شبستان ايلخاني جمعه مسجد در گنبد سلطانيه
در دومين فصل كاوش‌هاي باستان‌شناسي كشف شد
شبستان ايلخاني جمعه مسجد در گنبد سلطانيه
جام جم آنلاين: شبستان ايلخاني جمعه مسجد که بخشي از عرصه ميراث جهاني گنبد سلطانيه را شامل مي‌شود، صبح ديروز، 2 آبان ماه در فضايي حدود 50 متر مربع کشف شد. باستان‌شناسان معتقدند که فضاي فعلي با ادامه کاوش‌ها بزرگتر مي‌شود و در حال حاضر محل 4 ستون آجري شبستان به همراه بخشي از تزيئنات آن آشکار شده است. پيش از اين بخشي از پلان اين مسجد ايلخاني کشف شده بود.
به گزارش ميراث خبر، دومين فصل از کاوش‌هاي باستان‌شناسي در عرصه ميراث جهاني گنبد سلطانيه، در محوطه‌اي به نام جمعه مسجد، منجر به کشف شبستان ايلخاني اين مسجد تاريخي شد. در حال حاضر باستان‌شناسان مشغول ادامه کاوش در اين شبستان هستند.
به گزارش CHN دومين فصل از کاوش‌هاي باستان‌شناسي عرصه ميراث جهاني گنبد سلطانيه، از 7 مهرماه سال جاري در اراضي جمعه مسجد آغاز شد. باستان‌شناسان در ادامه کاوش‌هاي فصل پيشين خود که منجر به کشف شارستان شهر ايلخاني گنبد سلطانيه شده بود، تلاش کردند تا پلان معماري مسجد جامع آن را که به جمعه مسجد شهرت دارد کشف کنند.
«عبدالرضا مهاجري‌نژاد»، سرپرست کاوش‌هاي باستان‌شناسي در عرصه ميراث جهاني گنبد سلطانيه با اعلام خبر کشف شبستان جمعه مسجد به CHN گفت: «ساعت 9 صبح روز شبنه 2 آبان‌ماه شبستان اصلي جمعه مسجد که به دوره ايلخاني تعلق دارد،در فضايي حدود 50 متر مربع کشف شد.»
وي در ادامه گفت: «احتمالا با ادامه کاوش فضاي بدست‌آمده بيش از اين خواهد بود و تا کنون بخش‌هايي از پلان معماري شبستان جمعه مسجد در اين فضاي فعلي بدست‌آمده است.»
پيش از اين باستان‌شناسان با 40 گمانه و 5 ترانشه باستان‌شناسي بخش از جمعه مسجد را از زير خاک بيرون آورده بودند. بر همين اساس احتمال داده شد که محوطه جمعه مسجد، بيرون از ارگ حکومتي بوده و احتمالا محل تجمع مراکز صنعتي، تجاري، خانه‌ها و تجمعات مردمي بوده است.
مهاجري‌نژاد درباره فضاهاي بدست‌آمده از شبستان جمعه مسجد گفت: «اين شبستان با ستون‌هاي آجري برپا شده بود که اکنون جاي چهارستون به ابعاد يک متر و 20 در يک متر و 20 کشف شده است. همچنين کف شبستان آجرفرش بوده و ديوارهاي آن با اندود گچ پوشيده شده است.»
به گفته وي احتمال وجود دو يا سه شبستان ديگر در ارضي جمعه مسجد وجود دارد و تا کنون بخشي از پلان اين مسجد شامل چند حياط شناسايي شده است.
بخشي از فضاي اين مسجد ايلخاني حدود 40 سال قبل هنگام گسترش ساخت و سازها در گنبد سلطانيه با لودر تخريب شده است و باقي‌مانده آن نيز در حال حاضر کاوش مي‌شود.
کاوش‌هاي اراضي جمعه مسجد که حدود 85 هکتار وسعت دارد، بيشتر به منظور آشنايي مسئولان شهري گنبد سلطانيه با اين محوطه تاريخي است که به واسطه آن سعي مي‌شود جلوي ساخت و سازهاي شهري در اين محدوده نيز گرفته شود.
