در اواخر قرن هفتم و اول قرن هشتم هجري قمري كوه سرخاب تبریز، شاهد يك جنب و جوش و فعاليت بزرگ آباداني و ساختماني بوده و از هر جهت مورد توجه واقع شده و شهركي معروف و آبادان در دامنه اين كوه ساخته‌اند و آن ربع رشيدي نام داشته كه به دستور خواجه رشيدالدين فضل الله همداني وزير دانشمند و مدبر عصر مغول ساخته شده است.«رشيد دولت و دين چون رحيل كرد به عقبي نوشته منشي تقدير او كه «طالب ثراه» محل ربع رشيدي در آخر محلة ششگلان كه به محلة باغميشه و ليلانكوه يا بيلانكوه منتهي مي‌شود در طرف چپ در دامنه كوه سرخاب در جايي بسيار باصفا و خوش آب و هوا و مرتفع واقع بوده و در ميان باغها و انبوه درختان قرار داشته است».
جريانات فرهنگي ايران موجب گرديد تا خواجهرشيدالدين مجتمع عظيم دانشگاهي ربع رشيدي را در شرق تبريز تأسيس نمايد. وي با تأسيس مجتمع دانشگاهي رشيديه يا ربع رشيدي در سال 699 هجري در شرق تبريز، اين شهر را به کانون علم و هنر در دنياي آن روز مبدل ساخت و اگر ادعا کنيم که فرهنگ و تمدن بشري در قرن چهاردهم ميلادي مرهون اين مرکز عظيم دانشگاهي بوده، سخن به گزاف نگفتهايم. به استناد وقفنامهاي که از باني دانشمند آن به يادگار مانده، ربع رشيدي مرکز گفتمان علمي ميان تمدنهاي آن روز بوده و علاوه بر زبانهاي فارسي و عربي، دروس رايج به زبانهاي ترکي، چيني، يوناني، عبري، مغولي و احتمالاً سانسکريت تدريس شده و هزاران دانشجو بر حلقه جذبه داشتهاست. لذا خواجه رشيدالدين با رويکردي واقع گرايانه، راهبردهاي اعتدال محور و اولويت حفظ ارزشهاي بنيادين و افزايش نوآوريهاي درونزا، خط مشي اقتدارگرا و طراحي وحدت در عين کثرت با شيوههاي تمرکز قدرت و مشروعيت سياسي سبب ايجاد شهرک دانشگاهي بينالمللي شد.
ربعرشيدي بارزترين نمونه مساعي و تلاش سازنده دست اندرکاران و حاميان اصلاحات غازان خان در عرصه تعالي و رشد و پويایي فرهنگ ايراني در چهارچوب انديشههاي عصر ايلخاني به شمار ميرود که توسط خواجه رشيدالدين با الهام از غازانیه و به عنوان يک شهر دانشگاهي با برنامههاي وسيع فرهنگي، اقتصادي و رفاهي در نخستين سالهاي قرن هشتم هجري در داخل باروي غازانيه يعني در داخل حصار جديد شهر تبريز که توسط غازان خان ايجاد شد، برپا گشت.
ربع رشيدي نمونهاي شاخص و متعالي از برنامهريزي و مديريت شهري است که در تاريخ شهرسازي ايران و امروز جزو نمونههاي نادر ميباشد و لذا خروارها خاک، هرگز نتوانسته است به حيثيت و هستي آن خدشه وارد آورد و تأثيرآن را در روزگار و ماندگاري آن را در حافظه ملتها مخدوش و نابود سازد ميباشد.
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)