یکی از موضوعات بحث بر انگیز روانشناسی تیپ شناسی شخصیتی است . این بحث خصوصاً برای اشخاصی که در تعامل کاری شغلی زیادی با افراد هستند از اهمیت ویژه ای برخوردار است .
در اینجا سعی بر این است تیپهای شخصیتی را از دیدگاههای مختلف مورد بررسی قرار دهیم :

مفهوم تیپ مستقیما از مفهومیرسونا یعنی ماسک مشتق میشود. در تئاتر قدیم ، تعداد محدودی نقش وجود داشت، هر نقش از روی ماسک قابل شناسایی بود و هر ماسک رفتار خاصی ایجاب میکرد و در حقیقت نمونهای از آن بود. بنابراین ، میتوان گفت که تیپ یعنی مجموعه شیوههای واکنش یا مجموعه ساخت شخصیت هدف از تشخیص تیپهای شخصیتی یا طبقهبندی انواع مختلف شخصیتها این است که ویژگیهای جسمی و روانی انسانها ، مخصوصا رابطه آنها ، مورد مطالعه قرار گیرد.


تیپ های شخصیتی نه وجهی مکتب انیاگرام
تا کنون تقسیم بندی های متفاوتـــی در مورد شخصیت مطرح شده است ، یکی از مکاتبی که در مــــــورد شخصیِت به بحث پرداخته مکتب انیاگرام است . نکته ای که در مورد این مکتب حائز اهمیت است کاربردی بودن آن است چرا که پس ازآشنایی با این مکتب می توان شخصیت خود را بهتــــر شناخت ، به علـــــــل رفـــتارهای خود در موقعیت هـای مختلف پی برد ، همچنین شناخت بهتری نسبت به اطرافیان خــــود به دست آورد و چه بسا رنجی را که آدمی ممکن است در روابط با دیگران داشته باشد پایان دهد و به موفقیت و آرامشی که سالها در انتظارش بوده برسد.
این مکتب تلفیقی از مکاتب شرقی برخاسته از صوفی ها در شرق ایران ، آسیای میانه ، یافته های امــروز و نــــــــیز یافته ها ی صد سال اخیر روان شناسی است. شخص خاصی را نمی توان به عنوان بینان گذار آن معرفی کرد، با این حال می توان گفت ” گورجیف ” که خود صوفی بوده این مکتب را به صورت منظم و هماهنگ گرد آوری کرده است و فــــــــردی به ” نام نارن جو” مکتب انیاگرام را با علــم روان شناسی تلفیق کرده و به وسیله یافته های جدید قرن بیستم ساختار علمی تری به این مکتب داده ، از این رو زمینه برای تحقیقات نیز فراهم شده است .
معنی لغوی کلمه انیاگرام ” نه وجهی ” است . دراین مکتب انسانها به نه گروه متفاوت تقسیم می شوند. ویژگی های هر گروه به طور مجزا تشریح می گردد و ابعاد مختلف فکـــری ، احساســـی و اجتماعـــی هر گروه روشن می شود. نه تیپ به یک دایره تشبیه شده ، از آنجایی که دایره رأس و قاعده ندارد فاصله ی هر تیپ تا مرکز دایــــره برابر است ، بدین معنا که هیچ تیپی و هیچ موقعیتی از نظر مکانی به تیپ های دیگر برتری ندارد.
از آنجایی که انسان به دلایلی چون برقراری ارتباطی راحت تر و پیش بینی رفتار دیگران میل به طبقه بندی موضوعات دارد این طبقه بندی به گونه ای انجام شده که بتوانیم به خوبی رفتارهای خود و دیگــــران را حـس کرده ، مشاهــــــده کنیم و در زندگی خود به سوی رشد گام برداریم .
تأ کید این مکتب بر این است که هریک از ما زاویه ی دید منحصر به فردی به دنیا داریم ، با این وجــــــــــــود انسانــــهایی که دریک تیپ شخصیتی جای دارند دیدشان به هم شبیه تر است , بسی جای شگفتــــــی است چرا كه با توجه به آنچه گفته شد انتظار آن می رود شبا هت های بسیار فاحشـــــــــی را بین انسانها ببینیم اما در ظاهـــر چنین به نــــظر نمی رسد بدین علت كه حتی انسانهایی كه در یك تیپ شخصیتــــــی جای دارند از نظر میزان رشد یافتگــــــــــی در یك حد نیستند ؛ واما پرداختن به علل دیگر نیازمنــــد آن است كه با تیپ های شخصیتی آشنا شده باشیم .
برای اینكه نقش واقعی مردم را در زندگی خود دریابیم كافی است از قالب های فكـــری و حســـی خود خارج شده و خود را در جایگاه تفكری آنها قرار دهیم . نكته دیگری كه این مكتب برآن تأ كید می كند ” مشاهده درون ” است ؛ تا بدین وسیله بتوانیم به ویژگیهای خود پی ببریم . بزرگان این مكتب بر این باورند كه خود آدمی بهترین منبع برای تیپ شخصیتی اش است . كلام آخر اینكه با آموزش مكتب انیاگرام ویژگیـــــــــــــهای خویش و دیگران را بهتر شناخته و احساس رضایت بیشتـــــــــری از خویشتن و روابطمان در زندگی خواهیم داشت.آنچه خواندید مختصر مطالبی راجع به مكتب انیاگرام است .
