتر از افرادی که رژیم غذایی کم کالری به همراه دارونما مصرف می کردند، وزن کم کردند. عوارض جانبی این قرص از جمله شامل افزایش فشار خون، سردرد، خشکی دهان، یبوستو بی خوابیاست.
• ارلیستات (Xenical): این دارو از جذب چربی در روده شما جلوگیری می کند. چربی جذب نشده با مدفوع خارج می شود. میانگین کاهش وزن یا این دارو در حد متوسطی است – یعنی حدود سه کیلوگرم پس از یک سال.
عوارض جانبی این دارو شامل اجابت مزاج های مکرر و حاوی چربی است. از آنجایی که اورلیستات مانع جذب برخی از مواد مغذی می شود، پزشک شما ممکن است برای شما مولتی ویتامین تجویز کند.
در حال حاضر دوز پایین تر این دارو با نام Alli در آمریکا بدون نسخه فروخته می شود و به عنوان مکمل رژیم غذایی و ورزش برای کاهش وزن مورد استفاده قرار می گیرد.
داروهای جدید ضد چاقی
داروهای ضد چاقی دیگری هم در مراحل مختلف تولید و عرضه قرار دارند. از جمله می توان به گروه داروهای مهار کننده گیرنده های کانابیس در مغز اشاره کرده کرد که با مهار اشتها باعث کاهش وزن می شوند. از داروهای این گروه می توان به اکومپلیا (Acomplia) با نام ژنریک ریمونابانت (rimonabant) ساخت شرکت سانوفی – آونتیس اشاره کرد که در بازارهای اروپایی موجود است. داروی اکومپلیا به خصوص برای سیگاری هاییکه از افزایش وزن پس از ترک سیگار نگرانند، می تواند مفید باشد.
این دارو همچنین خطر بیماری قلبیرا در مبتلایان به دیابت نوع ۲ که به درمان های استاندارد پاسخ نمی دهند کاهش می دهد.
موارد مصرف داروهاى ضد چاقی
درمان چاقى: به لحاظ نظرى، کاربرد اصلى داروهاى کاهنده وزن در درمان افرادى است که به شدت چاق بوده و اضافه وزن ایشان خطرات زیادى براى سلامتى آنها دارد.
درمان چاقى شامل مجموعه اى از درمان هاى مربوط به کنترل وزن مانند تعدیل رژیم غذایى، تغییر عادات،گرفتن مشاوره و برنامه ریزى براى ورزش و همچنین مصرف داروهاى کاهنده وزن است.
در واقع داروهاى کاهنده وزن در درمان چاقى باید با فعالیت جسمى و بهبود رژیم غذایى همراه باشند تا کاهش وزن و حفظ آن در سطح مطلوب در درازمدت امکان پذیر باشد.
کاهش عمومى وزن: مشتریان داروهاى کاهنده وزن را فقط افراد چاق تشکیل نمى دهند. طرفداران رژیم غذایى و کاهش وزن و کارخانه هاى داروسازى، به شکل فزاینده اى داروهاى کاهنده وزن را وسیله اى مطلوب و کارآمد براى کاهش وزن قلمداد مى کنند.
چه کسى مى تواند آنها را سرزنش کند؟ ساخت این داروها، کار سودآورى است. همچنان که در سال ۱۹۹۶ مشتریان آمریکایى بیش از سیصد میلیون دلار فقط براى خرید “دکس فن فلورامین” خرج کرده اند و فروش داروهاى “متابولیف” و “هربالیف” هم کمتر از این نبوده است.
نکته در اینجاست که مادامى که در مورد چاقى یک تفکر همگانى وجود دارد و همه آن را ریشخند مى کنند و تا زمانى که افراد چاق با رفتارهاى تبعیض آمیز مواجه هستند، مشتریان به دنبال یک “قرص جادویى کاهنده وزن” خواهند بود و بازار این داروها داغ باقی خواهد ماند.