جغرافیای آب ها

[M.A.H.S.A]

خصوصيات باکتريولوژيکي آب هاي زيرزميني
به استثناي بعضي از آبهايي که از چشمه هاي عميق حاصل مي شوند، آب هاي طبيعي هميشه حاوي ميکروب هائي مي باشند که از هوا يا سطوح خاک (پوشش گياهي) نتيجه مي شوند.
آب طبيعي ممکن است حاوي چندين باکتري تا چندين هزار باکتري در يک ميلي ليتر باشد، بدون آن که آلوده باشد (حدودي را که براي آب هاي آشاميدني قابل قبول تلقي مي گردد). به نظر مي رسد وفور ميکروب بستگي به ph بالا، درجه حرارت، ترکيب شيميايي خاک به ويژه ميزان اکسيژني داشته باشد که آب در طول مسافت زيرزميني در خود حل مي نمايد.
عمده ترين خطر آلودگي آب ها به وسيله باکتري هايي است که منشاء روده اي دارند. اين باکتري ها حاصل نفوذ آب چاه هاي فاضلاب، گنداب ها، مزارع و به طور کلي ارتباط آب ها با موادي است که ناشي از تجمع هاي انساني يا حيواني مي باشد. کولي باسيل ها (اشريشياکولي) عموماً مهمتر هستند و حضور آنها در آب نشانه حتمي از يک آلودگي با همه اجرام ميکروبي خطرناک تر ديگري است که ممکن است به همراه آنها بوده باشند (ميکروب هاي بيماري زا و ويروس ها). به عقيده فورنيه تقريباً شيوع کليه امراض به ويژه حصبه ناشي از انتشار آب هاي آلوده و به ويژه آب هاي حاصل از زمين هاي آهکي مي باشد. بهترين وسيله براي از بين بردن آلودگي ميکروبي آب ها نفوذ دادن آن ها بر روي آبرفت هاي هوادار مي باشد.
در اصل تصفيه طبيعي، به طور موثر منحصراً در زمين هايي با قابليت نفوذ کم صورت مي گيرد که مجاري موئينه اي را در دسترس آب قرار مي دهند. زمين داراي قابليت نفوذ زياد، زميني است که به آن نمي توان اعتماد کرد. در سنگ هاي گرانيتي و بر روي دشت ها نوعي آرن هاي گرانيتي (ماسه هاي گرانيتي) تشکيل مي شود که شکاف ها را مسدود مي نمايد. سنگ هاي بازيک متبلور رس هائي را ايجاد مي نمايند که نفوذ پذيري توده را کم مي کنند. در مناطقي که خاک از جريان هاي گدازه پوشيده شده است، اغلب ذخاير مهمي از آب در شکاف هاي کم دامنه و حفره هاي سنگ وجود دارد. اگر گدازه به وسيله اسکوري ها پوشيده شده باشد، تصفيه قطعي است. اگر اسکوري ها برداشته شده باشند، مصرف آب براي شرب ممکن است خطرناک باشد، زيرا جريان گدازه با شکاف هاي عريض که ناشي از تقليل حجم آن مي باشد، موجب تشکيل «رزورژانس هايي» به همان نحو مي گردد که در زمين هاي آهکي وجود دارد. زمين هاي ماسه سنگي ممکن است تصفيه کافي داشته باشند، زيرا سطوح اتصالي بين لايه ها که براي عبور آب به کار مي روند تدريجاً توسط مواد حاصل از تخريب سنگ يعني از شن پر مي گردند. به علاوه زمين در محل رخنمون آنها توسط سنگ هايي که کم وبيش تجزيه شده اند پوشيده مي باشد.
در زمين هاي آهکي هيچ نوع تصفيه اي وجود ندارد زيرا مجاريي که توسط آب دنبال مي شوند، دائماً بعلت حلال بودن آبي که کم و بيش حاوي انيدريد کربنيک مي باشد تعريض گرديده اند. بدين ترتيب آبي که از آهک خارج مي شود يا از چندين زمين به تصرف گرفته مي شود اگر در منطقه مسکوني باشد مورد سوءظن مي باشد.
با اين همه چشمه هاي مناطق آهکي فوراً جلب نظر مي کنند. در حقيقت آنها آب فراواني را در اختيار قرار مي دهند که اغلب روشن و زلال مي باشد و لذا انسان ترديدي از نظر استفاده از آن ها به استناد چشمه هايي که از زمين هاي ديگر منشاء مي گيرند به خود راه نمي دهد در نتيجه عيوب ناشي از تصفيه ناکافي به ثبوت رسيده است که استفاده از آب بعضي از چشمه ها موجب انتشار اپيدمي مي گردد و لذا عقيده بر اين است که بايست به طور کلي کليه آب حاصل از تشکيلات آهکي را به دور ريخت.
آب چشمه ها (سفره هاي آب زيرزميني) به طورکلي حائز کيفيت مطلوبي مي باشد.
يک توده کارستي که از آبرفت پوشيده شده است مانند زمين داراي قابليت نفوذ کم عمل مي کند و آبي با کيفيت خوب دارد. يک اگزورژانس کارست که از آبرفت پوشيده نشده باشد در صورتي مي تواند حائز کيفيت مطلوبي باشد که پيرامون نقاط تغذيه آن هيچ نوع حفره مشکوکي وجود نداشته باشد و به ويژه هيچ گونه تجمع انساني بر روي آن متمرکز نشده باشد. در عوض آب يک چشمه که به دارا بودن کيفيت خوبي شهرت دارد، ممکن است در دوره فرونشيني آب، در نتيجه انحراف آب هاي آلوده که معمولاً سطحي پايين تر از سطح سفره اصلي قرار دارند در نتيجه پايين رفتن سطح آب سفره اصلي درآن فروريزند و آن را آلوده نمايند.
به طور کلي ميکروارگانيسم هاي خطرناک براي انسان، اغلب توسط خود او و حيوانات اهلي، فضولات آنها و... منتشر مي گردند. بنابراين مناطق مسکوني بزرگترين خطر براي سرايت آلودگي آب ها ايجاد مي نمايند.