دیوان اشعارصائب تبریزی

[sorna]

خاکی به لب گور فشاندیم و گذشتیم

ما مرکب ازین رخنه جهاندیم و گذشتیم


چون ابر بهار آنچه ازین بحر گرفتیم

در جیب صدف پاک فشاندیم و گذشتیم


چون سایه‌ی مرغان هوا در سفر خاک

آزار به موری نرساندیم و گذشتیم


گر قسمت ما باده، و گر خون جگر بود

ما نوبت خود را گذراندیم و گذشتیم


کردیم عنانداری دل تا دم آخر

گلگون هوس را ندواندیم و گذشتیم


هر چند که در دیده‌ی ما خار شکستند

خاری به دل کس نخلاندیم و گذشتیم


فریاد که از کوتهی بازوی اقبال

دستی به دو عالم نفشاندیم و گذشتیم


صد تلخ چشیدیم زهر بی مزه صائب

تلخی به حریفان نچشاندیم و گذشتیم

[sorna]

ما دستخوش سبحه و زنار نگشتیم

در حلقه‌ی تقلید گرفتار نگشتیم


خود را به سراپرده‌ی خورشید رساندیم

چون شبنم گل، بار به گلزار نگشتیم


در دامن خود پای فشردیم چو مرکز

گرد سر هر نقطه چو پرگار نگشتیم


چون خشت نهادیم به پای خم می سر

بر دوش کسی همچو سبو بار نگشتیم


ما را به زر قلب خریدند ز اخوان

بر قافله از قیمت کم، بار نگشتیم


چون یوسف تهمت زده، از پاکی دامن

در چشم عزیزان جهان، خوار نگشتیم


صد شکر که با صد دهن شکوه درین بزم

شرمنده‌ی بیتابی اظهار نگشتیم


افسوس که چون نخل خزان دیده درین باغ

دستی نفشاندیم و سبکبار نگشتیم


فریاد که سوهان سبکدست حوادث

شد ساده ز دندانه و هموار نگشتیم


صائب مدد خلق نمودیم به همت

درظاهر اگر مالک دینار نگشتیم

[sorna]

جز غبار از سفر خاک چه حاصل کردیم؟

سفر آن بود که ما در قدم دل کردیم


دامن کعبه چه گرد از رخ ما پاک کند؟

ما که هر گام درین راه دو منزل کردیم


دست ازان زلف بدارید که ما بیکاران

عمر خود در سر یک عقده‌ی مشکل کردیم


باغبان بر رخ ما گو در بستان مگشا

ما تماشای گل از روزنه‌ی دل کردیم


آسمان بود و زمین، پله‌ی شادی با غم

غم و شادی جهان را چو مقابل کردیم


ای معلم سر خود گیر که ما چون گرداب

قطع امید ز سر رشته‌ی ساحل کردیم


رفت در کار سخن عمر گرامی صائب

جز پشیمانی ازین کار چه حاصل کردیم؟

[sorna]

صبح در خواب عدم بود که بیدار شدیم

شب سیه مست فنا بود که هشیار شدیم


پای ما نقطه صفت در گرو دامن بود

به تماشای تو سرگشته چو پرگار شدیم


به شکار آمده بودیم ز معموره‌ی قدس

دانه‌ی خال تو دیدیم، گرفتار شدیم


خانه پردازتر از سیل بهاران بودیم

لنگرانداخت خرد، خانه نگهدار شدیم


نرود دیده‌ی شبنم به شکر خواب بهار

عبث افسانه‌طراز دل بیدار شدیم


عالم بیخبری طرفه بهشتی بوده است

حیف و صد حیف که ما دیر خبردار شدیم


صائب از کاسه‌ی دریوزه‌ی ما ریزد نور

تا گدای در شه قاسم انوار شدیم

[sorna]

گر چه از وعده‌ی احسان فلک پیر شدیم

نعمتی بود که از هستی خود سیر شدیم


نیست زین سبز چمن کلفت ما امروزی

غنچه بودیم درین باغ، که دلگیر شدیم


گر چه از کوشش تدبیر نچیدیم گلی

اینقدر بود که تسلیم به تقدیر شدیم


دل خوش مشرب ما داشت جوان عالم را

شد جهان پیر، همان روز که ما پیر شدیم


تن ندادیم به آغوش زلیخای هوس

راضی از سلسله‌ی زلف به زنجیر شدیم


صلح کردیم به یک نفس ز نقاش جهان

محو یک چهره چو آیینه‌ی تصویر شدیم


صائب آن طفل یتیمیم در آغوش جهان

که به دریوزه به صد خانه پی شیر شدیم

[sorna]

