امپراتوري ترك ماد

[armin khatar]

سارگون دوم" در سال 714 ق . م بعد از تابع کردن ايالت "پارسوا" به منطقه ماننايي "سوري قاش" نيز كه در دست اورارتو بود، حمله كرد. "دياكونوف" اسامی 26 مكان جغرافيايي و 26 نفر از حاكمان ايالت "پارسوا"ی ماد ( منطقه کرمانشاه امروزی ) را كه آشوريان در کتيبه های "سارگون دوم" ذكر كرده اند را در کتاب "تاريخ ماد ص 516-517" ذكر كرده است و همه اين اسمها مربوط به اقوام التصاقي زبان ميباشد. لذا در منطقه پارسوا نيز هيچ نشانی از اقوام وحشی به اصطلاح آريايی نبود.
با اينکه شاهان آشوري هميشه ماننا را مورد حمله و تجاوز قرار ميدادند ولی "سارگون دوم" بنا به اتحادی كه با "اولو سونو" بسته بود با ماننا به صورت يك دوست و متحد رفتار ميکرد و به قولي كه به شاه ماننا داده بود عمل كرده و اراضي غربي ماننا (منطقه گونئ، قاراداغ، خوی، سلماس و تبريز ) را كه در مدت نزديك به يك قرن در اشغال اورارتو بود گرفته و در اختيار دولت ماننا قرار داد. "سارگون دوم" که حالا شاه ماننا را مديون خود کرده بود، چند ماه بعد خودسرانه به تصرف "ماد مركزی" كه در آنزمان تابع ماننا بود، ادامه داد و در عوض اين كمك، دولت ماننا مجبور بود كه دست آشور را در اشغال ماد مركزي آزاد بگذارد. ( منبع 2 ص 322 )
شاهان محلي ماد مرکزی ( از جمله ديوك ) با درک اين حقيقت كه، شاه ماننا در آن شرايط قدرت مدافعه از آنها را در برابر تجاوزات آشور را ندارد، از شاه اورارتو كمك خواستند. "ديوک" از بزرگان يکی از طوايف قديمی "قوتتی" ساکن منطقه شمالی "قيزيل بوندا" بود، که از قرنها قبل حاکميت آن منطقه را در دست داشتند. "ديوک" که تابع دولت ماننا بود، مخفيانه پسرش را پيش "روسای اول" شاه اورارتو فرستاده و از او درمقابل حملات آشوريان کمک خواست.
"روساي اول" نيز برای اجابت درخواست "ديوک"، در سال 716 ق . م 22 قلعه ماننايي هم مرز با آشور را متصرف شده و "ديوك" را تشويق به جدايي از ماننا كرد. "سارگون دوم" بعد از باخبر شدن از اتحاد بين "ديوك" و "ساردوي اول" شاه اورارتو، در سال 715 ق . م به ماد مركزي لشكركشي كرده و منطقه تحت حاکميت ديوک را نيز تصرف کرد، ديوك و عائله اش را اسير كرده وبه "هامات ( خامات )" در شمال سوريه تبعيد كرد. "خيشتريتی" پسر "ديوك" و شاه بعدی ماد نيز جزو تبعيديان بود. "سارگون دوم" آن 22 قلعه را از اورارتوها پس گرفته و بعد از يكسال به دولت ماننا برگرداند. بعضي از تاريخدانان عقيده دارند كه "ديوك" همان "ديوكس" ميباشد كه "هرودت" به آن اشاره كرده است. ( منبع 4 جلد 1 ص 202 )

[armin khatar]

