نیایش در قرآن (1)
رابطه خالق و مخلوق زیباترین جلوه هستی
عبدالکریم پاک نیا
مروری بر آیات قرآن نشان می دهد كه بخش عظیمی از پیامهای كلام وحی در مورد ارتباط انسان با خداست. این رابطه خالق و مخلوق زیباترین جلوه هستی است كه انسان تشنه را، از زلال رحمت و بركات حضرت حق سیراب می سازد. قرآن، كتاب خدا، با كلمه «اللّه» آغاز شده و با واژه «ناس» خاتمه می یابد و این بیانگر اهمیت رابطه خدا و مردم است. در آیه 186 سوره بقره خداوند هفت مرتبه به ذات مقدس خود و هفت بار به بندگان اشاره كرده و این اوج ارتباط و پیوند خداوند متعال با بندگان است.
البته انسان فطرتاً به سوی ارتباط با مبدأ كمال متمایل است؛ چرا كه كشش فطری در درون انسان او را به سوی بی نهایت سوق می دهد. این تمایل نامحدود به غیر از ارتباط با كمال مطلق و نیروی بی انتهای خالق هستی اقناع نمی شود. عبادت و دعا و نیایش بهترین راه شكوفایی این تمایل فطری و استعداد درونی انسان است، به همین علت خداوند متعال ارزش و جایگاه واقعی انسان را در بارگاه خویش بوسیله دعا و نیایش او تعیین می كند و می فرماید: «قُلْ ما یعْبَؤُا بِكُمْ رَبّی لَوْلا دُعاؤُكُمْ»؛ (1) بگو: پروردگارم برای شما ارزشی قائل نیست، اگر دعای شما نباشد.»
طبق این پیام قرآنی، ارزش واقعی انسان در بارگاه الهی و معیار ارزش معنوی افراد، براساس بندگی، خضوع و خشوع در مقابل خداوند متعال و الحاح و التماس و درخواست او از آفریدگار جهان هستی است.
افرادی كه از دعا و گفتگوی همراه با خواهش و تمنا و ندبه با حضرت حق سرباز می زنند و در مقابل خداوند متعال روحیه مستكبرانه ای دارند، نه تنها از رحمت الهی بدورند؛ بلكه مستوجب آتش جهنم و قهر الهی خواهند بود! خداوند متعال در سوره غافر به این نكته پرداخته، می فرماید: «وَ قالَ رَبُّكُمْ اُدْعُونی اَسْتَجَبْ لَكُمْ اِنَّ الَّذینَ یسْتَكْبِروُنَ عَنْ عِبادَتی سَیدْخُلُونَ جَهَنَّم داخِرینَ»؛ (2) «و پروردگارتان فرمود: مرا بخوانید تا شما را اجابت كنم، كسانی كه از پرستش من كبر می ورزند، به زودی خوار در دوزخ در می آیند.»
حافظ در تفسیر این آیه می گوید:
در كوی عشق شوكت شاهی نمی خرند
اقرار بندگی كن و اظهار چاكری
پیامبر اكرم صلی الله علیه وآله می فرماید:
«اِنَّ اللَّهَ لَیمْسِكُ الْخَیرَ الْكَثیرَ عَنْ عَبْدِهِ فَیقُولُ لااُعْطیهِ حَتّی یسْأَلَنی؛ (3)
خداوند متعال عطای بسیاری [از نعمتها و بركاتش] را به بندگان منوط به سؤال و دعای آنان كرده و می فرماید: تا بنده ام از من نخواهد و سؤال نكند، به او عطا نمی كنم.»
با توجه به اهمیت و ارزش دعا نزد پروردگار متعال، شایسته است شرایط دعا، مقدمات و انواع استجابت آن را در كلام وحی بررسی كنیم. شخصیت معنوی انسان در گرو دعا و ارتباط خاضعانه و عاشقانه او با خداوند عالمیان است، انسان نیازمند، هر چقدر در محضر خداوند متعال پر سوزتر، خاشع تر و ذلیلانه تر نجوا كند، به همان مقدار، ارزش و اهمیتش در درگاه خداوند بالا خواهد رفت. خوشا به حال آنان كه بر چشمه دعا و مناجاتهای شبانه نشسته و از كوثر زلال ادعیه نوربخش، روح تشنه خود را سیراب می سازند! آنان بر این باورند كه:
هر گنج سعادت كه خدا داد به حافظ
از یمن دعای شب و ورد سحری بود
و:
دعای صبح و آه شب كلید گنج مقصود است // بدین راه و روش می رو كه با دلدار پیوندی
در همین راستا خداوند متعال مردم را به ارتباط و دعا فراخوانده و مژده اجابت می دهد.
«وِ اِذا سَأَلَكَ عِبادی عَنّی فاِنّی قَریبٌ اُجیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ اِذا دَعانِ فَلْیسْتَجیبوُا لی وَلْیؤمِنُوا بی لَعَلَّهُمْ یرْشُدوُنَ»؛ (4)
«و هر گاه بندگان من از تو درباره من بپرسند [بگو] من نزدیكم و دعای دعا كننده را - به هنگامی كه مرا بخواند - اجابت می كنم؛ پس آنان باید فرمان مرا گردن نهند و به من ایمان آورند، باشد كه راه یابند.»
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)