غزلیات خواجوی کرمانی

[sorna]

ای آفتاب رویت در اوج دلفروزی

وی تیر چشم مستت در عین دیده دوزی


در چنگ آرزویت سوزم چو عود و سازم

چون چنگم ار بسازی چون عودم ار بسوزی


رفتیم و روز وصلت روزی نبود ما را

یا رب شب جدائی کس را مباد روزی


ای شمع جمع مستان بخرام در شبستان

تا بزم می‌پرستان از چهره بر فروزی


گفتی شبی که وصلم هم روزی تو باشد

ای روز وصل جانان آخر کدام روزی


در نیم شب برآید صبح جهان فروم

گر نیم شب در آید خورشید نیم روزی


گل گر چه از لطافت بستان فروز باشد

نبود چو آن سمنبر در بوستان فروزی


خواجو بچشم معنی کی نقش یار بینی

تا چشم نقش بین را ز اغیار بر ندوزی

[sorna]

در دلم بود کزین پس ندهم دل بکسی

چکنم باز گرفتار شدم در هوسی


نفس صبح فرو بندد از آه سحرم

گر شبی بر سر کوی تو برآرم نفسی


بجهانی شدم از دمدمهٔ کوس رحیل

که کنون راضیم از دور ببانگ جرسی


نیست جز کلک سیه روی مرا همسخنی

نیست جز آه جگر سوز مرا همنفسی


عاقبت کام دل خویش بگیرم ز لبت

گر مرا بر سر زلف تو بود دسترسی


بر سر کوت ندارم سر و پروای بهشت

زانکه فردوس برین بیتو نیرزد بخسی


تشنه در بادیه مردیم باومید فرات

وه که بگذشت فراتم ز سر امروز بسی


هر کسی را نرسد از تو تمنای وصال

آشیان بر ره سیمرغ چه سازد مگسی


خیز خواجو که گل از غنچه برون می‌آید

بلبلی چون تو کنون حیف بود در قفسی

[sorna]

تو چون قربان نمی‌گردی کجا همکیش ما باشی

بترک خویش و بیگانه بگو تا خویش ما باشی


اگر دردت شود درمان علاج رنج ما گردی

وگر زخمت شود مرهم روان ریش ما باشی


حیات جاودان یابی اگر در راه ما میری

برآری نام سلطانی اگر درویش ما باشی


تو چون جانی همان بهتر که از ما سیر برنائی

تو چون شمعی چنان خوشتر کزین پس پیش ما باشی


اگر خون دل از مژگان بریزی آب خود ریزی

وگر زهر از لب خنجر ننوشی نیش ما باشی


جهانداران نهندت عید اگر قربان ما گردی

کمانداران کنندت زه اگر در کیش ما باشی


برو خواجو که بدنامان ز نیک و بد نیندیشند

تو بد نامی عجب دارم که نیک اندیش ما باشی

[sorna]

گر بفریب می‌کشی ور بعتاب می‌کشی

دل به تو می‌کشد مر از آنکه لطیف و دلکشی


آب حیات می‌برد لعل لب چو آتشت

و آب نبات می‌چکد زان لب لعل آتشی


حاصل من ز خط تو نیست بجز سیه رخی

پایهٔ من ز زلف تو نیست بجز مشوشی


تیر ترا منم هدف گر تو خدنگ می‌زنی

تیغ ترا منم سپر گر تو اسیر می‌کشی


زلف تو در فریب دل چند کند سیه‌گری

چشم تو در کمین جان چند کند کمانکشی


چون دم خوش نمی‌زنم بی لب لعل دلکشت

بار غم تو چون کنم گر نکشم به ناخوشی


خواجو از آتش رخش آب رخت بباد شد

زانکه چو زلف هندویش بر سر آب و آتشی

[sorna]

یا حادی‌النیاق قد ذبت فی‌الفراق

عرج علی اهیلی و اخبرهم اشتیاقی


بشنو نوای عشاق از پرده سپاهان

زانرو که در عراقست آن لعبت عراقی


یا مشرب المحیا قم واسقنا الحمیا

فالعیش قد تهیا والوصل فی‌التلاقی


بنشاند باد بستان مجلس بدل نشانی

برد آب آب و آتش ساقی بسیم ساقی


قد طاب وقت شربی یا من یروم قربی

فی‌الیل اذ تهیا مع منیتی اغتباقی


ساقی بده کزین می در بزم دردنوشان

گر باقیست جامی آنست عمر باقی


فی الراح ارتیاحی لا اسمع اللواحی

لکن مع الملاحی اشرب علی‌السواقی


من رند و می پرستم پندم مده که مستم

کز دست کس نگیرم جز می ز دست ساقی


یا منیة المتیم صل عاشقیک وارحم

فالقلب مستهام من شدة الفراقی


دور از رخت چو خواجو دورم ز صبر و طاقت

لیکن بطاق ابرو از دلبران تو طاقی

[sorna]