خلاصه تیپهای شخصیتی مكتب انیاگرام
1- كمال طلب
از نظر اخلاق بسیار قوی هستند، از خود و دیگران انتقاد میكنند. فكر میكنند كه فقط یك راه صحیح وجود دارد. از اشتباه كردن میترسند. از واژههای «باید» و «حتما» خیلی استفاده میكنند. همواره نگران آن هستند آیا به اندازه كافی خوب هستند. شیوه تفكر افراد «همه یا هیچ» است. افرادی بسیار جدی و خشك هستند. نظافت و تمیزی نقش بسیار مهمی در زندگی اغلب آنها دارد. افرادی وقتشناس و خوشقولند.
2- دهنده:
وقت خود را صرف نیازهای دیگران میكنند، در جستجوی اینست كه دوست داشته شود و اینكار را با ضروری نشان دادن خود برای دیگران انجام میدهد. حمایتگرانی ناب هستند. از طردشدن واهمه دارند. افرادی تنوعطلب هستند. جذب افراد قدرتمند میشوند و مایلند یار نزدیك یك فرد صاحب قدرت باشند.
3- بازیگر:
آنچه برایشان بیش از همه اهمیت دارد، موفقیتهایشان است. همواره به فكر برنده شدن در موقعیتهای رقابتی هستند. در رنگ عوض كردن استاد هستند. افرادی پر كار كه خود را با كارهایی كه انجام میدهند میشناسند. به دنبال پول، پرستیژ و رفاه هستند. سعی میكنند وارد مقولات احساسی و عاطفی نشوند.
4- رمانتیك محزون:
خواهان اموری هستند كه در دسترس نیست. ایدهآلها هرگز در اینجا و حالا نیست. معمولا غمگین هستند و خلق متغیر دارند. اشتغال ذهنی آنها با گمشدهها، عاشق غایب و امور از دست رفته است. آنچه در دسترس است، بیارزش است و آنچه بدستآوردنش سخت است را میخواهند. خواستار توجه هستند و عدم توجه آنها را غمگین میكند. ارتباطات و جمعهای یكنواخت برایشان كسلكننده است امور تاریك و ممنوع، همیشه برایشان جذابیت دارد. حس زیبایی شناختی قوی دارند.
5- مشاهدهگر:
از دیگران از نظر هیجانی- عاطفه فاصله میگیرد. خواستار تنهایی هستند و با دیگران درگیر نمیشوند. افرادی كنجكاو و نیازمند دانستن بیشتر هستند. میخواهند همه چیز را ببینند و از آن سردرآورند. احساسات خود را به راحتی بروز نمیدهند. از تظاهر كردن به شدت تنفر دارند، آنها از تحمیل متنفرند.
6- حامی مظلوم :
به مراجع قدرت بیاعتقادند و به آنها سوءظن دارند. افرادی ترسو و شكاک، هستند كه بجای عمل كردن، بیشتر فكر میكنند. مرتب فكر میكنند كه در ذهن دیگران چه میگذرد. افرادی وظیفه شناس هستند. از نشان دادن خشم خود به شكل مستقیم میترسند. یك نوع تیپ 6 ضدترس است كه سراغ فعالیتهای مخاطرهآمیز میروند.
7- خوشگذران:
جوانان ابدی، افرادی پرماجرا با نگرش شكمپرستانه به زندگی. اهل تعهد و التزام نیستند، خواهان اختیارات زیادی میباشند. از نظر هیجانی همواره شاد و خلق بالاست. آنها به دیگران كمك میكنند كه بخشهای زیبای زندگی را ببینند. دارای روحیه طنز هستند. از گفتگوهای عمیق اجتماعی و فرهنگی و علمی اجتناب میكنند. افرادی تنوع طلب هستند و شعارشان اینست كه هر چه بیشتر بهتر.
8- رئیس
افرادی قوی و با قدرت، اهل مبارزه و نزاع، كه به راحتی خشم خود را نشان میدهند. آنها میاندیشند كه قدرتمندان صاحب همه چیز و لایق احترامند و ضعفا ناتوان هستند. خواهان اعمال قدرت خود هستند. آنها هیچ وقت عذرخواهی نمیكنند عقاید دیگران را همواره زیر سوال میبرند. تحمل دردشان زیاد است. نیروی زندگی عظیمی دارند. استاد آْشكار كردن نقاط ضعف دیگرانند.