ساردوی دوم" شاه اورارتو که برای کمک کردن به شاهان محلی ماد حرکت کرده بود، در جنوب کوه "او آ اوش"، سهند امروزی، از طرف "سارگون دوم" غافلگير شده و شکست سختی خورد. "روساي اول" خودش به شهر مذهبی اورارتو، "مساسير"، فرار كرد. ( منبع 1 ص 327 )
"سارگون دوم" منطقه ماننايی "سانقي بوتو" (گونئي) را از دست اورارتو گرفت و بعدا شهر "اولخو" ( نزديکی سلماس کنونی ) را، كه مرکز و ادامه مدنيت ارتته، آراتتا بود را نيز تصرف كرد. ( منبع 1 ص 345 )
در كتيبه هاي "سارگون دوم" علاوه بر اسامي ده ها منطقه جغرافيايي، به اسامي بيش از 50 نفر از رهبران ماننا - ماد اشاره شده است و همه اين اسامي مربوط به خلق هاي التصاقي زبان مي باشد و هيچ اسم آريايی در بين آنها ديده نميشود. اين اسامي را "دياكونوف" در صفحه 519 تاريخ ماد آورده است. از سال 713 ق . م دولت ماننا ديگر به آشور ماليات نداد و حتی شروع به حمله به شهرهای آشور کرد. "سارگون دوم" در بين سالهای 713-715 ق . م قسمتهايی از ماد مرکزی را فتح کرده و پنج ايالت آشوری در آنجا درست کرد ( ايالات : کيشه سو، خارخار، زاموا، بيت هامبان و پارسوا ) ولی بلافاصله با قيامهای ممتد اهالی آنجاها روبرو شده و بارها برای سرکوبی اين قيامها به آنجا لشکرکشی کرد، لازم به ذکر است که "سارگون دوم" در آن زمان به خاک اصلی ماننا وارد نشد. در اين زمان شاه ماننا نيز به علت تعهدی که به دولت آشور داده بود، نميتوانست در ماد مرکزی بر عليه آشوريان دخالت كند.
حاكم قلعه "خار خار" در همدان شخصي به اسم "كي بابا " بود. "سارگون دوم" اهالي قلعه را اسير و به سوريه تبعيد كرد و يهودي ها را كه از سال 732 ق . م تابع آشور بودند، در آنجا سكونت داد. "خارخار" از اسم يكي از قبايل التصاقي زبان قديم درست شده و اين ايل حداقل از هزاره دوم قبل از ميلاد در آذربايجان شمالي و جنوبي ساكن بودند، كلمه "گرگر" نيز از اسم آن ايل مشتق شده است. "کی بابا" کلمه ای کاملا ترکی به معنی "شاه بابا، رهبر بابا" ميباشد. در سال 710 ق . م ايالتهای "كيشه سو" و "خارخار" قيام كرده و دوباره مستقل شدند، ايالت "ائللي پی" كه جزوي از خاك ماد بود، به علت نزديکی و پشت گرمی به دولت ايلام از گزند حملات آشوريان در امان بود، و در آن شرايط مشکل، همچون پلی بود که ايلاميان کمکهای مالی خود را، از آن طريق، به اهالی خويشاوند خود در ماد مرکزی، که مشغول مبارزه با آشوريان متجاوز بودند، ميفرستادند. ( منبع 1 ص 453 )

[armin khatar]

آشوريان شديدأ مورد نفرت مردم ماننا و ماد مركزي بودند و آنها فقط در داخل قلعه های نظامی و در بين يهودي هايي كه بدانجا كوچ داده بودند، به سر برده و فقط در هنگام جمع آوري ماليات، كه به زور اسلحه انجام ميگرفت، به ميان مردم ميرفتند. ( منبع 1 ص 322 )
آشوريان ماننا را به حال خود گذاشته ولي به تصرفاتشان در ماد مركزي ادامه دادند. قصدشان از اين كار، از هم جدا كردن قوتتي هاي ماننا و ماد و جلوگيري از تكامل آنها به صورت يك ملت واحد بود. ولي مادها با قبول پرداخت خراج به آشور موفق به حفظ ساختارهای اجتماعی و دولت هاي محلي خود شده و رابطه شان را با همزبانان و هم تبارهايشان در ماننا حفظ كردند و آشوريان موفق به ايجاد جدايي بين آن دو سرزمين نشدند. آشوريان اين واقعيت تاريخي را در كتيبه هايشان به طور واضح بيان کرده اند که، در حمله "سارگون دوم" به ماد مرکزی، 22 رهبر محلی "مادای" حاضر به پرداخت ماليات شدند و در مقام هاي خود باقي ماندند، و همه آنها را با اسم مشترك "ماداي " و ديگر رهبران ماد مرکزی را با نام عمومی "قوتوم" ( قوتتي ) ذكر ميكنند. بنا به نوشتجات اين لوحه ها، هم "قوتتي ها " و هم "ماداي" ها تا كوه "بيگ نی" (دماوند)، يعني كل اتحاديه ماد مرکزی به سارگون دوم ماليات ميدادند. ( 331 ) لازم به ذکر است که، تعداد شاهان محلی فقط در غرب درياچه اورميه ، بيش از 70 بود. "سارگون دوم" بالاخره در سال 705 ق . م در يکی از لشكر كشی هايش؛ برای سرکوبی قيام مردم ماد، در نزديكی ايالت ائللي پي در قلعه "كيلمان" بدست ساكنين اين قلعه که "كولوم" ناميده ميشدند، کشته شد.
بعد از كشته شدن سارگون دوم، "سنخريب" پسر او به جاي او نشست و در سال 702 ق . م براي گرفتن انتقام خون پدرش به ماننا - ماد لشكركشي كرد. در اين زمان حکومت ماننا قويتر شده بود و اراضي غربي درياچه اورميه و مناطق شرقي رود "قزل اوزن" را دوباره باز پس گرفته بود و بارها با موفقيت بر عليه آشوري ها هجوم برده بود. بنا به منابع آشوری، شاه ماننا در آن زمان شخصي به اسم "بئلخابو" بود و او شاهي كاردان و قدرتمند ذکر شده است. ( منبع 2 ص 238 )
بعد از حمله " سنخريب" به ماد مركزي در سال 702 ق . م تا كشته شدن او بدست پسرش در ژانويه سال 680 ق . م، در منابع آشوري هيچ معلوماتي درباره روابط آشور با ماننا - ماد مركزي وجود ندارد و علت آن نيز درگيري هاي درباري در آشور بود كه فرصت حمله به ماننا - ماد را از آنها صلب كرده بود.
در اين فاصله 22 ساله، مردم ماننا - ماد از فرصت بدست آمده استفاده كرده و نيروهای خود را بازسازی و خود را براي قيام سراسری بر عليه سلطه آشوري آماده كردند. حملات ويرانگر و ممتد آشور در بين 705-834 ق . م از شدت وحشيگري هاي زيادتري برخوردار بود، تجاوزگران آشوری در اين دوره مردم آذربايجان را تحت انواع شكنجه ها ی وحشيانه قرار می دادند. براي مثال انگشتان اسراي جنگي را قطع مي كردند تا ديگر نتوانند بجنگند. اهالی ماننا و ماد مرکزی با رشادت و مردانگي در مقابل تجاوزگران از وطنشان دفاع ميكردند (خود آشوري ها نيز بارها به آن اشاره كرده اند ) در طی اين حملات آشوري ها عده اي از اهالي ماننا را به فلسطين و لبنان تبعيد كردند و از آنجا عده اي از سامي ها ر، كه عده اي از اسراي يهودي هم جزو آنها بودند به ماننا كوچانده و در آنجا سكونت دادند ( عده اي از محققين عقيده دارند كه آشوري ها و يهودي هاي امروزي ساكن در آذربايجان از بازماندگان آن مهاجرين ميباشند). آشوري ها در اين سالها قسمتهاي زيادي از ماد مرکزی و بخشی از ماننا را بمدت كوتاهي اشغال كردند ( تا مناطق قم و تهران ) و بعد از اين حملات اکثر ايالات ماننا و ماد مركزي به صورت نيمه مستقل و خراج گذار آشور درآمدند. حملات مستمر و جنايات بيش از حد آشوريان لزوم ايجاد دولتي قويتر از دولت ماننا را را بر رهبران و مردم ماننا - ماد گوشزد ميكرد، لذا با وجود كنترل شديد آشوريان بزرگان و رهبران قوتتي - لولوبي ها و ساير ايل هاي التصاقي زبان در ملاقات هاي مخفيانه سالانه شان در قلعه اي در شهر آق باتان ( همدان ) زمينه و طرح ايجاد امپراتوري ماد را فراهم ميكردند. بعد از كشته شدن " سنخريب" ، "اسرحدون" ( 669-680 ق . م ) شاه آشور شد. او در سال اول حكومتش درگير مسايل سياسي و نظامي بابل بود. در همان زمان "كيمئرها" به رهبری "تئوشپا" به سرحدات آشور حمله كردند و بعد عده اي از كيمئرها به عنوان سربازان مزد بگير به خدمت اسرحدون درآمدند، اين كئمئرها همان ايسكيت ها ( ايشغوز ها ) بودند. ( منبع 2 ص 240-241 )

