انفجار اشعه گاما

[Behzad AZ]

انفجار اشعه گاما


انفجار اشعه گاما به مثابه قويترين انفجار انرژي، در سراسر كائنات برق مي زند. اين انفجار براي يك مدت كوتاه درخشانترين اجرام در آسمان شمرده مي شود. اخترشناسان تخمين مي زنند كه حدود 1.400 انفجار اشعه گاما در هر سال اتفاق مي افتد، اما به علت اينكه هيچكس نمي داند كي و در كجا اتفاق مي افتد، بنظر ميرسد كه تنها يك بخشي از اين انفجار هاي اتفاق افتاده، كشف شده اند. رصد خانه انتگرال اشعه گاماي سازمان فضايي اروپا حدود 10 انفجار اشعه گاما را در سال كشف مي كند كه از نظر بزرگي، انفجار ها مختلف مي باشند. اما يك سفينه فضايي هم چندين انفجار اشعه گاما را با تابندگي كم رصد نموده كه اين خود موجوديت جمعيت كاملي از انفجار هاي ضعيف را كه تا كنون به مشكل ديده شده اند، رصد نموده است. اينها انفجار ها از فاصله هاي بسيار دور نه، بلكه انفجار هاي ضعيف نسبتأ نزديك بودند. اخترشناسان به اين فكر افتادند كه اين انفجار هاي ضعيف يا كم نور اشعه گاما مي توانند بسيار معمول باشند.

پروفيسور لورين هانلون از مكتب فيزيك در دانشگاه دوبلين ايرلند، وقتي مشغول مطالعه اطلاعات انتگرال انفجار اشعه گاما بود، متوجه شد كه بعضي از انفجار هاي كم نور تشعشات مشخص اشعه گاما دارند و همچنان پس تاب بسيار كم نوري را بصورت اشعه ايكس كم انرژي و طول موج هاي مرئي نشان مي دهند.

از آنجائيكه انفجارات اشعه گاما بطور كلي، انفجار هاي بسيار بزرگ انرژي اند كه در اثر سقوط اجرام بسيار حجيم و فشرده مانند ستاره هاي نيتروني يا سياه چاله، و يا به علت انفجار ابرنواختر هاي بسيار قوي منفجر مي شوند، شايد كسي فكر كند كه اين انفجار ها به علت اين كم نور و ضعيف اند كه در فاصله هاي بسيار بسيار دور از ما در گوشه هاي دور افتاده كائنات رخ مي دهند.

اما پروفيسور لورين و همكاران اش تذكر داده اند كه اين انفجارهاي كم نور در فضاي همسايگي ما يعني در خوشه هاي كهكشاني نزديك رخ داده اند.

اگر انفجار هاي بررسي شده به اصطلاح اخترشناسي بسيار "نزديك" اند، بدين معني است كه از همان آغاز انفجار كم نور بوده اند. با اين اساس مي توانيم چنين استنباط كنيم كه پروسه اي كه باعث انفجار آنها مي شود، مي توانند در مقايسه با انفجار هاي بسيار قوي كه بيشتر رصد مي كنيم، بسيار كم انرژي باشند.

تيم تحقيق كننده مي گويد كه انفجار هاي بسيار كم نور مي توانند به علت سقوط يك ستاره سنگيني كه ويژگي هاي يك ابرنواختر را ندارد و يا به علت برخورد دو كوتوله سفيد ( ستاره هاي بي نهايت چگال و كوچك تقريبأ به اندازه زمين)، و يا هم به علت تصادم يك كوتوله سفيد با يك ستاره نيتروني يا يك سياه چاله رخ دهند.

رصد هاي گذشته، قبلأ به موجوديت انفجار هاي كم نور اشعه گاما اشاره نموده اند، اما به پاس حساسيت انتگرال حالا مي توانيم بگوييم كه جمعيت كاملي از اين انفجار ها وجود دارد. در واقع ميزان آنها مي تواند در مقايسه با درخشانترين انفجار هاي اشعه گاما به مراتب بيشر باشد، و به علت اينكه ضعيف اند تنها در فاصله هاي نزديك آنها را ديده مي توانيم.

رصد هاي انتگرالي زياد در سالهاي آينده بدون شك ما را در درك پديده انفجار هاي كم نور اشعه گاما و كاوش ماهيت اين جمعيت تازه ديده شده، ياري رساند.