پناهگاه شیرپلا


شیرپلا نام یک پناه‌گاه کوهستانی در البرز مرکزی و شمال تهران است. این پناه‌گاه چهل‌وشش سال پیش در ارتفاع ۲۷۵۰ متری از سطح دریا و در راه اصلی قله توچال ساخته شده است. این پناه‌گاه دارای امکاناتی هم‌چون خواب‌گاه با ظرفیت ۱۵۰ نفر ، لوله‌کشی آب، سرویس بهداشتی، برق، ، ناهارخوری و بوفه است. مسیرهای دست‌یابی به آن از سربند، روستای پس‌قلعه و آبشاردوقلو می‌گذرد.
نیمه دوم راه توسط کابل، نرده، پله‌های فلزی و نردبان ایمن گشته است. مدت زمان صعود به آن، بر حسب حرکت میانگین، در تابستان سه ساعت و از شیرپلا تا قله توچال معمولاً چهار ساعت راه است که جان‌پناه سنگ‌سیاه در نیمه‌های راه آن قرار دارد.
آبشاردوقلو، در ارتفاع ۲۷۰۰ متری از سطح دریا، از ذوب برف‌های رشته کوه البرز شکل می‌گیرد که در زیر پناه‌گاه شیرپلا در مسیر کوهستانی توچال قرار دارد. نام آن به دلیل دو شاخه شدن آبشار هنگام ریزش از ارتفاع است‌. ارتفاع تقریبی این آبشار، ۲۰ متر است‌. در سرمای زمستان، که این آبشار یخ می‌زند، منظره‌ای چشم‌نواز و بی‌مانند به وجود می‌آورد که جز با دیدن، درک این همه زیبایی ممکن نیست.
این مسیر در چهار فصل بسیار زیباست. تازه برگ‌های بهاری، خنکای تابستانی، رنگ‌های گوناگون پاییزی و برف سپید و یک دست زمستانی آن هرکدام بیش از دیگری روح‌نواز، دل‌انگیز و چشم‌گیر است.
دهکده باستانی پس‌قلعه، با پیشینه‌ای بس کهن، در انتهای منطقه ییلاقی سربند و دربند در دو کیلومتری شمیران قرار گرفته است. این دهکده، از سمت شرق به کوه‌های امامزاده قاسم (ع) و از غرب به کوه‌های درکه ، از سمت شمال به قله توچال و از جنوب به سربند و دربند محدود می‌شود.
روستای کوهستانی پس‌قلعه مسیر اصلی پناه‌گاه‌ها، جان‌پناه‌ها، و دیدنی‌های کوهستان شمال تهران مانند شیرپلا، توچال، اسپیدکمر، شروین، اسون، آبشارسوتک و ... است که هرکدام گفتار جداگانه خود را می‌طلبند.‌
پیشینه این دهکده زیبا به پیش از دوران اسلامی می‌رسد. نشانه‌های برجای مانده از تمدن کهن ایرانی در پیرامون دهکده گواهی روشن بر این ادعا است. سفالینه‌های یافت شده در حفاری‌ها، آرامگاه‌های باستانی پیش از اسلام، در انتهای آبادی به طرف بند یخچال در کنار چنار قدیمی، آثاردیگری که تا چندی پیش باقی مانده و در مکان کنونی تله‌سی‌یژ که محل شاه‌نشین قصر شاه‌میران، از پادشاهان ایرانی پس از اسلام، می‌باشد و نام‌ها و پسوندهایی مانند شیرزادخان، شیردره‌ای، دیزگران، داراب و … که بر اماکن پیرامون دهکده نهاده شده است؛ تاریخ باستانی این روستا را به ژرفای تاریخ کهن ایران‌زمین و به دوران اساطیری می‌رساند.
به گفته اهالی دهکده ، در ارتفاعات کوه پس‌قلعه، مکان کنونی ایستگاه تله‌ سی‌یژ، کتیبه‌ای وجود داشته که روس‌ها، در زمان جنگ جهانی دوم، متن آن را که به زبان پهلوی اشکانی بوده ترجمه کردند و سپس بخش‌هایی از آن را که سالم مانده بود با خود بردند. هم‌چنین ایشان از وحشی‌گری روس‌ها نسبت به اهالی بی‌دفاع و نیز ویران نمودن بازمانده‌های دژ پس‌قلعه برای دستیابی به گنجینه‌ای افسانه‌ای، روایت‌های زیادی در سینه دارند.
ریش سفیدان دهکده می‌گویند : « کی‌قباد، نخستین پادشاه کیانی، که رستم جهان پهلوان بزرگ ایران تاج سلطنتی را بر سر او گذاشت و او را پادشاه ایران خواند در بند‌شاه‌نشین پس‌قلعه می‌زیسته است.»