راه آهن
کلنگ ساختمان راه آهن سراسری ایران (ایستگاه مرکزی) در ۲۳ مهر ماه سال۱۳۰۶، با حضور رضا شاه در اراضی جنوبی تهران، که تمامی آن بیرون از دروازه گمرک به همین منظور در نظر گرفته شده بود، به زمین زده شد. هم زمان نیز ریل گذاری از تهران تا خورموج در اهواز آغاز گشت. طرح ایجاد راه آهن سراسری برای اتصال جنوب به شمال و شرق به غرب ایران بود که به این منظور مجلس شورای ملی هزینه ساخت راه آهن را از عایدات قند و شکر در سال ۱۳۴۵ ، تصویب کرده بود.
بنای ایستگاه مرکزی راه آهن، با الهام از عظمت و شوکت معماری ایران باستان، توسط مهندسان آلمانی ساخته شد و با استفاده از شیوه اکسپرسیونیسم آرمان گرا و ویژگی‌هایی که آلمان زمان هیتلر در ساخت بناها و حفظ عظمت آلمان به کار می‌برد بنایی هر چند ساده، اما عظیم و با صلابت به وجود آمده است. ورودی ایستگاه مرکزی وسیع است و این ریتم از طریق پنجره‌ها، بازشوها و جرزهای سراسری دیوارها نیز کاملاً آشکار است.
احساس گشودگی در بدو ورود به ایستگاه مرکزی، حس گذر را در مسافران القا می‌کند. این نوع معماری که القا کننده نوعی خشونت و قدرت نیز هست، کاملاً با رمانتیسم اروپایی اوایل قرن بیستم متفاوت است.
عمارت ایستگاه تهران از پی تا سقف با آهن و سیمان ساخته شده است. پنجره‌های این عمارت همه از برنز و آهن بوده که از سال‌ها پیش تخریب شده است. نماد صلیب شکسته هیتلری، که داخل سقف سالن اصلی کنده کاری شده، هنوز هم وجود دارد. نمای خارجی ایستگاه از سنگ سفید تراورتن است که از معدن سنگ پل سفید مازندران استخراج شده است. جایگاه سلطنتی این عمارت، که بعد از انقلاب اسلامی به مسجد تبدیل شده است، از سنگ‌های مرمر سفید و سیاه معادن مشهد و یزد ساخته شده است. در ساختمان ایستگاه تهران ۴۵ مهندس و معمار کار کرده و ۷۰ شرکت ساختمانی و صنعتی از ۱۲ کشور مختلف جهان در مناقصه ساختمان آن شرکت کرده‌اند که از این میان، شرکت‌های آلمانی برنده مناقصه شدند و ساختمان آن را به پایان رساندند.
ارتفاع ایستگاه تهران از سطح دریا ۱۱۱۷ متر است.
پس از ساخت راه آهن، در نیمه اول قرن نوزدهم، دولت‌های خارجی برای به دست آوردن امتیاز ساختمان راه آهن در ایران شروع به فعالیت کردند. لیکن رقابت‌های استعماری کشورهای روس و انگلیس مانع ایجاد راه آهن در ایران گردید و جز پاره‌ای فعالیت‌ها، که منجر به احداث چند کیلومتر راه آهن در نقاط مختلف کشور شد، بقیه امتیازها به نتیجه نرسید.
عمده‌ترین این امتیازات چنین است:
به موجب امتیاز مهندس بواتال، اولین راه آهن ایران در سال۱۸۸۸ م، بین تهران و حضرت عبدالعظیم به طول هشت کیلومتر به نتیجه رسید و ۲۷ سال بعد سال ۱۹۱۵م، ساختمان راه آهن جلفا به تبریز به طول ۱۴۶ کیلومتر، صوفیان به شرف خانه به طول ۵۳ کیلومتر احداث شد ،در نتیجه امتیاز بانک استقراض ایران از طرف دولت روسیه ایجاد شد و در سال۱۹۱۹م،انگلیسی‌ها نیز بنا بر مقاصد سیاسی خود، خط آهنی به طول ۹۴ کیلومتر از میرجاوه به زاهدان احداث کردند. از این سه مورد، اولی پس از چند سال فعالیت حتی قبل از انقضای مدت امتیاز کاملاً برچیده شد و دو راه آهن دیگر با تغییر و تحولات فراوان هر دو جزو شبکه راه آهن فعلی ایران است.