[armin khatar]

منابع آشوری مربوط به دوران حاکميت "اسرحدون" اطلاعات زيادی را در باره وضعيت داخلی ماننا و ماد مرکزی را ارايه می دهند. طبق اين منابع، اهالی ماننا با ايشغوزهايی که در آنجا ساکن شده بودند، اتحاد برقرار کرده، و شاه ماننا، سرزمينهای قديمی ماننا را که زمانی در اشغال دولت های اورارتو و آشور بود، پس گرفته بودند، و حکومت آشور شديدأ از قدرت گيری دولت ماننا نگران بود. ( منبع 1 ص 449 )
آثار آشوری نشانگر آن است که در اين زمان، "ماننا"ی قدرتمند شده با ايالت "خوبوشکييه" آشور در جنوب "درياچه وان" همسايه بود و شاه آشور از حمله ماننا به آن ايالت نگران بود. ( منبع 1 ص 449 )
در لوحه هايی که مربوط به نامه نگاری بين "اسرحدون" و کاهن اعظم آشور "هاتيف" ميباشد، از نگرانی شديد شاه آشور از موفقيت های جنگی قوتتی ها در ماننا صحبت شده است. ( منبع 2 ص 245 )
همچنين "Blelushezib"، کاهن و مشاور "اسرحدون" در صحبتهايش با او، به اتحاد بين ايشغوزها و قوتتی های ماننا، و موفقيت های جنگی آنان و تهديد شهرهای "حرران" و "آنيس" در آشور اشاره می کند. ( منبع 2 ص 246 )
غلبه ماننا بر آشوريها در غرب "درياچه اورميه" که با همکاری ايشغوزهای ساکن در ماننا انجام شد، و ناکامی آشوريان در آنجا، حکومت آشور را مجبور به حمله به ماد مرکزی که تابع ماننا بود، کرد. در سال 674 ق . م " ماننايی ها" با اطلاع از تصميم آشوريان، به کمک برادران مادی خود شتافتند. ايشغوزهای ساکن ماننا نيز آنها را ياری کردند و آشوری ها را از خيلی جاها در ماد مرکزی بيرون کردند. ورود ايشغوزها به ماد مرکزی درسال 674 ق . م، مانع اشغال مناطق شرقی ماد و همچنين تقويت روحيه مبارزه خلق ماد بر عليه آشوريان متجاوز و بيگانه شد.
"دياکونوف" در اين باره مينويسد: " محاربه ايشغوزها و ماننايی ها در سرحدات ماننا با آشوريان، از رسيدن اردوی بزرگ آشور برای تصرف شرق ماد جلوگيری کرد. و هجوم ايشغوزها به ماد مرکزی، نقشه آشوريان مبنی بر تسلط کامل بر ماد را نقش بر آب کرد". ( منبع 2 ص 246 )
در سال 673 ق . م خلق ماد مرکزی از دادن ماليات به آشور امتناع کرده و کارگزاران و ماموران مالياتی آشوری را از آنجا فراری دادند. "اسرحدون" شاه آشور برای تنبيه و گرفتن خراج به آنجا لشکر کشی کرد، ولی موفقيت چندانی نيافت. در کتيبه ای از "اسرحدون"، در شرح حملات او در سالهای 673- 674 ق . م به ماد مرکزی و ماننا، آمده است که او تا مناطق دماوند و کوير نمک پيش رفته و عده ای از اميران محلی ماد مرکزی را شکست داده و مطيع خويش کرد، او در اين کتيبه از جنگ با قوتتی ها، ماننايی ها و ايشغوزها در ماد مرکزی خبر ميدهد. تا اينجا که اثری از آريايی های خيالی آرياگران در ماننا و ماد مرکزی نمی بينيم و طبق اسناد آشوری، طرف مقابل آشوريان در همه جنگها در ماننا و ماد مرکزی همان اجداد ترکان امروزی آذربايجان ( قوتتی ها، مانناها، هوری ها، ايشغوزها و ...) بودند.

