شهر مشكین شهر(خیاو)

خیاو, گذرگاه و پناهگاهی برای سوداگران و درمانده ها بود. در سده های اولیه اسلامی مجاهدان و از جان گذشتگانی بودند كه در سبلان سنگر می گرفتند. هرگوشه این سامان نشانه هایی از آن روزها را به یادگار دارد. خیاو در حاشیه سرزمینی افتاده است كه روزگاری به اسم آران مشهور بود. این منطقه، زبانی ویژه داشت كه تا سده چهارم هچری با همه آشفتگی ها و آمیختگی هایش پایدار بود.
سكه های بدست آمده از منطقه، متعلق به چند دوره تاریخی با فاصله زمانی كوتاه و دراز و بیشتر مربوط به اتابكان آذربایجان است. نخستین سكه ای كه تازیان در آران زده اند، متعلق به سال 90 هجری است. خیاو در دوره صفویه بیشتر رونق گرفت. مدتی پس از عباس میرزا در آذربایجان، خیاو توجه ایلات شاهسون را كه در شرف قدرت گرفتن بودند جلب كرد. ییلاق شاهسون ها در امنه ساوالان رفته رفته گسترده تر شد و خیاو را مثل حلقه در میان گرفت.
سپس كشتار و غارت شروع شد. مدتها این وضع ادامه داشت تا سرانجام در زمان ناصرالدین، حاكمی به نام حسنعلی خان جنرال وارد مشگین شهر شد و به شرارت ها پایان داد. از وقایع مهم خیاو می توان پیروزی مشروطه خواهان، سركوبی اشرار در مدت 20سال حكومت رضاخانی، اسكان عشایر در مشگین شهر وقحطی در سال 1294 و 1327شمسی را نام برد.
قلعه كهنه، آغجه قلعه، مقبره شیخ حیدر، گورستان انار، سنگ نبشته شاپور ساسانی و تپه قنبر(سلاخ تپه) كه به هزاره اول پیش از میلاد مربوط میشود، از مراكزتاریخی اين شهر میباشند.

جاذبه های طبیعی

1- چشمه قوتورسو
2- چشمه قیزجه
3- چشمه ایلاوند
4- زیستگاه شیروان دره سی
5- زیستگاه موویل
6- زیستگاه هوشنگ میدانی وقره گول
7- زیستگاه حاجی لو
8- زیستگاه تنبق
9- زیستگاه ارباب كندی