آفات انار
آفات انار
مانند ساير درختان، انار نيز مورد هجوم آفات خاص خود ميباشد. علي رغم خسارات قابل توجه اين آفات، باغات انار ايران از مبارزه شيميايي مصون مانده و باغداران با توجه به تجربه عملي نسبت به رفتار و نوع خسارات آفات مختلف از روشهاي غير تهاجمي و ارگانيك در برخورد با آنها بهره ميگيرند. با تلاش درخور كارشناسان عمده ترين آفات باغات انار ايران بقرار ذيل شناسايي شده اند:
كرم گلوگاه انار
كرم به
شته انار
سوسك چوبخوار انار
پروانه گلخوار انار
كرم سفيد ريشه انار
سوسك ميوه خوار انار
مگس سفيد انار
شپشك انار
كنه انار
كرم گلوگاه انار :
كرم گلوگاه انار با نام علمي Spectrobates ceratoniae Zeller مهمترين عامل كاهش كمي و كيفي محصول انار و يكي از موانع مهم در افزايش صادرات انار ميباشد. اين آفت اولين بار در سا ل 1349 در باغها ي انار كاشمر مشاهده و با توجه به علائم اوليه آلودگي به كرم گلوگاه انار موسوم شده است. ميزان خسارت كرم گلوگاه انار تابعي از سال، رقم و شرايط به زراعي باغ در هر منطقه ميباشد. بطور متوسط درصد خسارت كرم گلوگاه انار در كل كشور و در سالهاي مختلف حدود 30-25 درصد محصول برآورد ميشود.
لاروهاي سن يك پس از تفريخ، از سطح داخلي كاسبرگ تغذيه و از اواخر سن دوم يا اوايل سن سوم لاروي با ايجاد سوراخ در محوطه داخلي تاج به داخل ميوه ي انار راه يافته و ضمن ورود، عوامل متعددي از گروه قارچها، باكتريها و مخمرها را به درون ميوه انار انتقال مي دهند. اين پاتوژن ها قادرند در باغ و انبار موجبات گنديدگي و فساد سريع يا تدريجي ميوه انار را فراهم نموده و آ ن را از بين ببرند.
كرم گلوگاه انار، زمستان را به صورت لاروهاي سنين مختلف در داخل انار، انجير و احتمالاً ميزبان هاي آلوده ديگر كه در زير درخت ها ريخته و يا بر روي درخت باقيمانده و يا در انبارها ذخيره شده اند، مي گذراند. پروانه هاي زمستانه معمولاً تخم هاي خود را روي ميله و بساك پرچمها و ندرتاً روي سطح داخلي كاسبرگ ميگذارند. دم ميوه و شكاف هاي ناشي از تركيدگي ميوه نيز از جمله ي محل هاي تخ مگذاري اين شب پره مي باشند.
قارچهاي جنس آسپرژيلوس، به ويژه دوده (Aspergillus niger) و پنسيليوم مهمترين اين بيمارگرها را تشكيل مي دهند. در بيش از 90 درصد از موارد، كرم گلوگاه انار ناقل عوامل بيمارگر به داخل ميوه انار مي باشد. بنابر اين كنترل كرم گلوگاه مي تواند نقش كليدي در كاهش پوسيدگي ميوه انار در باغ و انبار داشته باشد. اين حشره در ايران 4-3 نسل داشته و زمستان را بصورت سنين مختلف لاروي در داخل ميوه هاي انار باقيمانده روي درخت يا ريخته شده در پاي درختان و يا در داخل ساير ميزبانها، از جمله ميوه هاي انجير به سر مي برد.