[armin khatar]

بعد از مرگ "بئل خايو" شاه ماننا در سال 659 ق . م پسرش " آخسئری" شاه ماننا شد. در اين زمان بر عكس ماننا وضعيت ماد مركزي خوب نبود و خيلي از مناطق آنها كه از زمان سارگون دوم بدست آشوريها افتاده بود، هنوز هم تحت سلطه آنان قرار داشت و عده اي كثيري از سامي ها را از فلسطين و سوريه بدانجا كوچانده شده بودند. در مقايسه ماننا با ماد مركزي، ماننا در آن برهه از زمان از هرجهت پيشرفته تر از ماد مركزي بود. ( منبع 1 ص 446 )
دولت ماننا عده ای از ايشغوزها را نيز برای کمک به اهالی ماد مرکزی، بدانجا فرستاد و آنها در قيام 673 ق . م ماد نقش مهمی بازی کردند. در سال 673 ق . م خلق ماد مرکزی به رهبری "خيشتيريتی" و با ياری ايشغوزها بر عليه آشوريان قيام كردند، و موفق به تاسيس دولت مستقل ماد شدند. ولی اين " دولت مادی" که با قيام سراسری سال 673 ق . م به رهبری "خيشتريتی" آفريده شد، هنوز آن امپراطوری معروف ماد نبود، بلکه يک حکومت محلی کوچک متشکل از سه ايالت "بيت کاری" ، "مادای" و " ساپاردا" بود. "خيشتريتی" حاکم ايالت "بيت کاری" به پايتختی شهر "کارتاشی، کارکاسسی، به معنی محل کاسسی ها" بود که بعد از قيام، رهبری دولت تازه تشکيل شده ماد، متشکل از سه ايالت نامبرده را به عهده گرفت. "خيشتريتی" در عرض چند سال موفق شد که اکثر ايالتهای ديگر ماد مرکزی را در دولت تازه تاسيس خود ادغام کند. ( منبع 1 ص 555 )
آشوريان با وجود آنکه در سرکوبی قيام سال 673 ق . م ماد مرکزی مغلوب شده بودند، باز هم دست از سر مردم ماننا - ماد مرکزی برنداشتند و بعد از چند سال حملات خود به آذربايجان را دوباره شروع کردند، ولی اين بار خاک ماننا را هدف قرارداده، در سالهای 659-660 ق . م به ماننا حمله کردند و با وجود دفاع شجاعانه "آخسئری" شاه ماننا، موفق به تصرف چند قلعه مهم در نزديکی "ايزيرتا" پايتخت ماننا شدند. در لوحه های آشوری، اسامی اين قلعه ها چنين آمده است: " پاشا سو" ، "آيوسياش" ، "آشدی ياش" ، " او پيش" ، "نازی نيری" ، "اوکی يامون" . ( منبع 2 ص 550 )
همه اين اسامی نيز کاملا ريشه ترکی دارند. آشوريان در اين حملات اسرای زيادی را به آشور بردند. بعد از "اخسئری" پسرش " او آللی"oalli، شاه ماننا شد. در بين سالهای 652-653 ق . م اختلافات داخلی آشور شدت گرفت. "شاموشوموکين" برادر "آشور باناپال" که از طرف او به شاهی بابل گمارده شده بود، بر عليه او قيام کرده و ديگر خلقهای تحت سلطه آشور را نيز به قيام تشويق کرد. "آشورباناپال" در کتيبه ای در اين باره چنين می گويد: "برادر بی وفايم، قسم خود را زيرپا نهاد و بر عليه من قيام کرد، و خلقهای اککد، کلده، آرامی را و اومانيقا شاه را که به شاهی ايلام تعين کرده بودم و پاهای مرا ميبوسيد، کسی که با دست خودم تعين کرده بودم، و خيشتريتی رهبر قوتيوم ( قوتتی ها ) را بر عليه من تشويق به قيام کرد و آنها با او عهد بستند." ( منبع 2 ص 263 )

