تاثیر میدانهای الكترومغناطیسی بر انسان
امروزه مصرف انرژی در صنعت برق رو به افزایش است و اثرات مخربی بر روی سلامتی و ایمنی انسان داشته است. تاثیرات میدانهای الكتریكی و مغناطیسی بر روی سلامت و بهداشت انسان از مضرات این صنعت می‌باشد. ما در زندگی روزمره در محیط كار و خانه و مدرسه در معرض میدان الكتریكی و مغناطیسی هستیم. میدانهای مغناطیسی و الكتریكی به وسیله خطوط نیرو، سیمهای الكتریكی و تجهیزات الكتریكی تولید می شود و خطوط نامرئی نیرو هستند كه در اطراف هر وسیله وجود دارند و قدرت آن با افزایش ولتاژ افزایش می‌یابد. میدان الكترومغناطیسی از وسایل برقی مثل كامپیوتر شخصی، فر برقی، تلویزیون، یخچال و غیره و نیز خطوط انتقال نیروی برق با ولتاژ زیاد حاصل می شود. میدان الكترومغناطیسی بر روی سیستمهای عصبی و رشد و تكامل و ترمیم سلولها اختلالاتی ایجاد می‌كند و موجب پیدایش امراض ناشناخته مانند انواع سرطانها، طومورهای مغزی و ناباروری در انسان می‌شود همچنین افرادی كه به دفعات و به مدت طولانی در معرض چنین میدانهایی قرار می‌گیرند و نیز افراد شاغل در صنایع برق و تلفن، تعمیركاران تلویزیون و جوشكاران آسیب پذیرتر می‌باشندپس باید با نصب دستگاههای كنترل سرطانزایی در محیط كار و شناسایی منابع تولید الكترومغناطیسی، رعایت نكات ایمنی در محیط كار و در صورت امكان استفاده از تجهیزاتی كه دارای حداقل میزان انتشار امواج الكترومغناطیسی است محیطی مناسب برای كار و فعالیت ایجاد نماییم.
● مقدمه
امروزه تولید سرانه برق و روند رو به رشد آن یكی از شاخصهای مهم نشان دهنده پیشرفت صنعتی، اقتصادی و افزایش رفاه كشور می‌باشد.
با توجه به اهمیت طرحهای صنعتی در توسعه پایدار، صنعت برق نیز مشابه دیگر صنایع با توجه به افزایش شتاب تولید و مصرف انرژی برق در ۲۰ سال گذشته نقش به سزایی در آلودگی محیط زیست و سلامت و بهداشت انسان داشته است و بایستی اثرات نیروگاههای حرارتی از نظر آلودگی آبی و گازی، جامد و آلودگیهای صوتی و میدانهای الكتریكی و مغناطیسی ناشی از فعالیت نیروگاهها بر روی موجودات زنده به خصوص انسان مورد بررسی قرارگیرد.
درون تمام ارگانیزمهای زنده، جریان الكتریكی و میدانهای الكتریكی با منشا داخلی وجود دارد كه در مكانیسمهای پیچیده كنترل فیزیولوژیكی نظیر اختلال در سیستمهای عصبی، عضلانی، فعالیت ممبران سلولی و رشد وتكامل و ترمیم بافتها نقش دارند. لذا لازم است ویژگیهای مصنوعی آثار احتمالی آنها در سیستمهای بیولوژیكی مورد بررسی قرار گیرند. میدانهای الكترومغناطیسی (EMF) ابتدا موجب سرگیجه، وزوز گوش، ضعف و خستگی و تار شدن دید چشم و خواب آلودگی هنگام كار و همچنین پیدایش امراض ناشناخته، تغییر تركیبات خون، اختلال در سیستمهای عصبی عضلانی، (نوروماسكولار)، دگرگونی ژنتیكی، بروز سرطانهایی چون لنفوم، لوسمی، طومورهای مغزی، سرطان غدد بزاقی و اختلال در باروری در زنان و مردان می‌شود.
ما در زندگی روزمره در محیط كار و خانه و مدرسه در معرض میدان الكترومغناطیسی و الكتریكی هستیم و این میدان الكتریكی حاصل از تولید، انتقال و استفاده از الكتریسیته است. مطالعاتی در رابطه با سلامتی انسان در مورد كسانی كه در معرض میدان مغناطیسی و انواع سرطانها از نوع لوكمی و سرطان مغز صورت گرفته است.