زیست شناسی: این پروانه زمستان را به صورت لارو در درون انارهای آلوده (روی درخت، پای درخت و درون انبار) می گذارند و لاروها از اواخر اردیبهشت تا اوايل خرداد ماه خود را به محوطه تاج انار رسانیده و در آنجا به شفیره تبدیل می شود و گاهی هم مشاهده شده که لارو، تاج یا پوست و غیره را سوراخ کرده و در بیرون به شفیره مبدل می گردد. شفیره ها با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه و مصادف با موقعی که میوه ها به اندازه لیمو شده اند، به پروانه تبدیل شده و از تاج انار بیرون می آیند. پروانه در مدت 2 تا 4 روز جفتگیری کرده و ماده ها در تاج انار، در میان پرچمهای زردرنگ، تخمریزی می کنند.روشهاي كنترل كرم گلوگاه انار
هر ماده در حدود 20 تا 25 عدد تخم می گذارند پس از 8 تا 10 روز تخمها باز شده و به کرم تبدیل می شوند و کرم ها از همان محل وارد میوه می شوند دوره فعالیت لاروی (دوره تغذیه از گوشت دانه های نار) از 18 تا 30 روز است، که لاروها پس از پایان این دوره به گلوگاه انار آمده و به شفیره تبدیل می شوند. دوره شفیرگی بین 7 تا 8 روز طول می کشد و در پایان این مدت پروانه های نسل بعد بیرون می آیند. بدین ترتیب در اواسط یا اواخر تیرماه، نسل اول تابستانی ظاهر می شوند، همانند نسل قبلی، ماده ها تخمریزی را در تاج انارهای سالم انجام می دهند. پس از 30 تا 32 روز نسل دوم (اواسط مردادماه)، از یک ماه بعد نسل سوم (اواسط شهریور ماه) و به همین نحو در نقاطی مانند شیراز و مناطق جنوبی تر نسل چهارم (حدود اواخر مهرماه) ظاهر و لاروها یا کرم های همین نسل است که زمستان را درون میوه های انار آلوده سپری خواهند کرد. پس این آفت در نقاط انارخیزی دارای 3 تا 4 نسل در سال است.
1- اولين گام براي بهبود كمي و كيفي توليد و كنترل منطقي آفات و بيماريهاي انار ، داشتن باغهايي است كه از شرايط مطلوب زراعي و باغي برخوردار باشند. در اين رابطه توصيه مي شود باغهاي انار طي يك برنامة 5 ساله اصلاح و باغ هاي رها شد ه و يا آنهايي كه تأمين حداقل نيازهاي زراعي و باغي، بويژه آب مناسب و مورد نياز، براي آنها ميسر نيست، حذف و باغهاي جديد با رعايت اصول فني احداث گردد.
براساس نتايج مجموعه كارهاي تحقيقاتي و تجربيات مفيد موجود، اجراي نكات زير ميتواند كرم گلوگاه انار را در زير سطح زيان اقتصادي نگه داشته و كنترل قابل قبولي روي حشره آفت در پي داشته باشد.
2- در احداث باغهاي جديد و جايگزين ، از ارقام مقاوم به كرم گلوگاه و يا ارقامي با حساسيت كمتر استفاده شود. مانند رقم ملس دانه سياه يزدي كه براي شرايط استان يزد توصيه ميگردد.
3- از كشت مخلوط درختان انار با ساير درختان ميوه و همچنين احداث باغ انار در مجاورت درختاني مثل انجير و پسته كه ميزبان كرم گلوگاه انارهستند، خودداري شود.
4- به منظور حمايت از دشمنان طبيعي آفا ت و بيماريها، جلوگيري از طغيان كنه پاكوتاه انار و ساير آفات بالقوه و حفظ بهداشت و محيط زيست، از هرگونه سمپاشي درختان انار اجتناب گردد.
5- داخل تاج انارهاي مرغوب گل اول، پس از خشك شدن پرچم (حدوداً در اواخر خرداد) بوسيله دستگا ههاي ساده موجود تميز گردد.
6- انارهاي پوسيده و يا باقيمانده بر روي درخت يا ريخته شده در كف باغ بصورت همگاني و در فصل زمستان (دي و بهمن ) جمع آوري و منهدم گردد.
7- انارهاي آلوده شده در طول فصل داشت، بويژه در نسل اول آفت، نيز جمع آوري و معدوم گردد.
8- به منظورتقويت پارازيتيسم طبيعي آفت ، مبارزه بيولوژيك از طريق توليد و رهاسازي زنبور پارازيتوئيد تريكوگراما با استفاده از سوشهاي بومي و با رعايت نكات فني صورت گيرد.