[armin khatar]

ايشغوزها" بعد از مرگ رهبرشان "ايش پاکا" با آشوريان متحد شدند و "خيشتريتی" که هدفش محو دولت آشور بود، در سال 652 ق . م قبل از حمله به آشور، برای رفع خطر حمله ايشغوزها از شمال "آراز"به ايشغوزها حمله کرد ولی در جنگی در نزديکی شهر " گنجه" بدست "مادييا" شاه ايشغوزها کشته شد، و ايشغوز ها ماد را تحت حاکميت خود درآوردند، که 28 سال طول کشيد.
"خيشتريتی" 22 سال يعنی تا سال 652 ق . م حاکم ماد مرکزی بود. و در دوره حکومت او دولت ماد به سرعت محکم و قدرتمند شد. و با کشته شدن او و حاکميت 28 ساله ايشغوزها وقفه ای در اين روند پيش آمد ولی "کياکسار" که به جای پدر نشسته بود، هرچند که مطيع ايشغوزها بود و به آنها ماليات ميداد ( ايشغوزها که اقوامی کوچرو بودند، از نظر تمدن و سيستم اجتماعی از خلق ماد خيلی عقب بودند، لذا در امور داخلی ماد مرکزی دخالت نکرده و مادها را در اداره امور داخلی خودشان آزاد گذاشته و به ماليات سالانه بسنده کرده بودند )، ولی در طول 28 سال سلطه ايشغوزها بيکار ننشسته و در تحکيم پايه های دولت ماد تلاش فراوان کرد و در نهايت در سال 625 ق . م شاه ايشغوزها و ديگر بزرگان آنها را به جشنی دعوت و بعد از مست کردنشان ، همه را کشته و بدينوسيله به حاکميت آنها در ماد مرکزی خاتمه داد.
در اين زمان "او آللیoalli" ، شاه ماننا ، با محاسبات غلط خود از اوضاع سياسی منطقه، برای تقويت دولت ماننا در مقابل دولت "اورارتو" با آشوريان هم پيمان شده بود. لذا مورد خشم و نفرت خلق ماننا و هم نژادان مادی آنها واقع شده بود. توده مردم، روحانيون و شاهان محلی "ماننا" که قرنها تلاش کرده بودند تا با اتحاد اقوام خويشاوند خود در "ماد مرکزی" دولت و کشور مقتدری را درست کنند؛ با دولت ماد مرکزی هم دردی نشان داده و ضد شاه خود عمل ميکردند، بطوريکه در نهايت در سال 615 ق . م از اتحاد با ماد استقبال کردند و برای اولين بار، ماننا و ماد مرکز، به يک کشور متحد با يک دولت مشترک تبديل شدند. اين اتحاد بين ماننا و ماد مرکزی بدون هيچ جنگی و آنقدر با آرامش انجام گرفت که تاريخ نگاران آن را يک عمل عادی برای اتحاد يک خلق هم نژاد و هم زبان پنداشتند. با اتحاد ماننا و ماد مرکزی پايه های امپراطوری ماد گذاشته شد و در اين اتحاد، ماننا به مثابه قلب آن امپراطوری محسوب ميگرديد. ( منبع 1 594 )
"کياکسار" در بين سالهای 615-625 ق . م اوضاع داخلي ماد را سروسامان داد، و برای اولين بار در تاريخ بشريت ارتش منظم و متحداللباسی را تشکيل داده و آنها را بر اساس نوع سلاح دسته بندی کرد (تاريخ ماد 272). ارتش آذربايجان در زمان "کياکسار" به مرحله‌اي از تكامل جنگي رسيده بود كه توان حمله به فلب امپراطوری آشور را داشت. ارتش آذربايجان در آنزمان دارای لباس سرخ، سپر سرخ و پرچم سرخ بود و به اصطلاح «ارتش سرخ» يا «سرخ جامگان» بودند. همان رنگي كه بعدها «خرم دينان ترك آذربايجان» در زمان "بابك" دوباره به تن كرده و در زمان صفويان به «سرخ كلاهان» يا قزلباشان تبديل گرديد.

