شهر مقدّس قم


در قم، امام یازدهم علیه‏السلام احمد بن اسحاق را به عنوان نماینده رسمی خویش برگزید. شیعیان، مرتّب در مسائل شرعی و وجوهات به او رجوع نموده و سؤال می‏کردند. او برای اینکه در مورد امام بعدی اطلاعات بیشتری کسب کند و جانشین حضرت عسکری علیه‏السلام را شناخته و به اهل قم اطلاع دهد؛ به شهر سامرّا سفر کرده و به محضر امام حسن عسکری علیه‏السلام شرفیاب شد.

احمد بن اسحاق از امام پرسید: ای پسر رسول اللّه! حجّت خدا بعد از شما کیست؟ امام به درون خانه رفته و لحظه‏ای بعد، کودکی سه ساله را که رخسارش همچون ماه شب چهارده می‏درخشید، در آغوش گرفته و بیرون آورد و فرمودند:

«ای احمد بن اسحاق! اگر در نزد خداوند متعال و ائمّه اطهار (علیهم‏السلام) مقامی والا نداشتی، فرزندم را به تو نشان نمی‏دادم. این کودک، هم نام و هم کنیه رسول اللّه است. او زمین را بعد از آنکه از ظلم و ستم پر شد، مملو از عدالت خواهد کرد.»16

سعد بن عبداللّه اشعری، احمد بن ادریس، علی بن بابویه (پدر شیخ صدوق)، عروة الوکیل، عبداللّه بن جعفر حِمْیَری و محمّد بن ابی‏صهبان، از دیگر شیعیان و محدّثانی هستند که از شهر قم با امام عسکری علیه‏السلام در تماس بوده‏اند.17

بغداد

بغداد، از مناطقی بود که امام عسکری علیه‏السلام در آنجا نفوذ داشت و افراد متعدّدی از آن با امام علیه‏السلام تماس گرفته و مشکلات مادّی و معنوی خود را حل می‏کردند.

حسن بن ظریف ـ از ساکنان شهر بغداد ـ می‏گوید:
در ذهن من دو سؤال بود که می‏خواستم به صورت مکاتبه‏ای از امام عسکری علیه‏السلام بپرسم. هنگام نگارش نامه، یکی از سؤال‏ها را فراموش کرده و تنها یک سؤال از آن حضرت پرسیدم.
وقتی جواب نامه‏ام آمد، با کمال تعجّب دیدم که حضرت عسکری علیه‏السلام به هردو سؤال من پاسخ داده است!

علیّ بن عبداللّه بغدادی نیز از یاران امام یازدهم در شهر بغداد است. از این شخصیت فرزانه در باب« زیارات ائمّه (علیهم‏السلام) » روایاتی نقل شده است.از دیگر شخصیت‏های اهل بغداد، که امام عسکری علیه‏السلام با آنان رابطه داشته، ابوسهل اسماعیل بن علی نوبختی است. او از متکلّمان و دانشمندان سرشناس بغداد بود. نجاشی از او به بزرگی یاد کرده و کتاب‏های متعدّد وی را نام برده است.

ابن ندیم نیز در مورد این صحابی گرانقدر می‏نویسد:
ابوسهل، کتاب‏های بسیاری تألیف کرده است. موضوعات آثار قلمی وی در علم کلام، فلسفه و اعتقادات است. و برخی از کتاب‏های او در ردّ مخالفان و گروه‏های باطل نوشته شده است.