«محمدرضا قربانزاده»، مدير اجرايي پايگاه ميراث جهاني گنبد سلطانيه دراين‌باره به CHN گفت: «با دو هدف مشخص، کاوش‌هاي باستان‌شناسي در گنبد سلطانيه را از سال قبل آغاز کرديم. نخست آنکه حضور باستان‌شناس و انجام کاوش‌هاي باستان‌شناسي مي‌تواند به عنوان يک عامل حفاظتي باشد.
ما در يک عرصه 85 هکتاري، براي آنکه به مردم اثبات کنيم که اين محوطه باستاني است و نبايد در آن ساخت و ساز شود، نياز به باستان‌شناس داريم و به اين ترتيب مردم و مسئولان شهري با ديدن آثاري که سر از خاک بيرون مي‌آورند متوجه اهميت اين محوطه باستاني مي‌شوند.»
وي در ادامه گفت: «هدف دوم ايجاد سايت موزه است. در واقع تمامي آثاري که اکنون از زير خاک بيرون آورده مي‌شود، پس از مرمت‌هاي اضطراري براي تبديل به يک سايت موزه آماده مي‌شوند.»
به گفته وي به منظور حفاظت بيشتر از عرصه گنبد سلطانيه، تنها بخشي از اين عرصه براي کاوش انتخاب شده تا حجم آثاري که از خاک بيروند آورده مي‌شود، متناسب با توانمندي‌هاي حفاظتي ما باشد. ايجاد سايت موزه بخشي از اين توانمندي است که مي‌تواند در جهت حفاظت آثار باشد.»
از جمله مشکلات اراضي جمعه مسجد، زمين‌هاي کشاورزي منطقه است که سازمان ميراث فرهنگي قصد دارد به زودي تملک اين اراضي را آغاز کرده و عرصه ميراث جهاني گنبد سلطانيه را آزادسازي کند.
پيش از اين قرار بود در اراضي جمعه مسجد ساخت و سازهايي صورت گيرد که با مخالفت شديد پايگاه ميراث جهاني سلطانيه مواجه شد. اين مخالفت‌ها نزديک يک سال طول کشيد و اکنون پس از کاوش‌هاي باستان‌شناسي احتمال مي‌رود که مردم نيز به راه حل‌هاي بهتري نسبت به ساخت و ساز در زمين‌هاي خود فکر کنند.
در فصل پيشين باستان‌شناسان با کاوش در محوطه اراضي جمعه مسجد که به منظور شناسايي لايه‌هاي تاريخي اين محوطه بود، شارستان (ربض) شهر تاريخي سلطانيه به همراه بخشي از جمعه مسجد را کشف کردند.
از جمله بخش‌هاي بدست‌آمده از پلان معماري جمعه مسجد ورودي آن است که با استفاده از سنگ‌فرش به وجود آمده بود. همچنين در کاوش اين مسجد نزديک به 7 نوع کف فرش شامل انواع آجرفرش، سنگ‌فرش، کف گچي و ... بدست‌آمد. جالب آن است که نمونه سنگ‌فرش به کار رفته در جمعه مسجد پيش از اين در مسجد جامع سيراف و همچنين تخت سليمان نيز ديده شده بود.
در معماي مسجد جمعه از سنگ‌هاي تراش خورده‌اي استفاده شده که در بناهاي حکومتي و دولتي استفاده مي‌شده است. همچنين در اين بنا 4 مرحله معماري نيز شناسايي شده است.
باستان‌شناسان قديمي‌ترين معماري بدست‌آمده را به دوره ايلخاني و جديدترين آن‌ها را به دوره صفوي نسبت مي‌دهند. کشف کارگاه‌هاي سفال‌گري و فلز‌گري و همچنين بناهاي عمومي و دولتي از ديگر يافته‌هاي باستان‌شناسي در محوطه جمعه مسجد بود.
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)