[armin khatar]

کياکسار" شروع به تهيه مقدمات حمله به آشور کرد، او ابتدا منطقه سکونت پارس ها تصرف و پارسهای بدوی را تابع امپراطوری ماننا - ماد کرد، وی بعدأ با دولت بابل متحد شد و برای تحکيم اين وحدت سياسی، دخترش "آميی تيدا" را به عقد "نبوکد نصر" پسر "نبو پيله سر" شاه بابل، درآورد.
بابل شناس معروف "بروس" عقيده دارد که، باغهای معلق بابل، يکی از عجايب هفتگانه جهان، در دوره نبوکد نصر، به خواهش همسر مادی او، به سبک باغهای معلق کاخهای همدان ساخته شد تا او در غربت احساس دلتنگی نکند. ( تاريخ ماد ص 56 )
اين حقيقت تاريخی که "کياکسار" ماننا را با جنگ و زور با ماد ادغام نکرد، بلکه اين ادغام و اتحاد به خواست و ميل رهبران و خلق ماننا انجام گرفت، بيانگر آن است که هردو خلق ماد مرکزی و ماننا خويشاوند و دارای زبان، فرهنگ و نژاد مشترک بودند که قرنها آرزوی اتحاد با هم را داشتند، و چون در آلتائی ( ترک ) بودن خلق "ماننا " همه تاريخدانان متفق النظر هستند، پس خلق ماد مرکزی نيز به هيچ وجه نميتواند آريايی باشد.
در اوت 614 ق . م ارتش سرخپوش ماننا - ماد به دستور "کياکسار" به سرعت خود را به سرچشمه اوليه دجله رساندند و شهر آشوری "تيربيس" را تصرف کرده، و راه رسيدن کمک از سمت شمال به نينوا را بستند. در قرارداد بين بابل و ماد، قرار بود که بابل نيز مادها را در فتح شهر مقدس آشوريان يعنی "آشور" کمک کند، ولی بدلايل مذهبی، شاه بابل به قول خود وفا نکرد. چون آشوريان هم مذهب و همنژاد سامی های بابل بودند؛ شاه بابل در کتيبه ای در اين باره، ميگويد: "من در خراب کردن آن شهر شرکت نکردم، و بخاطر خرابی آن عزادار شدم و چهره بر خاک آن شهر مقدس گذاشتم".
ارتش سرخپوش ماننا - ماد به تنهايی شهر آشور را فتح و با خاک يکسان کردند، و از آنجا ثروت هنگفتی را که در طی قرنها از غارت خلقهای ديگر جمع شده بود، را تصرف کردند. بعد از فتح "آشور" شاهان ماد و بابل در ژوئن سال 612 ق . م در دره دياله با هم ديدار کرده و قشون خود را هماهنگ کرده و به فرماندهی کياکسار به سوی پايتخت آشوريان "نينوا" حرکت کردند. بعد از سه جنگ در بيرون "نينوا"، بالاخره در اوت همان سال شهر را فتح کرده و به امپراطوری هزار ساله آشوريان خاتمه دادند. "ساراک" آخرين شاه آشور خود را در آتشی که قصرش را در بر گرفته بود، انداخت و مرد.
"آشورباليت دوم" عموی ساراک در شهر حرران، سعی در بازسازی دولت آشور کرد، ولی با تصرف آنجا توسط نيروهای ماد - بابل در سال 610 ق . م امپراطوری خونريز آشور به تاريخ پيوست. اردوی سرخپوش ماننا - ماد، برعکس آشوريان که در غلبه های خود، تمام شهرها، پلها و ديگر اماکن را نابود ميکردند، فقط بزرگان آشور را کشتند و قصرها و مراکز قدرت آنان را نابود کردند و با اهالی معمولی رفتار خوبی داشتند، نه خانه های آنها را خراب و نه آنها را به اسارت بردند. روشی که فرزندان آنها، ترکهای آذری نيز هميشه در مقابله با دشمنان خود بکار برده اند.
اردوی ماد فقط شهرهای "نينوا " و "آشور" را که مظهر قدرت آشور بودند، کلا ويران کردند تا آشوری ها ديگر نتوانند امپراطوری خود را احيا بکنند. تمام ساکنين آن دو شهر را به دهات اطراف کوچ دادند و اسرا را به سرزمين هايشان پس فرستادند. تا سال 605 ق . م مقاومت های پراکنده ای در آشور بود ولی همه نابود شدند.
"کياکسار" موفق شد که دولتهای ايشغوز شمال ارس و اورارتو را هم تا سال 590 ق . م تابع امپراطوری ماد - ماننا بکند. ولی همه ايالتهای عضو امپراطوری ماد، طبق اصول دولتمداری ترکان باستان، از مختاريت داخلی برخوردار بودند، حتی پارسهای بدوی ايالت انشان که ضميمه امپراطوری ماد شده بود، از نعمت خودمختاری بهره مند بودند.