تعدادی از محققان در مورد ارتباط قرار گرفتن در معرض میدان مغناطیسی و سرطان تردید دارند. زیرا تفسیر آن از نظر بیولوژیكی مشكل است و نتایج تحقیقات متفاوت به نظر می‌رسد و با هم هماهنگی ندارند. بسیاری از محققان توافق بر این دارند كه نیاز به اطلاعات بیشتری در خصوص تاثیرات میدانهای الكتریكی و مغناطیسی بر سلامت انسان داریم.
هدف از این مجموعه فراهم آوردن اطلاعاتی در مورد تاثیرات میدانهای الكترومغناطیسی در محیط كار و درك علمی نگرانیها و تردیدهایی است كه در این مورد وجود دارد.
● میدان الكترومغناطیسی
میدان الكترومغناطیسی به وسیله خطوط نیرو، سیمهای برق و تجهیزات الكتریكی تولید می‌شود. تاكید این مجموعه در مورد ارتباط میدان مغناطیسی با تولید و انتقال كاربرد نیروی الكتریكی است. میدانهای مغناطیسی خطوط نامرئی نیرو هستند كه در اطراف هر وسیله الكتریكی وجود دارند. میدان الكتریكی با ولتاژ تولید می‌شود و قدرت آن با افزایش ولتاژ افزایش می‌یابد. واحد قدرت الكتریكی بر حسب متر بر ولت می‌باشد.
میدان مغناطیسی نتیجه شدت جریان در سیمها یا وسایل الكتریكی می‌باشد و قدرت آن با افزایش ولتاژ افزایش می‌یابد. میدان مغناطیسی بر حسب گوس یا تسلا اندازه‌گیری می‌شود. از طرف دیگر میدان الكتریكی حتی وقتی كه تجهیزات الكتریكی خاموش می شود برقرار است و مدت زیادی با منبع
جریان برق ارتباط خود را حفظ می‌كند. میدان الكتریكی با عبور كردن از موادی كه هادی الكتریسیته هستند كاهش می‌یابد. به عبارت دیگر میدانهای مغناطیسی از بسیاری مواد عبور می‌كنند و بنابراین جلوگیری از عبور آن بسیار مشكل است. با وجود این كه میدانهای الكتریكی و مغناطیسی در اطراف وسایل الكتریكی و خطوط نیرو وجود دارند. تحقیقات اخیر بر روی پتانسیل اثرات میدانهای مغناطیسی بر سلامت انسان متمركز گردیده‌اند. با وجود این كه بعضی مطالعات اپیدمولوژیك ارتباط افزایش خطر ابتلا به سرطان را با در معرض میدان مغناطیسی قرار گرفتن گزارش نموده‌اند اما ارتباط مشابهی در مورد میدانهای الكتریكی گزارش نشده است.
توسعه سریع علم و تكنولوژی، موجودات زنده را تحت تابش طیف وسیعی از میدانهای الكترومغناطیسی قرار داده است. پیشرفت فناوری و صنعت برق انسانها را در تماس با میدان الكترومغناطیسی حاصل از وسایل برقی از جمله كامپیوتر شخصی، فر برقی، تلویزیون، یخچال و ... نیز خطوط انتقال نیروی با ولتاژ زیاد قرار داده است.
● اثرات میدانهای الكترومغناطیسی بر انسان
اپیدمولوژی، مطالعه بر روی احتمال شیوع بیماریها در جمعیتهای انسانی است و اینگونه تحقیقات غالبا عینی هستند تا تجربه‌ای و این بدان معناست كه اینگونه یك اپیدمیولوژیست نمی تواند تمامی فاكتورهایی را كه موجب بروز بیماری می‌شود كنترل كند و یا در آزمایشگاه تحقیق كند اگرچه تحقیقات آزمایشگاهی در اطراف محیط انسانی و حیوانی كاملا در مورد انسان صدق نمی‌كند. اپیدمیولوژیستها می‌توانند عوامل به وجود آورنده سرطان را مشخص كنند كه شامل دود سیگار است و این در حالی است كه در مورد میدانهای الكترومغناطیسی ارتباطی بین معاشرت و اپیدمولوژی وجود ندارد. بعضی دانشمندان كه در این مورد مطالعه كرده‌اند ارتباط موجود بین میدانهای الكترومغناطیسی و سرطانهای خاص را وقتی كه خطر كم باشد و یا اصلا نباشد مشكل تفسیر می‌كنند حتی اگر احتمال ابتلا به سرطان ناشی از میدانهای الكترومغناطیس بسیار اندك باشد باید آن را جدی تلقی نمود. زیرا در میان تعداد كثیر افرادی كه در معرض میدانهای الكترومغناطیس هستند حتی یك احتمال ناچیز هم می‌تواند باعث افزایش سرطان در سطح گسترده شود.
