ناسا رصدخانه خورشيدي سولار دايناميك را در مدار قرار داد

سولار دايناميك نام يك رصدخانه خورشيدي متعلق به ناسا است كه از مداري اطراف زمين(مدار ژئوسنكرون) واز ارتفاع 22300 مايلي، فعاليتهاي خورشيدي را با هدف كلي بررسي اثرات خورشيد بر محيط اطراف وجو زمين(Space weather) زير نظر خواهد داشت.

عبدالرضا لاوري

سولار دايناميك Solar Dynamics Observatory SDO نام يك رصدخانه خورشيدي متعلق به ناسا است كه از مداري اطراف زمين(مدار ژئوسنكرون) واز ارتفاع 22300 مايلي، فعاليتهاي خورشيدي را با هدف كلي بررسي اثرات خورشيد بر محيط اطراف وجو زمين(Space weather) زير نظر خواهد داشت.دانشمندان اميدوارند با كمك اين تلسكوپ بتوانند به پيش بيني طوفانهاي خورشيدي پرداخته تا بتوانند از اثرات مخرب اين طوفانها بر ماهواره هايي كه در مدار هستند،ايستگاههاي فضايي كه مسكوني هستند همين طور به شناخت بيشتر رفتار نزديكترين ستاره به زمين دست يابند.اين تلسكوپ اطلاعات خود را به يك پايگاه زميني در نيومكزيكو ارسال خواهد نمود.
اين تلسكوپ به مدت 5 سال به مطالعه ميدان مغناطيسي خورشيد از لايه هاي دروني وارتباط آن با شكل گيري نواحي فعال مانند لكه ها،بادهاي خورشيدي،شراره ها و فوران تاج خورشيدي (CME) خواهد پرداخت.
دوربينهاي اين تلسكوپ قادرند هر 10 ثانيه به عكسبرداري از قرص خورشيد در 8 طول موج بپردازند.اطلاعات اين تلسكوپ با حجم روزانه يك ونيم ترابايت (چيزي حدود حجم نيم ميليون ترانه صوتي) به زمين مخابره مي شود(اندازه هرعكس 4096 پيكسل در 4096 پيكسل مي باشد.)

ابزاري كه اين تلسكوپ را تشكيل داده اند شامل موارد زير مي باشد:

1-تصوير بردار مغناطيسي وخورشيد لرزه اي(Helioseismic and magetic imager) با نام مختصرHMI
اين دوربين با بررسي امواج صوتي دروني خورشيد به مطالعه لايه هاي دروني خورشيد خواهد پرداخت (درست مانند زماني كه بكمك امواج صوتي يك نوزاد در شكم مادرش تصوير برداري مي شود).اين دوربين با همين روش به مطالعه سمت ديگر خورشيد كه از زمين قابل مشاهده نيست مي پردازد.اين دوربين مي تواند به اندازه گيري شدت ميدان مغناطيسي وجهت گيري آن در سطح خورشيد بپردازد.اين مي تواند به بررسي بيشتر چرخه 11 ساله فعاليت خورشيد منجر شود.
2- سامانه تصوير برداري جوي(Atmospheric Imaging Assembly) با نام مخفف AIA
اين ابزارشامل 4 تلسكوپ مجزا با تصوير برداري دقيق از لايه هاي جوي خورشيد به درك اين منجر خواهد شد كه چگونه ميدان مغناطيسي متغيير خورشيد به گرما دهي به تاج خورشيدي وموجب شكل گيري شراره هاي خورشيدي مي شود.اين سامانه به همراهي دوربين HMI مي تواند به بررسي ارتباط تغييرات تاج خورشيد وتغييرات ميدان مغناطيسي بپردازد.
3- ابزار اندازه گيري ماورائ بنفش دور(Extreme Ultraviolet Variability Experiment) با نام مخفف EVE
اين ابزاركه از چندين قسمت تشكيل شده به اندازه گيري پرتوهاي ماورائ بنفش دور خورشيد خواهد پرداخت.توان اين پرتوهاي تابيده از خورشيد بطور ثابت تغيير مي كند. تغييرات آهسته مي تواند جو وآب وهواي زمين را تحت تاثير قرار دهد. از سوي ديگر تغييرات ناگهاني اين پرتوها نيز اثراتي مخرب در ارتباطات راديويي وكار ماهواره ها خواهد داشت.اين ابزار هر 10 ثانيه يكبار توان پرتوهاي ماورائ بنفش خورشيد را اندازه گيري ومخابره مي كند.
(پرتو ماورائ بنفش دور قسمتي از طيف الكترومغناطيسي است كه طول موج آن بين 121 تا 10 نانومتر است.طيف سنجي فوتوالكتروني،تصوير برداري خورشيدي وليتوگرافي بيشتر با اين طيف از پرتوها سروكار دارند.اين پرتوها بطور طبيعي در تاج خورشيد وبطور مصنوعي توسط چشمه هاي پلاسمايي توليد مي شوند.اين پرتوها در ميان كل پرتوها داراي بيشترين توان جذب بوده وبراي انتقالشان به خلائي بسيار خوب احتياج است.اين پرتوها توسط الكترونهايي كه اطراف يونهاي باردار با چندين بار مثبت مي چرخند توليد مي شوند.اين يونها در محيط پلاسماي داغ وچگال وجود دارند.)

اين تلسكوپ با وزن كلي زمان پرتاب 3100 كيلوگرمي توسط موشك اطلس 5 از ايستگاه فضايي كاناورال در تاريخ 11 فوريه 2010 به فضا پرتاب شد.طول كلي اين تلسكوپ درامتدادي كه روبه خورشيد است در حدود چهار ونيم متر است.