آيه 21:
يَأَيُّهَا النّاسُ اعْبُدُواْ رَبَّكُمُ الَّذِى خَلَقَكُمْ وَالَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ
ترجمه:
اى مردم! پروردگارتان كه شما وپيشينيان شما را آفريد، پرستش كنيد تا اهل تقوا شويد.
تفسیر:
در كتابهاى قانون، مواد قانون، بدون خطاب بيان مىشود، ولى قرآن كتابقانونى است كه با روح و عاطفه مردم سر وكار دارد، لذا در بيان دستورات،خطاب مىكند. البتّه خطابهاى قرآن مختلف است. [205]
هدف از خلقت جهان و انسان، تكامل انسانهاست. يعنى هدف از آفرينش هستى، بهرهگيرى انسانهاست [206] وتكامل انسانها در گرو عبادت [207]واثر عبادت، رسيدن به تقوى [208] و نهايت تقوى، رستگارى است. [209]
سؤال: چرا خدا را عبادت كنيم؟
پاسخ: در چند جاى قرآن پاسخ اين پرسش چنين آمده است:
* چون خداوند خالق و مربّى شماست. «اعبدوا ربّكم الّذى خلقكم» [210]
* چون تأمين كننده رزق و روزى و امنيت شماست. «فليعبدوا ربّ هذا البيت الذى اطعمهم من جوع و آمنهم من خوف» [211]
* چون معبودى جز او نيست. «لا اله الاّ أنا فاعبُدنى» [212]
عبادت انسان، هدف آفرينش انسان است نه هدف آفريننده. او نيازى به عبادت ماندارد، اگر همه مردم زمين كافر شوند او بىنياز است: «ان تكفروا انتم و منفى الارض جميعاً فانّ اللَّه لغنى...» چنانكه اگر همه مردم رو به خورشيدخانه بسازند يا پشت به خورشيد، در خورشيد اثرى ندارد.
با اينكه عبادت خدا بر ما واجب است، چون خالق و رازق و مربّى ماست، ولىبازهم در برابر اين اداى تكليف، پاداش مىدهد و اين نهايت لطف اوست.
آنچه انسان را وادار به عبادت مىكند امورى است، از جمله:
1- توجّه به نعمتهاى او كه خالق و رازق و مربّى ماست.
2- توجّه به فقر و نياز خود.
3- توجّه به آثار و بركات عبادت.
4- توجّه به آثار سوء ترك عبادت.
5 - توجّه به اينكه همه هستى، مطيع او ودر حال تسبيح او هستند، چرا ما وصله ناهمرنگ هستى باشيم.
6- توجّه به اينكه عشق وپرستش، در روح ماست وبه چه كسى برتر از او عشق بورزيم.
سؤال: در قرآن آمده است: «واعبد ربّك حتّى ياتيك اليقين» يعنى عبادت كن تابه يقين برسى. پس آيا اگر كسى به يقين رسيد، نمازش را ترك كند؟!
پاسخ: اگر گفتيم: نردبان بگذار تا دستت به شاخه بالاى درخت برسد، معنايشاين نيست كه هرگاه دستت به شاخه رسيد، نردبان را بردار، چون سقوط مىكنى.كسى كه از عبادت جدا شد، مثل كسى است كه از آسمان سقوط كند؛ «فكانّما خرّمن السماء» به علاوه كسانى كه به يقين رسيدهاند مانند: رسول خدا و امامانمعصوم، لحظهاى از عبادت دست برنداشتند. بنابراين مراد آيه،بيان آثارعبادت است نه تعيين محدودهى عبادت.
آيات وروايات، براى عبادت شيوهها وشرايطى را بيان نموده است كه در جاىخود بحث خواهد شد، ولى چون اين آيه، اوّلين فرمان الهى خطاب به انسان درقرآن است، سرفصلهايى را بيان مىكنيم تا مشخّص شود عبادت بايد چگونهباشد:
1- عبادت مامورانه، يعنى طبق دستور او بدون خرافات.
2- عبادت آگاهانه، تا بدانيم مخاطب و معبود ما كيست. «حتّى تعلموا ماتقولون» [213]
3- عبادت خالصانه. «ولا يشرك بعبادة ربّه احداً» [214]
4- عبادت خاشعانه. «فى صلاتهم خاشعون» [215]
5 - عبادت مخفيانه. پيامبر صلى الله عليه وآله فرمودند: «اعظم العبادة اجراً اخفاها» [216]
6- عبادت عاشقانه. پيامبر صلى الله عليه وآله فرمودند: «افضل الناس مَن عَشق العبادة» [217]
و خلاصه در يك نگاه بايد بگوييم كه براى عبادت سه نوع شرط است؛
الف: شرط صحّت، نظير طهارت وقبله.
ب: شرط قبولى، نظير تقوى.
ج: شرط كمال، نظير اينكه عبادت بايد آگاهانه، خاشعانه، مخفيانه وعاشقانه باشد كه اينها همه شرط كمال است. [218]
205) براى عموم مىفرمايد: »يا ايّها الناس«، امّا براى هدايتيافتگان فرموده: »يا ايّها الذين امنوا«
206) سخّر لكم« جاثيه، 13. »خلق لكم« بقره، 29.
207) و ما خلقتُ الجنّ والانس الاّ ليَعبدون« ذاريات، 56.
208) واعبدوا ربّكم ... لعلّكم تتّقون« بقره، 21.
209) واتّقوا اللّه لعلّكم تفلحون« بقره، 189.
210) مشركان خالقيّت را پذيرفته ولى ربوبيّت را انكار مىنمودند،خداوند در اين آيه دو كلمه »ربّكم« و »خلقكم« را در كنار هم آورده تادلالت بدين نكته كند كه خالق شما، پروردگار شماست.
211) قريش، 3تا4.
212) طه، 14.
213) نساء، 43.
214) كهف، 110.
215) مؤمنون، 2.
216) بحار، ج70، ص251.
217) بحار، ج70، ص253.
218) براى تفصيل بيشتر به كتاب پرتوى از اسرار نماز وتفسير نماز نوشته مؤلف مراجعه نماييد.
نکته ها:
1- دعوت انبيا، عمومى است و همه مردم را دربر مىگيرد. «يا ايها الناس»
2- از فلسفههاى عبادت، شكرگزارى از ولى نعمت است. «اعبدواربّكمالذىخلقكم»
3- اوّلين نعمتها، نعمت آفرينش، و اوّلين دستور، كُرنش در برابر خالق است. «اعبدوا ربّكم الذى خلقكم»
4- مبادا بتپرستى يا انحراف نياكان، ما را از عبادت خداوند دور كند، حتّى آنان نيز مخلوق خداوند هستند. «و الذين من قبلكم»
5 - عبادت، عامل تقواست. اگر عبادتى تقوى ايجاد نكند، عبادت نيست. «اعبدوا... لعلّكم تتقون»
6- به عبادت خود مغرور نشويم كه هر عبادتى، تقوا ساز نيست. «لعلّكم تتقون»
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)