چند واقعيت جالب در مورد سياره زمين

نويسنده : يونس بخشي

1. صفحات هموار زميني، اين سياره را محل مناسبي ساخته

زمين يگانه سياره داراي صفحه هموار در منظومه شمسي است. پوسته يا قشر بيروني زمين به مناطق مختلف بنام صفحه هاي هموار زمين ساختي تقسيم شده اند. اين مناطق بر فراز ماگما يا خمير مواد معدني داخلي زمين شناور بوده و مي توانند برخلاف هم حركت كنند. هر گاه دو صفحه با هم برخورد كنند، امكان دارد يك صفحه زير صفحه ديگر برود. اين پروسه بسيار مهم است. زمانيكه گياه هاي ميكروسكوپي در آبها مي ميرند به عمق ابحار سقوط مي كنند. طي مدت بسيار طولاني، بقاياي اين نوع حيات كه سرشار از كاربن شده اند، دوباره به قسمت داخلي زمين مي روند و بازسازي مي شوند. اين گياهان كاربن را از اتموسفير زمين تخليه مي كنند و در نتيجه ما را در برابر اثرات گلخانه اي نجات مي دهند و مانع آنچه كه در زهره اتفاق افتاده، مي گردند.

بدون صفحه هاي هموار زميني، هيچ راهي براي بازسازي كاربن وجود نداشته و در نتيجه زمين بيش از حد داغ مي گردد.

2. زمين تقريبأ يك كره يا گوي است

شكل زمين را مي توان بصورت كره اي كه در قطبين پهن شده تصور نمود. در واقع يك گوي است، اما گردش زمين باعث مي گردد تا در استوا متورم شود. بدين معني است كه اندازه گيري از قطب تا قطب ديگر حدود 43 كيليومتر كمتر از قطر زمين در استواي آن مي باشد.

با اينكه بلندترين كوه روي زمين البرز، اما دورترين كوه از مركز زمين كوه چيمبورازو در اكوادور مي باشد.

3. زمين اكثرأ از آهن، اكسيژن و سيليكون تركيب شده

اگر بتوانيم زمين را به ستون هاي جداگانه مواد معدني تقسيم كنيم در آنصورت 32.1 درصد آهن، 30.1 درصد اكسيژن، 15.1 درصد سيليكون و 13.9 درصد مگنيزيم مي باشد. طبعأ اكثر اين مقدار آهن در هسته زمين قرار دارد. اگر بتوانيد به زير زمين برويد و هسته آن را بررسي كنيد، مي بينيد كه 88 درصد از آهن تشكيل شده است.

47 درصد پوسته يا قشر زمين را اكسيژن تشكيل داده.

4. 70 درصد سطح زمين را آب پوشانيده

وقتيكه فضا نوردان براي اولين بار به فضا رفتند و با چشم سر به زمين ديدند، آن را سياره آبي ( آبي رنگ) ناميدند و اين جاي تعجب نيست. زيرا 70 درصد سياره ما را اقيانوس ها پوشانيده و 30 درصد باقيمانده آن زمين خشك و سفت است كه بالاتر از سطح بحر قرار دارد.

5. اتموسفر زمين تا 10 هزار كيلومتر گسترده است.

اولين 50 كيلومتر يا اندكي بيشتر اتموسفير بسيار غليظ و متراكم است، اما كل اتموسفير تا 10 هزار كيلومتر بر سطح زمين امتداد دارد. خارجي ترين لايه اتموسفير را، جو خارجي (exosphere) مي نامند كه در ارتفاع 500 كيلومتر از زمين آغاز مي شود. چنانچه گفته شد اين پوشش تا 10 هزار كيلومتر بالا مي رود و در آن قسمت، ذرات يا عناصر آزاد و خودگردان مي توانند از كشش يا گرانش جاذبه اي زمين فرار كنند و توسط باد هاي خورشيدي پراكنده شوند.

اما اين قسمت بالائي به شدت رقيق و نازك است. قسمت عمده اتموسفير زمين پائين نزديك زمين قرار دارد. در واقع، 75 درصد اتموسفير زمين در 11 كيلومتر اول بالاي سطح زمين مي باشد.

6. هسته مذاب آهني زمين يك ميدان مقناطيسي ايجاد مي كند

زمين شبيه يك مقناطيس بزرگ است كه در بالا و پائين و در واقع نزديك به قطب هاي جغرافيايي داراي قطب هاي مقناطيسي مي باشد. اين ميدان مقناطيسي از سطح زمين تا هزاران كليومتر به دور امتداد يافته و منطقه اي را ايجاد كرده كه بنام مقناطيس كره ( مگنتوسفر) ياد مي شود. ما بايد مديون مقناطيس كره باشيم، زيرا در نبود آن ذرات باد هاي خورشيدي با زمين برخورد نموده و سطح آن را در معرض مقدار زياد تشعشعات يا تابش هاي خورشيدي قرار مي دهد. اما مقناطيس كره باد هاي خورشيدي را به دور زمين هدايت نموده و ما را در برابر آسيب آن محافظت مي كند.

