دیوان اشعارصائب تبریزی

[sorna]

دل را کجا به زلف رسا می‌توان رساند؟

این پا شکسته را به کجا می‌توان رساند؟


سنگین دلی، وگرنه ازان لعل آبدار

صد تشنه را به آب بقا می‌توان رساند


در کاروان بیخودی ما شتاب نیست

خود را به یک دو جام به ما می‌توان رساند


از خود بریده بر سر آتش نشسته‌ایم

ما را به یک نگه به خدا می‌توان رساند


دامان برق را نتواند گرفت خار

خود را به عمر رفته کجا می‌توان رساند؟


صائب کمند بخت اگر نیست نارسا

دستی به آن دو زلف رسا می‌توان رساند

[sorna]

هر که در زنجیر آن مشکین سلاسل ماند، ماند

عقده‌ای کز پیچ و تاب زلف در دل ماند، ماند


پاکشیدن مشکل است از خاک دامنگیر عشق

هر که را چون سرو این‌جا پای در گل ماند، ماند


ناقص است آن کس که از فیض جنون کامل نشد

در چنین فصل بهاری هر که عاقل ماند، ماند


می‌برد عشق از زمین بر آسمان ارواح را

زین دلیل آسمانی هر که غافل ماند، ماند


تشنه‌ی آغوش دریا را تن‌آسانی بلاست

چون صدف هر کس که در دامان ساحل ماند، ماند


نیست ممکن، نقش پا را از زمین برخاستن

هر گرانجانی که در دنبال محمل ماند، ماند


سیل هیهات است تا دریا کند جایی مقام

یک قدم هر کس که از همراهی دل ماند، ماند


برنمی‌گردد به گلشن شبنم از آغوش مهر

هر که صائب محو آن شیرین شمایل ماند، ماند

[sorna]

طی شد زمان پیری و دل داغدار ماند

صیقل شکست و آینه‌ام در غبار ماند


چون ریشه‌ی درخت که ماند به جای خویش

شد زندگی و طول امل برقرار ماند


خواهد گرفت دامن گل را به خون ما

این آشیانه‌ای که ز ما یادگار ماند


ناخن نزد کسی به دل سر به مهر ما

این غنچه ناشکفته برین شاخسار ماند


دست من از رعونت آزادگی چو سرو

با صد هزار عقده‌ی مشکل ز کار ماند


نتوان ز من به عشرت روی زمین گرفت

گردی که بر جبین من از کوی یار ماند


صائب ز اهل درد هم آواز من بس است

کوه غمی که بر دلم از روزگار ماند

[sorna]

نه گل، نه لاله درین خارزار می‌ماند

دویدنی به نسیم بهار می‌ماند


مل خنده بود گریه‌ی پشیمانی

گلاب تلخ ز گل یادگار می‌ماند


مگر شهید به این تیغ کوه شد فرهاد؟

که لاله‌اش به چراغ مزار می‌ماند


مه تمام، هلال و هلال شد مه بدر

به یک قرار که در روزگار می‌ماند؟


چنین که تنگ گرفته است بر صدف دریا

چه آب در گهر شاهوار می‌ماند؟


ز لاله و گل این باغ و بوستان صائب

به باغبان جگر داغدار می‌ماند

[sorna]

فلک به آبله‌ی خار دیده می‌ماند

زمین به دامن در خون کشیده می‌ماند


طراوت از ثمر آسمانیان رفته است

ترنج ماه به نار کفیده می‌ماند


شکفته چون شوم از بوستان، که لاله و گل

به سینه‌های جراحت رسیده می‌ماند


زمین ساکن و خورشید آتشین جولان

به دست و زانوی ماتم‌رسیده می‌ماند


کمند حادثه را چین نارسایی نیست

رمیدنی به غزال رمیده می‌ماند


ز روی لاله ازان چشم برنمی‌دارم

که اندکی به دل داغدیده می‌ماند


چو تیر، راست روان بر زمین نمی‌مانند

عداوتی به سپهر خمیده می‌ماند


تمتع از رخ گل می‌برند دیده‌وران

به عندلیب گلوی دریده می‌ماند

[sorna]