از انشعاب های راه آهن سراسری یکی راه آهن تهران مشهد است که در سال ۱۳۱۷ ،شروع شد و پس از مدتی توقف ناشی از مشکلات جنگ جهانی دوم، در ۱۷ دی ۱۳۳۵ ، خاتمه یافت. خط تهران به تبریز هم در سال۱۳۱۷ ، شروع و بالاخره در ۸ اسفند ۱۳۳۶ ، به پایان رسید و به شبکه راه آهن تبریز جلفا متصل شد و شعبه‌ای از این خط از شرف خانه تا مرز ترکیه در تاریخ ۵ مهر ۱۳۵۰ ، افتتاح شد و مورد بهره برداری قرار گرفت. راه آهن قم- یزد -زرند نیز در سال ۱۳۱۷ ، شروع شد و ریل گذاری خط بین قم و کاشان به طول ۹۸ کیلومتر در مرداد سال ۱۳۲۸ ، به پایان رسید و از شهریور سال ۱۳۳۷، عملیات ساختمانی این خط به طرف یزد شروع شد و در ۲۸ اردیبهشت سال ۱۳۵۰، این خط تا ایستگاه زرند به طول ۸۴۷ کیلومتر بهره برداری شد. برای بهره برداری از کارخانه ذوب آهن اصفهان نیز راه آهنی به طول ۱۱۲ کیلومتر از ایستگاه سیستان، که در کیلومتر ۳۲۸ راه آهن قم یزد واقع شده، به آن کارخانه کشیده شد. در ادامه احداث مسیرهای جدید، راه آهن زرند - کرمان نیز به طول ۸۰ کیلومتر در ۶ آبان ماه ۱۳۵۶ ، افتتاح شد و در پی آن راه آهن بافق- بندرعباس نیز که طرح آن به صورت راه آهن دو خطه پیش‌بینی شده بود، بعد از پیروزی انقلاب به مرحله اجرا درآمد و مراحل اجرایی و بهره برداری آن به چهار فاز تقسیم شد که در پایان سال ۱۳۵۷، به صورت یک خطه از آن بهره برداری شد. در عین حال، خط آهن مشهد- سرخس به طول ۱۶۵ کیلومتر در پایان سال ۱۳۴۷ ، آماده و در اردیبهشت سال ۱۳۵۷ ، افتتاح شد و به شبکه سراسری راه آهن جمهوری اسلامی ایران پیوست و بهره برداری از آن آغاز گردید.
محور بافق - بندرعباس ضمن آن که در امر ترانزیت کالا با احداث راه آهن مشهد - سرخس بسیار اهمیت دارد، از نظر حمل مواد اولیه کارخانه فولاد مبارکه از راه آهن بافق- بندرعباس به طول ۶۲۶ کیلومتر؛ راه آهن دو خطه تهران - مشهد به طول ۹۶۲ کیلومتر ؛ راه آهن بادرود - میبد به طول ۲۵۴ کیلومتر؛ راه آهن چادرملو - اردکان ارژنگ به طول ۲۱۹ کیلومتر ؛ راه آهن امید آباد -رستم‌کلا به طول ۲۰ کیلومتر.
به طور کلی شبکه راه آهن جمهوری اسلامی ایران تا سال۱۳۸۰، شامل ۷۱۵۶ کیلومتر خطوط اصلی و فرعی است و ۱۱۰۸ کیلومتر را خطوط دو خطه تشکیل‌می‌دهد، که به این منظور خط دوم راه آهن تهران مشهد در زمان ریاست جمهوری محمد خاتمی افتتاح شد.
ایستگاه راه آهن تهران نقطه صفر محسوب می‌شود و مرکز تمام اداره ها و از جمله هیئت مدیره راه آهن است. همچنین، ایستگاه تهران محلی است که دستگاه کنترل مرکزی شبکه سراسری راه آهن در آن جا در اتاق مخصوصی نصب شده است که نسبت به دستگاه کنترل نواحی راه آهن کامل‌تر است. در روی‌جعبه‌ای کلید زنگ اخبار تمام ایستگاه‌های طول خطوط نصب است. تمامی قطارها از ایستگاه تهران به هر سمت که حرکت کنند، یا از هر سو که به طرف تهران بیایند، تحت کنترل مرکزی عمل می‌کنند که اختیار حرکت قطارها و سبقت و محل تلاقی آن‌ها را نیز تعیین می‌کند.
ساختمان هتل چهار ستاره نیز در جوار ایستگاه برای اسکان مسافران غیر بومی شروع شده و نزدیک به اتمام است. در ضلع شرقی ایستگاه نمازخانه برای استفاده مسافران تدارک دیده شده است.
در حال حاضر، امور مربوط به قبول و اعزام و بارگیری و مانور قطارهای باری در ایستگاه آپرین اسلام شهر انجام می‌گیرد و امکانات خطوط داخل ایستگاه تهران بیش‌تر به قطارهای مسافری اختصاص دارد که سوار و پیاده شدن آن‌ها در سکوهای مختلف و در محورهای متفاوت انجام می‌گیرد.
از مهم‌ترین حوادث مربوط به راه آهن، به اشغال ایران توسط متفقین در شهریور سال ۱۳۲۰ ، می توان اشاره کرد که از راه آهن سراسری ایران برای انتقال تسلیحات و منابع مورد نیاز خود استفاده می‌کردند. به این ترتیب، متفقین توانستند از طریق ایران قوای متحدین را شکست دهند و فاتح جنگ جهانی دوم شوند و به همین‌دلیل، ایران <پل پیروزی> لقب گرفت. احداث پل ورسک نیز ، به طول ۱۱۱ متر در کوهستان صعب العبور البرز و در مسیر تهران گرگان از طریق فیروز کوه در منطقه‌ای به اسم ورسک، از جمله فعالیت‌های جالب توجه راه آهن است.
پل ورسک از جمله پل‌های استراتژیک ایران است که توسط مهندسان آلمانی و با تضمین ۱۰۰ ساله احداث شد.
معروف است که رضا شاه با پایان یافتن ساخت پل ورسک، مهندس آلمانی و خانواده‌اش را در زیر پل نگه داشت و دستور داد تا قطار از روی پل رد شود تا در صورت خرابی پل، مهندس آلمانی و خانواده‌اش هم از میان بروند.
به دنبال خط آهن سراسری اروپا، آسیا نیز قرار است از طریق خط آهن پاکستان ایران ارمنستان و نیز ترکیه عراق سوریه به اروپا متصل شود. این اتصال از طریق طولانی‌ترین پل راه آهنی ایران به اروپا با نام پل‌قطور صورت می‌گیرد.
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)