دانشمندان فكر مي كنند كه ميدان مقناطيسي توسط هسته بيروني مذاب زمين؛ جائيكه گرما، باعث ايجاد حركت انتقالي گرماي ذرات هدايت شده مي گردد. اين امر باعث ايجاد جريان هاي الكتريكي مي گردد كه ميدان مقناطيسي را بوجود مي آورد.

7. گردش زمين بدور محورش 24 ساعت زمان نمي برد

در واقع 23 ساعت و 56 دقيقه و 4 ثانيه است. اين مدت زماني است كه زمين يكبار بدور محور اش مي چرخد و اخترشناسان آن را يك روز نجومي مي نامند. پس حالا متوجه شديد كه يك روز 4 دقيقه كمتر از مدتي است كه قبلأ فكر مي كرديد. شما فكر مي كنيد كه اين زمان با گذشت هر روز زياد مي شود و طي چند ماه روز شايد شب گردد و شب روز گردد.

اما به ياد داشته باشيد كه زمين بدور خورشيد مي گردد. هر روز، خورشيد در مقايسه با ستار هاي ديگر حدود 1 درجه ( به اندازه ماه در آسمان) حركت مي كند. حالا، اگر شما اين گردش كوچك خورشيد را كه بخاطر گردش زمين بدور آن متوجه مي شويم نيز اضافه كنيد در آنصورت با گردش زمين بدور محور اش 24 ساعت كامل را بدست مي آوريد.

8. يك سال زميني 365 روز نيست

در واقع 365.2564 روز است. اين بار اضافه شد. 0.2564 روز، نياز براي سال كبيسه را تكميل مي كند. به همين خاطر است كه حالا در گاهنامه ميلادي هر سال با عدد 4 مانند 2004، 2008 و غيره قابل تقسيم است و تا اينكه بين 100 (1900، 2100 و غيره) قابل تقسيم باشد... و چنين ادامه خواهد داشت تا زمانيكه بين 400، (1600، 200 و غيره) قابل تقسيم گردد.

9. زمين تنها يك قمر و دو سياره هم مدار مدارد

چنانچه ميدانيد، زمين يك قمر (ماه) دارد. اما آيا ميدانيد كه دو سيارك ديگر در يك مدار مشترك به دور زمين قفل شده اند؟ اين سيارك ها بنام 3753 كرويتين و 200229AA ياد مي شوند. در مورد ماه زياد توضيح نمي دهم، زيرا مطمئن ام كه همه شما آن را به خوبي شناخته ايد.

اما سيارك 3753 كرويتين كه قطر آن 5 كيلومتر است بنام قمر يا ماه دوم زمين ياد مي شود. در واقع بدور زمين نمي گردد، بلكه يك مدار هماهنگ شده با زمين دارد. اين قمر داراي يك مداري است كه گويا زمين را در مدار اش دنبال مي كند، اما در حقيقت در يك مسير جداگانه بدور خورشد، مدار خودش را طي مي كند.

سيارك 200229AA فقط 60 متر قطر دارد و مدار آن بدور زمين شبيه نعل اسب است كه هر 95 سال آن را به زمين نزديك تر مي سازد. طي حدود 600 سال، بنظر ميرسد كه زمين را در مداري شبيه مدار يك ماهواره دور بزند. دانشمندان پيشنهاد مي كنند كه اين سيارك مي تواند يك هدف خوب براي يك مأموريت اكتشافي فضايي باشد.

10. زمين تنها سياره اي است كه در آن حيات وجود دارد

ما وجود آب را در گذشته هاي مريخ و ذرات لازم براي ايجاد حيات را در تيتان قمر زحل كشف نموديم. ما مي توانيم آمونيو اسيد ها را در يك سحابي در اعماق فضا ببينيم، اما زمين يگانه جاي است كه حيات در آن كشف شده است.

اما اگر در سيارات ديگر هم حيات وجود داشته باشد، دانشمندان در حال آزمايشاتي اند تا ما را در يافتن اين حيات كمك كند. يك مدارگرد ديگر بنام آزمايشگاه علمي مريخ، طي چند سال آينده به سوي اين سياره مي رود و با تجربياتي مجهز مي باشد كه مي تواند حيات را در خاك اين سياره كشف كند. آنتن هاي بزرگ راديويي با بررسي ستاره هاي دور دست، سعي مي كنند تا انواع سيگنال هاي حيات هوشمندي را كه از فضاي ميان ستاره اي عبور كند، بشنوند. و حالا تلسكوپ هاي فضايي مانند مأموريت داروين ايسا (سازمان فضايي اروپا) چنان قوي اند كه مي توانند حضور حيات را در دنيا هاي ديگر حس كنند.

اما فعلأ همه ميدانيم كه زمين يگانه جاي است كه حيات در آن وجود دارد و اين خود يك واقعيت جالب است.