[armin khatar]

سقوط امپراطوری ماد
آشوريان در حيات هزار ساله خود، حتی زندگی روزمره خلقهای منطقه را مختل کرده بودند و با حملات و قتل و غارتهای ممتد خود، جلوی پيشرفت منطقه را گرفته بودند، لذا محو آن دولت قدار، مژده آزادی و آسايش برای خلقهای منطقه بود. بطوری که حتی يونانيان نيز از "کياکسار" تمجيد کردند، اين را در نوشتجات "ائشيل" تراژدی نويس يونانی، ميتوان ديد. (منبع 1 ص 58 )
بعد از محو امپراطوری قدار آشور از صحنه روزگار، دو دولت ماد و بابل، به قدرتمندترين دول منطقه تبديل شدند ولی به تدريج به دليل افزايش رقابتهای مابين، روابط آنها رو به سردی گذاشت و دولت بابل از ترس قدرت رو به افزون "امپراطوری ماد - ماننا"، به دور شهر بابل ديوار دفاعی محکمی کشيد. و بالاخره بر سر حاکميت شهر آشوری "حرران" بين آنها جنگ در گرفت. در زمان "آستياک" مرزهای "امپراطوری ماد ماننا" از غرب سوريه و شرق لوديه تا رود جيهون کشيده شده بود.
"آستياک" بعد از مرگ پدرش "کياکسار" در سال 585 ق . م به پادشاهی "امپراطوری ماد - ماننا" رسيد و 30 سال حکومت کرد. بخاطر تخريب آثار ماد، توسط پارسهای وحشی، از دوره حاکميت او اطلاعات کمی بر جای مانده است. آستياک شاه با تدبير و قدرتمندی بود، ولی فارسها که در دروغ بافی و افسانه پردازی شهره عالم بوده و افسانه هايشان حتی بعضی از تاريخنويسان را به شبهه انداخته، برای بزرگ نشان دادن کوروش وحشی، خيانتکار و راهزن، آستياک را فردی نالايق و عاجز معرفی کرده اند. اين سياست زشت و حيله گرانه فارسها را در عصر خودمان نيز شاهديم، مثلا برای بزرگنمايی دست نشانده گان بي عرضه ای، مثل رضا پالانی و پسرش، با خرج ميليونها دلار از بودجه مردم ايران، تلاش کرده اند که شاهان ترک قاجار را بی لياقت و آلت دست معرفی کنند و اين دو عنصر وطن فروش و کاملا دست نشانده را آدمهای وطن پرست و مترقی نشان بدهند. و يا اينکه با خرج صدها ميليون دلار، و تحقير زبان ترکی، که سومين زبان قانونمند دنياست ( در حالي كه زبان فارسي سي و سومين لهجه عربي به شمار ميرود)، سعی بر برتر نشان دادن زبان دست ساز و بی مايه فارسی و تحميل آن بر ديگران می نمايند.

[armin khatar]