ما تازه روی چون صدف از دانه‌ی خودیم

خرسند از محیط به پیمانه‌ی خودیم


ما را غریبی از وطن خود نمی‌برد

در کعبه‌ایم و ساکن بتخانه‌ی خودیم


از هوش می‌رویم به گلبانگ خویشتن

در خواب نوبهار ز افسانه‌ی خودیم


نوبت به کینه جویی دشمن نمی‌دهیم

سنگی گرفته در پی دیوانه‌ی خودیم


در بوم این سیاه دلان جغد می‌شویم

ورنه همای گوشه‌ی ویرانه‌ی خودیم


گرد گنه به چشمه‌ی کوثر نمی‌بریم

امیدوار گریه‌ی مستانه‌ی خودیم


چون کوهکن به تیشه‌ی خود جان سپرده‌ایم

در زیر بار همت مردانه‌ی خودیم


صائب ز فیض خانه بدوشی درین بساط

هر جا که می‌رویم به کاشانه‌ی خودیم

[sorna]

ما در شکست گوهر یکدانه‌ی خودیم

سنگ ملامت دل دیوانه‌ی خودیم


چون بلبل از ترانه‌ی خود مست می‌شویم

ما غافلان به خواب ز افسانه‌ی خودیم


در خون نشسته‌ایم ز رنگینی خیال

چون لاله دلسیاه ز پیمانه‌ی خودیم


گیریم گل در آب به تعمیر دیگران

هر چند سیل گوشه‌ی ویرانه‌ی خودیم


دست فلک کبود شد از گوشمال و ما

مشغول خاکبازی طفلانه‌ی خودیم


ما چون کمان ز گوشه نشینی درین بساط

هر جا رویم معتکف خانه‌ی خودیم


صائب، شده است برق حوادث چراغ ما

تا خوشه چین خرمن بی‌دانه‌ی خودیم

[sorna]

چندان که چو خورشید به آفاق دویدیم

ما پیر به روشندلی صبح ندیدیم


یک بار نجست از دل ما ناوک آهی

از بار گنه همچو کمان گر چه خمیدیم


چون شمع درین انجمن از راستی خویش

غیر از سر انگشت ندامت نگزیدیم


افسوس که با دیده‌ی بیدار چو سوزن

خار از قدم آبله پایی نکشیدیم


از آب روان ماند به جا سبزه و گلها

ما حاصل ازین عمر سبکسیر ندیدیم


بیرون ننهادیم ز سر منزل خود پای

چندان که درین دایره چون چشم بریدیم


هر چند چو گل گوش فکندیم درین باغ

حرفی که برد راه به جایی، نشنیدیم


صائب به مقامی نرسیدیم ز پستی

از خاک چو نی گر چه کمربسته دمیدیم

[sorna]

چشم امید به مژگان‌تر خود داریم

روی خود تازه به آب گهر خود داریم


به گل ابر بهاران نبود دهقان را

این امیدی که به دامان‌تر خود داریم


چیست فردوس که در دیده‌ی ما جلوه کند؟

ما گمانها به غرور نظر خود داریم!


گوشه‌ی دامن خالی است، که چشمش مرساد!

آنچه از توشه‌ی ره بر کمر خود داریم


خشک گردید و نشد طفلی ازو شیرین کام

خجلت از نخل دل بی ثمر خود داریم


زانهمه قصر که کردیم بنا، قسمت ما

خشت خامی است که در زیر سر خود داریم


شعله از عاقبت سیر شرر بی‌خبرست

چه خبر ما ز دل نوسفر خود داریم

[sorna]

ما گرانی از دل صحرای امکان می‌بریم

یوسف بی‌قیمت خود را ز کنعان می‌بریم


همچو گل یک چند خندیدیم در گلشن، بس است

مدتی هم غنچه سان سر در گریبان می‌بریم


ریشه‌ی ما نیست در مغز زمین چون گردباد

رخت هستی از بساط خاک آسان می‌بریم


گر چه چندین خرمن گل را به یکدیگر زدیم

دامن و دست تهی زین باغ و بستان می‌بریم


نیست برق خرمن گل، پنجه‌ی گستاخ ما

ما به جای گل ز گلشن چشم حیران می‌بریم


می‌کند منزل تلافی راه ناهموار را

ما به امید فنا از زندگی جان می‌بریم


نیست صائب بی‌غمی از وصل گل آیین ما

ما ز قرب گل چو شبنم چشم گریان می‌بریم