سبکروان به زمینی که پا گذاشته‌اند

بنای خانه‌بدوشی به جا گذاشته‌اند


خوش آن گروه که چون موج دامن خود را

به دست آب روان قضا گذاشته‌اند


عنان سیر تو چون موج در کف دریاست

گمان مبر که ترا با تو واگذاشته‌اند


مباش در پی مطلب، که مطلب دو جهان

به دامن دل بی‌مدعا گذاشته‌اند


مگر فلاخن توفیق دست من گیرد

که همچو سنگ نشانم به جا گذاشته‌اند


چو نی بجو نفس گرم ازان سبک‌روحان

که برگ را ز برای نوا گذاشته‌اند


فغان که در ره سیل سبک عنان حیات

ز خواب، بند گرانم به پا گذاشته‌اند


مباش محو اثرهای خود، تماشا کن

که پیشتر ز تو مردان چها گذاشته‌اند


دعای صدرنشینان نمی‌رسد صائب

به محفلی که ترا بی‌دعا گذاشته‌اند

[sorna]

این غافلان که جود فراموش کرده‌اند

آرایش وجود فراموش کرده‌اند


آه این چه غفلت است که پیران عهد ما

با قد خم سجود فراموش کرده‌اند


آن نور غیب را که جهان روشن است ازو

از غایت شهود فراموش کرده‌اند


از ما اثر مجوی که رندان پاکباز

عنقاصفت، نمود فراموش کرده‌اند


جانها هوای عالم بالا نمی‌کنند

این شعله‌ها صعود فراموش کرده‌اند


یاد جماعتی ز عزیزان بخیر باد

کز ما به یادبود فراموش کرده‌اند


صائب خمش نشین که درین عهد بلبلان

ز افسردگی سرود فراموش کرده‌اند

[sorna]

دل را نگاه گرم تو دیوانه می‌کند

آیینه را رخ تو پریخانه می‌کند


دل می‌خورد غم من و من می‌خورم غمش

دیوانه غمگساری دیوانه می‌کند


آزادگان به مشورت دل کنند کار

این عقده کار سبحه‌ی صددانه می‌کند


ای زلف یار، سخت پریشان و درهمی

دست بریده‌ی که ترا شانه می‌کند؟


غافل ز بیقراری عشاق نیست حسن

فانوس پرده‌داری پروانه می‌کند


یاران تلاش تازگی لفظ می‌کنند

صائب تلاش معنی بیگانه می‌کند

[sorna]

دیده‌ی ما سیر چشمان، شان دنیا ب***د

همچو جوهر نقش را آیینه‌ی ما ب***د


بر سفال جسم لرزیدن ندارد حاصلی

این سبو امروز اگر نشکست، فردا ب***د


هر سر خاری کلید قفل چندین آبله است

وای بر آن کس که خاری بی‌محابا ب***د


از حباب ما گره در کار بحر افتاده است

می‌کشد دریا نفس هرگاه مارا ب***د!


از شکست آرزو هر لحظه دل را ماتمی است

عشق کو، کاین شیشه‌ها را جمله یکجا ب***د؟


کشتی ما چون صدف در دامن ساحل شکست

وقت موجی خوش که در آغوش دریا بکشند


همت مردانه می‌خواهد، گذشتن از جهان

یوسفی باید که بازار زلیخا ب***د


بال پروازش در آن عالم بود صائب فزون

هر که این‌جا بیشتر در دل تمنا ب***د

[sorna]

از پختگی است گر نشد آواز ما بلند

کی از سپند سوخته گردد صدا بلند؟


سنگین نمی‌شد اینهمه خواب ستمگران

گر می‌شد از شکستن دلها صدا بلند


هموار می‌شود به نظر بازکردنی

قصری که چون حباب شود از هوا بلند


رحمی به خاکساری ما هیچ‌کس نکرد

تا همچو گردباد نشد گرد ما بلند


از جوهری نگین به نگین دان شود سوار

از آشنا شود سخن آشنا بلند


فریاد می‌کند سخنان بلند ما

آواز ما اگر نشود از حیا بلند


از بس رمیده است ز همصحبتان دلم

بیرون روم ز خود، چو شد آواز پا بلند


بلبل به زیر بال خموشی کشید سر

صائب به گلشنی که شد آواز ما بلند