ایران هنوز بازیگر در سرزمین یونان

۲۰- در سراسر این ماجراها ایران گاهی همچون دستیار و متحد یک اتحادیه و گاهی دستیار دیگری پدیدار می شود. در حدود میانه ی سده ی چهارم پ .م . یونان گرفتار یک نفوذ جدید می شود و آن نفوذ فیلیپ پادشاه مقدونیه است . مقدونیه از پشت صحنه ی این چند آشفتگیهای یونان برخاست . زمانی فرا می رسد که اندیشه ی یونانیان از اختلافات و پیکارهای خانگی خسته می شود و همه چشم امید به مقدونیه می دوزند .

پیکارهای خونین بی نقشه آن چنان که توسیدید آنها را توصیف کرده ادامه یافت و در آشفتگیهای آن یک تمدن تابناک نوبنیاد رو به نابودی گذاشت . در این کلیات نمی توانیم شرح این خونریزیها و چگونگی به آتش و خون کشیدن شهرها را بیان کنیم . یونان در کره ای که قطر آن یک پا هم باشد چنان جای ناچیزی را می گیرد که تقریباً شناخته نمی شود و در یک تاریخ مختصر آدمیان سراسر جهان این قرن که در آن سالامین و پلاته روی داد و فیلیپ به قدرت رسید بسی ناچیز و نامهم می نماید. اما آنچه اهمیت دارد اثر اندیشه و فکر یونانیان است که بر افکار ملتهای آینده ی جهان اثر گذاشته است و جزئی جدانشدنی از شیوه ی اندیشه ی ما شده است . آن همانا آثار نوشته ای است که دورانهای کوتاه آرامش و فراغت میان این آشفتگیها پدید آورده است .