9- میانجی
دچار دوگانگی هستند، همه نقطه نظرها را میتوانند در نظر بگیرند. نیازهای دیگران را بهتر از نیازهای خود میشناسند. مصلحان، مشاوران و میانجیهای بسیار خوبی هستند. انگیزههای قوی ندارند، اغلب تصمیم نهایی را نمیگیرند. آنها هیچ چیز را دور نمیریزند/ همكارانی خوب و شنوندگانی پرطاقت هستند. خواهان صلح و صفا میباشند. با دیگران همراهی میكنند و با همه موافقند، و به امور جزئی و حاشیهای بیش از امور مهم میپردازند



یونگ
یونگ براساس تعامل های دو نگرش وچهار کارکرد، هشت تیپ روان شناختی را معرفی کرد.
برون گرای متفکر منطقی،واقع بین ، متعصب
برون گرای احساسی عاطفی، حساس، معاشرتی، بیشتر ویژه زنان است تا مردان
برون گرای حسی معاشرتی، لذت جو، سازش پذیر
برون گرای شهودی خلاق،از توانایی برانگیختن دیگران وغنیمت شمردن فرصت ها برخوردار است
درون گرای متفکر به عقاید بیشتر از افراد علاقه مند است
درون گرای احساسی تودار،خویشتندار ولی با این حال از توانایی هیجان عمیق برخوردار است
درون گرای حسی درظاهربی اعتنا وخشک، خود را درفعالیت های هنرشناختی ابراز می کند
درون گرای متفکر با ناهشیار بیشتر از واقعیت روزمره ارتباط دارد
اگه خواستید از هر کدوم از تیپ های شخصیتی بیشتر بدونید ادامه مطلب رو بخونید.
تیپ برون گرای متفکر دقیقا مطابق با مقررات جامعه عمل می کند. این افراد گرایش دارند احساسات وهیجانات را سرکوب کنند. ممکن است به صورت آدم های خشک وسرد برداشت شوند. آنها دانشمندان خوبی می شوند زیرا تمرکز آنها برآگاه شدن از دنیای بیرونی واستفاده از قواعد منطقی برای توصیف کردن آن است.
تیپ برون گرای احساسی گرایش دارد شیوه متفکر بودن را سرکوب کند وبسیار هیجانی باشد. آنها به طرز غیر معمولی نسبت به عقاید وانتظارات دیگران حساس اند. آنها از لحاظ عاطفی حساس بوده وبه راحتی رابطه دوستی برقرار می کنند، وآدم های معاشرتی وسرزنده ای هستند. یونگ معتقد بود که این تیپ در بین زنان بیشتر ازمردان یافت می شود.
تیپ برون گرای حسی بر لذت وخشنودی وبر جستجو کردن تجربیات تازه تمرکز می کند. این افراد عمیقا به سمت دنیای عملی گرایش دارند وبا انواع مختلف افراد وشرایط متغیر سازش پذیر هستند.
تیپ برون گرای شهودی به خاطر توانایی زیادی که در بهره جستن از فرصت ها دارد، موفقیت را درکار وکاسبی وسیاست می یابد. این افراد مجذوب اندیشه های تازه هستند وبه خلاق بودن گرایش دارند. آنها به تغییر پذیر بودن نیز گرایش دارند طوری که ازیک فکر یا کار مخاطره آمیز به سراغ دیگری می روند وبیشتر به جای تامل بر پایه شم تصمیم گیری می کنند. با این حال، تصمیمات آنها احتمالا درست ازآب در می آید.
تیپ درون گرای متفکر با دیگران خوب کنار نمی آید ودر انتقال دادن عقاید مشکل دارند. این افراد به جای احساسات بر فکر تاکید دارند واز قضاوت عملی ضعیفی برخوردار هستند. آنها که عمیقا خلوت گزین هستند، ترجیح می دهند به موارد انتزاعی ونظریه ها بپردازند و روی شناختن خودشان به جای دیگران تمرکز کنند. دیگران آنها را به صورت آدم های یکدنده، عزلت گزین، متکبر، و بی ملاحظه برداشت می کنند.
تیپ درون گرای احساسی تفکر منطقی را سرکوب می کند. این افراد هیجان عمیقی دارند ولی از ابراز علنی آن خودداری می کنند. آنها مرموز ودست نیافتنی به نظر می رسند وبه ساکت بودن، متواضع بودن، وبچه گانه بودن گرایش دارند. آنها به احساسات وافکار دیگران اهمیت زیادی نمی دهند ومنزوی، سرد، واز خود مطمئن به نظر می رسند.
تیپ درون گرای حسی منفعل، آرام وجدا از دنیای روزمره به نظر می رسد. این افراد اغلب فعالیت های انسان را به دیده نیکخواهی ومسرت می نگرند. آنها از لحاظ هنر شناختی حساس هستند وخود را در قالب هنر یا موسیقی ابراز می کنند وبه ابراز کردن شهود خود گرایش دارند.
تیپ درون گرای شهودی به قدری عمیق بر شهود تمرکز دارد که افراد دارای این تیپ تماس کمی با واقعیت دارند. این افراد ژرف اندیش وخیالپرداز، کناره گیر وبی اعتنا به مسایل عملی بوده ودیگران آنها را خوب درک نمی کنند. آنها که عجیب و غریب ونامتعارف به نظر می رسند، در کنار آمدن با زندگی روزمره وبرنامه ریزی برای آینده مشکل دارند.