کياکسار" موفق به ايجاد وحدت سياسی در ماننا - ماد مرکزی شد، ولی برای تقويت پايه های امپراتوری، احتياج به ايجاد وحدت دينی و کاستن از قدرت شاهان و کاهنان محلی داشت، وی اين کار را شروع کرد ولی موفق به اتمام آن نشد و پسرش" آستياک" کار پدر را به طور جدی ادامه داد. وحدت دينی لازمه بقای دولتهای آنزمان بود، مثلا بابل، ايلام و آشور نيز علاوه بر وحدت سياسی، از وحدت دينی نيز برخوردار و هرکدام دارای يک مرکز دينی نيز بودند، مثلا شهر "آشور" در آشور و "موسه سير" در اورارتو.
عقايد ابتدايی زرتشتيسم که ريشه در شامانيسم ترکان باستان داشت، توسط همين شاهان محلی که همزمان نقش کاهنين دينی را داشتند، آفريده شده بود. شاهان محلی حاضر به از دست دادن نقش روحانی خود، که نفوذ شديد خود در بين مردم را مديون آن بودند، نبودند و با اصلاحات آستياک شديدأ مخالفت ميکردند. اوستايی که امروزه وجود دارد، برای اولين بار در قرن 13 ميلادی در هندوستان به زبان " گجراتی"نوشته شد. و هيچ ربطی به زرتشت واقعی، موغ اعظم ماننايی ندارد و محتوای آن کلا جعليات شعوبيه ميباشد و اسم زرتشت را دزديده و به عنوان پيامبر پارسی قلمداد کرده اند.
"آستياک" در اواخر حکومت خود، برای رفع خطر تهديد های بابل، بدانجا حمله کرد، و دراين زمان اقوام بدوی پارس که در تحت حکومت مادها ميزيستند، به وی خيانت نموده و پرچم عصيان برافراشتند. "آستياک" که نزديک بود "حرران" را فتح کند، اجبارأ به وطن برگشت تا پارسها را سرکوب کند. جنگ بين پارسهای وحشی و ماد - ماننا نزديک به سه سال طول کشيد، و در نهايت بدليل خيانت اعيان و اشراف ماد - ماننا، خصوصا خيانت "هارپاک" فرمانده ارتش آستياک، پارسها پيروز شدند، و امپراطوری ماد را، که نتيجه حداقل هزار سال تلاش اقوام قوتتی، هوری و ... بود، قبضه کردند. علت خيانت اعيان و اشراف ماد - ماننا، که همان شاهان محلی و کاهنان بودند، به " آستياک" اين بود که آستياک از قدرت و نفوذ آنها کاسته بود و برای ايجاد وحدت دينی، با کمک دامادش "اسپيتامه" که از موغان بزرگ و به نظر بعضی ها همان "زرتشت" بود، در حال تدوين و تنظيم آيين سراسری از بتن شامانيسم، برای امپراطوری ماد - ماننا بود. ولی اعيان و اشراف ماد - ماننا که همزمان رهبران دينی نيز بودند بخاطر حفظ نفوذ و منافع شخصی خودشان، مخالف رفرم دينی آستياک بودند. "کوروش" که شخصی خيانتکار و حيله گری بود، با دادن قول و قرارهايی به اعيان و اشراف ماد، آنها را به طرف خود و بر ضد آستياک جلب کرد. "هارپاک" فرمانده ارتش آستياک نيز آلت دست اعيان و کاهنين شده و بارها در لحظات حساس اين جنگها، به ملت خود خيانت کرده و در نهايت موجب پيروزی پارسها شد. پارسها پس از تصرف شهر همدان، شهر را کلا غارت کردند، و به دستور کوروش، "اسپيتامه" موغ بزرگ و داماد آستياک، به دار آويخته شد و کوروش خيانتکار، "آميتيدا" زن "اسپيتامه " و تنها دختر "آستياک" را که در آن موقع زن مسنی بود، به عقد خود در آورد تا به آن طريق، رابطه خويشاوندی با خانواده سلطنتی مادها بر قرار کرده و به سلطنت نامشروع خود مشروعيت کسب کند. کوروش جنايتکار برای جلب حمايت بزرگان ماد - ماننا "آستياک" را مستقيما نکشت، بلکه با حيله گری وی را به گرگان تبعيد کرد و بعد از چند ماه به بهانه ديدار دخترش "آميتيدا" وی را به همدان دعوت کرد، و مامورين به امر کوروش، وی را عمدأ در وسط کوير رها کردند و او در آنجا از تشنگی و گرسنگی جان داد. ( منبع 1 )

[armin khatar]

به عقيده "اوپرت" مبارزه سه ساله بين مادها و پارسها، همان جنگ قومی بين توران و ايران ميباشد، که بعدها در پيدايش افسانه های شاهنامه تاثير گذاشته است. "آستياک" که شاهی وطن دوست و خدمتگذار ملت آذربايجان بود، وقتی که بعد از دستگيری در همدان به خيانت "هارپاک" پی برد، در هنگام روبرويی با وی، به او چنين گفت "هارپاک! تو آدمی بسيار احمق و بی وجدان هستی، احمقی زيرا با وجود اينکه ميتوانستی سلطنت را خودت بدست بياوری به ديگری واگذار کردی ، بی وجدانی که برای خاطر کينه و غرض شخصی ملت ماد را اسير و برده پارسها ساختی. اگر لازم بود کسی ديگر به جای من باشد ميخواستی لااقل اين کار را برای يک نفر از ماد انجام دهی تا پارسهای بيگانه ای که برده مادها بودند از اين پس سرور و آقای آنها نمی شدند ... ( تواريخ هرودت )
کوروش راهزن و خيانتکار بعد از تحکيم سلطنت خود، به وعده هايی که به اعيان و اشراف ماد - ماننا داده بود نيز عمل نکرده و ماد - ماننا را تحت سلطه پارسهای وحشی و خونريز درآورد. " آستياک" که انتظار داشت در ماد به حکومت برسد، بعد از فتح لوديه به دستور کوروش، به حکومت آنجا گمارده شد تا از ماد دور شده و خطری برای پارسها ايجاد نکند.
با قدرت گرفتن پارسها، ظلم و ستم به اهالی ماد - ماننا شروع شد و ماليات های سنگين بر آنها تعيين و ثروتشان غارت شد. اعيان و اشراف ماد و مردم ماد با ديدن اين وضع، به اشتباه خود پی بردند و برای رهايی از سلطه پارسهای وحشی و بازستانی استقلال از دست رفته خود، بارها بر عليه هخامنشيان قيامهای خونين و بزرگی را راه انداختند و تقريبا تا اواخر هخامنشيان اين قيامها ادامه داشت. هخامنشيان وحشی که در خونريزی همتايی نداشتند، اين قيامها را با وحشيت تمام سرکوب و رهبران قيامها را با وحشيانه ترين و غيرانسانی ترين شکل ممکن مثله کردند، مراجعه کنيد به متن کتيبه داريوش.