بايد اين واقعيت را پذيرفت كه كرم گلوگاه قسمتي از باغداري انار است. حذف كامل اين آفت ناممكن است و تنها با اعتنا به توصيه هاي پيش گفته ميتوان كميت خسارات ناشي از اين آفت را كنترل كرد. انتخاب واريته هاي برتر معرفي شده در همين سايت براي احداث و اصلاح باغات اولين اقدام موثر در راستاي كنترل اين آفت ميباشد. نسبت به ساير واريته ها از اين ارقام درصد خسارت كمتري گزارش شده است،
مثلا آلك شيرين ساوه علي رقم بازار پسندي رقمي حساس به اين آفت در مقايسه با رقم ملس ساوه ميباشد. پس در همان بدو امر واريته مناسبي را براي احداث باغ انار انتخاب كنيد. موضوع مبارزه با آفات را از همان بدو احداث باغ انار بعنوان يكي از مسائل جاري در باغداري انار تلقي كرده و برنامه ريزي روشن و زمانبندي شده اي را براي آن تعريف نمائيد.
اگر بدنبال توليد محصول صادراتي هستيد بدانيد حد مقبول آلودگي در تجارت انار زير 3% ميباشد، از اينرو تميز كردن تاج انار و حذف پرچمهاي آلوده از تخم شپره و شفيره هاي كامل نشده كرم گلوگاه از ضروريات محصول صادراتي ميباشد. توجه داشته باشيد حذف پرچمها و پاك بودن تاج انار از مقررات صادرات انار ميباشد پس بهتر است اين هزينه را در جاي خود و در زمان خشك شدن پرچمها در اواخر بهار به انجام رسانيد.
اخيرا دستگاه مخصوصي براي اين كار ساخته شده كه با نيروي فشار دست كار ميكند و نيروي عمودي را به حركت چرخشي تبديل و با فرچه مخصوص گردننده پرچمها را به طور كامل حذف ميكند، باغداران بطور سنتي از نيروي كار كارگري براي پر كردن تاج با علفهاي كف باغ استفاده ميكنند كه هزينه زيادي را در بر دارد، اين دستگاه در اقتصادي كردن اين فرآيند موثر خواهد بود.
شكل مقابل دستگاه جديد پرچم زداي انار ساخته شده به همت آقايان دكتر حسين فرازمند و مرحوم كيومرث توفا، از متخصصين ارشد گياه پزشكي كشور را نشان ميدهد. پس از جمع آوري و معدوم كردن انارهاي باقيمانده در زمستان، حذف پرچمهاي انار در اواخر خرداد موثرترين راه در مبارزه با اين آفت محسوب ميشود. توجه داشته باشيد پاك بودن تاج انار از نشانه هاي يك محصول مرغوب ميباشد. در بحث صادرات انجام اين كار جزئي از مقررات محسوب ميشود از اينرو پاك كردن پرچمهاي انار را بعنوان يكي از الزامات باغداري انار بپذيريد و براي انجام آن برنامه روشني داشته باشيد آثار آن بصورت ارتقاء كيفي محصول و كنترل آفت در نهايت شما را منتفع خواهد نمود.
اسفند ماه و پس از كاهش سرما بهترين زمان براي جمع آوري انارهاي فاسد و آلوده به تخم و لاروها و شفيره هاي كرم گلوگاه ميباشد. كارشناسان در مورد اينكه بقاياي ميوه هاي آلوده و بجا مانده بر روي درخت و كف باغ از عمده ترين ميزبانها و محلهاي تجمع اين آفت و تولد نسل جديد اين آفت ميباشند اطمينان كامل دارند. پس در اين مورد مسامحه نكنيد آستينها را بالا زده و كليه انارهاي آلوده را از روي درختان، كف باغ و انبارها جمع آوري و با دقت بسوزانيد و از ساير باغداران نيز بخواهيد به شما بپيوندند كه تنها اقدام گروهي و همگير در اين خصوص موثر خواهد بود.
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)