شبست و خلوت و مهتاب و ساغر ای بت ساقی

بریز خون صراحی بیار باده باقی


خوشا بوقت سحر بر سماع بلبل شب خیز

شراب راوقی از دست لعبتان رواقی


تو خضر وقتی و شب ظلمتست در قدح آویز

که باده آب حیاتست خاصه از لب ساقی


نوای نغمهٔ عشاق از اصفهان چه خوش آید

مرا که میل عراقست و شاهدان عراقی


دوای درد جدایی کجا به صبر توان کرد

بیار شربت وصل ار طبیب درد فراقی


مقیم طاق دو ابروی تست مردم چشمم

وگر چه جفت غمم بیتو در زمانه تو طاقی


کجا بگرد سمندت رسد پیادهٔ مسکین

بدین صفت که تو گردون خرام برق براقی


تو آفتاب بلندی ولی زوال نداری

تو ماه مهرفروزی ولی بری ز محاقی


تو خون خواجو اگر می‌خوری غریب نباشد

که از نتیجهٔ خونخواران جنگ براقی

[sorna]

تشنه‌ام تا بکی آخر بده آبی ساقی

فی حشای اضطرمت نایرة الا شواق


عمر باقی بر صاحب‌نظران دانی چیست

آنچه از بادهٔ دوشینه بماند باقی


عنت الورق علی قلقلة الاقداح

و لنا القرقف فی بلبلة الاحداق


گر گل از گل بدمد بیدل جان افشانرا

صحف تکتب بالدمع علی‌الاوراق


ایکه هستی ز نظر غایب و حاضر در دل

فی‌الکری طیفک ما غاب عن اماق


تو اگر فتنه دور قمری نادر نیست

که به رخسار چو مه نادرهٔ آفاقی


گرچه روزی به نهایت رسد ایام بقا

فی‌الهوی لا تتناهی طرق العشاق


سر برای تو که هم دردی و هم درمانی

جان فدای تو که هم زهری و هم تریاقی


ان للمغرم فی‌النشوة صحوا رفقا

لا تلوموا واعینوا زمرا لفساق


دلق ازرق به می لعل گرو کن خواجو

که مناسب نبود عاشقی و زراقی


جام می گیر که بر بام سماوات زنیم

علم مرشدی و نوبت به اسحاقی

[sorna]

تبسمت الزهر والمزن باک

و غررت الودق و الدیک حاک


نسیم عراقی ندانم چه بادی

زمین سپاهان ندانم چه خاکی


بدین مشک سائی و عنبر فشانی

ایا نفحة الریح روحی فداک


ندانم چه نقشی که مثل تو صورت

مصور نگردد ز آبی و خاکی


ریاض بهشتی بدین روح بخشی

چراغ سپهری بدین تابناکی


خرد را فریبی و دل را امیدی

روانرا حیاتی و تن را هلاکی


نه در دل ممکن که در قلب جانی

نه از گل مرکب که از روح پاکی


مررنا باکناف نجد و بتنا

بواد الاراک لعلی اراک


چو خواجو بدست ار جام خور آئین

اگر مست گلچهر اورنگ تا کی

[sorna]

دلکم برد بغارت ز برم دلبرکی

سر فرو کرده پری پیکرک از منظرکی


نرگس هندوک مستک او جادوکی

سنبل زنگیک پستک او کافرکی


بختکم شورک از آن زلفک شورانگیزک

سخنش تلخک و شیرین لبکش شکرکی


چشمم از لعلک در پوشک او در پاشک

لیکن از منطقکش هر سخنی گوهرکی


دلکم شد سر موئی و چو موئی تنکم

تا جدا ماند کنارم ز میان لاغرکی


بر دلم عیب نگیرید که دیوانککیست

چه کند نیست گزیرش ز پری پیکرکی


قدکم شد چو سر زلف صنوبر قدکی

رخکم گشت چو زر در غم سیمین برکی


از تو ای سرو قدک کیست که بر خواهد خورد

گر چه از سرو خرامان نخورد کس برکی


سرک اندر سرک عشق تو کردم لیکن

با من خسته دلک نیست ترا خود سرکی


غمکت می‌خورم و نیست غمت غمخورکم

هیچ گوئی که مرا بود گهی غمخورکی


خواجو از حلقکک زلف تو شد حلقه بگوش

زانکه عیبی نبود گر بودت چاکرکی

[sorna]

چون نیست ما را با او وصالی

کاجی بکویش بودی مجالی


زین به چه باید ما را که آید

از خاک کویش باد شمالی


همچون هلالی گشتم چو دیدم

بر طرف خورشید مشکین هلالی


جانم ز جانان سر بر نتابد

کز جان نباشد تن را ملالی


از شوق لعلش دل شد چو میمی

وز عشق زلفش قد شد چو دالی


در چنگ زلفش دل پای بندی

بر خاک کویش جان پایمالی


دانی که چونم دور از جمالش

از مویه موئی وز ناله نالی


هر شب خیالش آید به پیشم

شخص ضعیفم بیند خیالی


آنکس چه داند حال ضعیفان

کو را نبودست یکروز حالی


می‌رفت خواجو با خویش می‌گفت

کان شد که با او بودت وصالی