طرقه کوهی






f3d82f104218990b03ed1346927debf9









طرقه کوهی یا طرقه دم حنایی صخره ای با نام علمی Monticola Saxatilis از خانواده توکا (Turdidae) و از راسته گنجشک سانان (Passeriformes) است. پرنده ای به نسبت کوچک به طول ۱۷ تا ۲۰ سانتی متر (تقریبا به اندازه سار) و وزن ۴۵ تا ۶۵ گرم با دم کوتاه و منقار بلند است. رنگ آمیزی در پرنده نر و ماده متفاوت است. ناحیه پشتی و سر و گردن در پرنده نر آبی مایل به خاکستری و ناحیه زیرین بدن و ناحیه دمی نارنجی مایل به قرمز و بال ها قهوه ای تیره مایل به سیاه است که در زمستان همه پر و بال دارای حاشیه سیاه و سفید می شود. پرنده ماده دارای رنگ آمیزی قهوه ای مایل به خاکستری همراه با لکه ها و رگه های سفید و نخودی در ناحیه پشتی و بال ها، نیز در ناحیه زیرین بدن قهوه ای کمرنگ با رگه های قهوه ای تیره و ناحیه بیرونی دمی زرد مایل به نارنجی است. پرنده ماده در زمستان اندکی شبیه به فرم زمستانه نرها می شود. طرقه های جوان نیز شبیه به ماده ها هستند.
طرقه کوهی در نواحی دامنه ای خشک، صخره ای و سنگلاخ کوهستانی در ارتفاع بین ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ متری همراه با پوشش گیاهی پراکنده بوته ای، درختی و درختچه ای زندگی می کنند. آشیانه را از مواد گیاهی ظریف چون ریشه ها، ساقه ها و خزه ها در بین سنگ ها و شکاف صخره ها می سازد. پرنده ماده ۴ تا ۵ تخم آبی مایل به خاکستری می گذارد که حدود ۲ هفته (۱۳ تا ۱۵ روز) روی آنها می خوابد. جوجه ها به مدت ۱۳ تا ۱۶ روز تحت مراقبت والدین قرار می گیرند و توسط حشرات تغذیه می شوند.
آواز مشخص و خوش آهنگی دارد. همه چیزخوار است و از دانه ها، حشرات، نرم تنان و عنکبوتیان تغذیه می کند. هنگام مهاجرت در مناطق دیگر هم دیده می شود. در جنوب اروپا تا آسیای مرکز و شمال چین زادوولد می کند. پرنده ای مهاجر است که تمام جمعیت های آن زمستان را در آفریقا، بویژه در جنوب صحرا می گذرانند. در ایران در رشته کوه های زاگرس، البرز و دیگر نواحی کوهستانی دیده شده است. در فصل تابستان در ایران به فراوانی دیده می شود. طرقه کوهی توسط لینه دانشمند سوئدی در سال ۱۷۶۶ شناسایی و نامگذاری شد. این پرنده از نظر حفاظتی دارای وضعیت زیستی و جمعیتی مطلوب است و بر اساس طبقه بندی اتحادیه جهانی حفاظت از منابع طبیعی (IUCN) در وضعیت کمترین خطر (LC) قرار دارد. این گونه در ایران دارای جمعیت خوبی است و به سبب این که در نواحی دورافتاده کوهستانی و میان صخره ها زیست می کند، تاکنون هیچ خطری آن را تهدید نکرده است. در برخی نوشته های فارسی این پرنده به نام باسترک نیز معرفی می شود.

مرتضی جوهری