● ارتباط سرطان با مشاغل صنعت برق
از سال ۱۹۸۲ تعدادی از اپیدمیولوژیستها مطالعات و آزمایشاتی در این مورد انجام داده‌اند و گزارشی از بررسی بیماری لوكمی روی افراد كه در معرض میدان الكترومغناطیس بوده‌اند با افرادی كه در مشاغل دیگر كار كرده‌اند ارائه داده‌اند. در ایالات متحده این بیماری در بزرگسالان از هر ۱۰۰۰۰۰ نفر ۱۰مورد در سال مشاهده می‌شود و این مطالعات شامل افرادی می‌شود كه مستقیما با وسایل الكترومغناطیسی سر و كار دارند مثل مهندسان برق و یا افراد شاغل در خطوط تلفن و تلویزیون و تعمیرات رادیویی، اپراتورهای ایستگاه برق، الكتریسیته و جوشكار. مطالعات دیگر ارتباط بین شیوع سرطان مغز و یا مرگ و میر در مشاغل مشابه را نشان می‌دهد. این تحقیقات اولین بار توسط دكتر Samuel Milham در سال ۱۹۸۲ كامل شده است. همچنین مطالعاتی در مورد ارتباط سرطان سینه و قرار داشتن در معرض میدان الكترومغناطیسی صورت گرفته است. سرطان سینه در مردان نادر است اما متاسفانه در زنان بسیار رایج است. در ایالات متحده سرطان سینه از هر ۱۰۰۰ نفر بیش از یك مورد در سال مشاهده شده است. در یك مركز تحقیقاتی دانشگاهی در كارولینای شمالی میزان مرگ زنانی كه در معرض میدانهای الكترومغناطیسی قرار داشته‌اند در اثر ابتلا به سرطان سینه بیشتر از زنانی بوده است كه در چنین مشاغلی كار نكرده‌اند. اما با توجه به این كه عوامل دیگری مثل فاكتور سن در تولد اولین نوزاد و باروری و تاریخچه ارثی در ایجاد این نوع سرطان مؤثر می‌باشند، لذا باعث اختلال در این تحقیق شده است و با در نظر گرفتن این مشكلات و نداشتن اطلاعات كافی پی بردن به عامل اصلی ایجاد این بیماری غیر ممكن به نظر رسید و مطالعات دیگری كه در ایالات متحده و كشورهای دیگر انجام شده است نشان میدهد كه حتی زنانی كه در خانه كار می كنند و در معرض میدان الكترومغناطیسی بالایی قرار دارند با خطرپیشرفت سرطان سینه مواجه بوده‌اند.
● سایر امراض ناشی از میدانهای الكترومغناطیسی
بیماری آلزایمر (Alzheimer) نوعی بیماری است كه در افراد سن بالا بروز می‌كند و باعث ضعف تمركز و اختلال در یادآوری خاطرات می‌شود. مطالعه و تحقیقاتی كه در سال ۱۹۹۵ در فنلاند و كالیفرنیا انجام گردیده نشان می دهد كارگرانی كه بیشتر در معرض میدان الكترومغناطیس قرار گرفته بودند بیشتر به این بیماری مبتلا شده‌اند. طبق گزارش دكتر Stephanie London و همكاران در سال ۱۹۹۴ به این نتیجه رسیده‌اند كه افراد شاغل در صنایع برق و تلفن نسبت به افراد شاغل در دیگر صنایع بیشتر در معرض میدانهای الكترومغناطیس قرار دارند.
● اثرات بیولوژیكی میدانهای الكترومغناطیس
این مجموعه اطلاعاتی در مورد تاثیرات میدانهای الكترومغناطیسی بر روی حیوانات و تقسیم سلولی به ما می‌دهد و تاثیرات بیولوژیكی شامل تغییراتی در اعمال سلولها و بافتها و تغییراتی در فعالیت مغز استخوان انسان و ضربان قلب می‌شود. این قبیل مطالعات بر روی حیوانات آزمایشگاهی و حیوانات اهلی و نیز انسان بررسی شده است. طول موج، مدت در معرض امواج بودن، فاصله نسج با موج در تكثیر سلولی و جزئیات تكثیر مورد بررسی قرار گرفته است و باعث اختلال در تكثیر سلولی در مرحله DNA سازی و نیز باعث افزایش بروز نقص مادرزادی و اختلال باروری و موتاسیونهای مختلف می‌شود و این اختلال با مدت مجاورت با میدان الكترومغناطیسی و نوع موج متناسب بوده است.