دیوان اشعارصائب تبریزی

[sorna]

در نمود نقشها بی‌اختیار افتاده‌ام

مهره‌ی مومم به دست روزگار افتاده‌ام


بر لب بام خطر نتوان به خواب امن رفت

در بهشتم تا ز اوج اعتبار افتاده‌ام


خواری و بی‌قدری گوهر گناه جوهری است

نیست جرم من اگر در رهگذار افتاده‌ام


ز انقلاب چرخ می‌لرزم به آب روی خویش

جام لبریزم به دست رعشه‌دار افتاده‌ام


هر که بر دارد مرا از خاک، اندازد به خاک

میوه‌ی خامم، به سنگ از شاخسار افتاده‌ام


نیست دستی بر عنان عمر پیچیدن مرا

سایه‌ی سروم به روی جویبار افتاده‌ام


هیچ کس حق نمک چون من نمی‌دارد نگاه

داده‌ام حاصل اگر در شوره‌زار افتاده‌ام

[sorna]

از جنون این عالم بیگانه را گم کرده‌ام

آسمان سیرم، زمین خانه را گم کرده‌ام


نه من از خود، نه کسی از حال من دارد خبر

دل مرا و من دل دیوانه را گم کرده‌ام


چون سلیمانم که از کف داده‌ام تاج و نگین

تا ز مستی شیشه و پیمانه را گم کرده‌ام


از من بی‌عاقبت، آغاز هستی را مپرس

کز گرانخوابی سر افسانه را گم کرده‌ام


طفل می‌گرید چون راه خانه را گم می‌کند

چون نگریم من که صاحب خانه را گم کرده‌ام؟


به که در دنبال دل باشم به هر جا می رود

من که صائب کعبه و بتخانه را گم کرده‌ام

[sorna]

ماه مصرم، در حجاب چاه کنعان مانده‌ام

شمع خورشیدم، نهان در زیر دامان مانده‌ام


از عزیزان هیچ‌کس خوابی برای من ندید

گر چه عمری شد که چون یوسف به زندان مانده‌ام


هیچ‌کس از بی‌سرانجامی نمی‌خواند مرا

نامه‌ی در رخنه‌ی دیوار نسیان مانده‌ام


نیستم نومید از تشریف سبز نوبهار

گرچه چون نخل خزان، از برگ عریان مانده‌ام


هر نفس در کوچه‌ای جولان حیرت می‌زند

در سرانجام غبار خویش حیران مانده‌ام


جذبه‌ی دریا به فکر سیل من خواهد فتاد

پا به گل هر چند در صحرای امکان مانده‌ام


قاف تا قاف جهان آوازه‌ی من رفته است

گر چه چون عنقا ز چشم خلق پنهان مانده‌ام


چون سکندر تشنه‌لب بسیار دارم هر طرف

گر چه در ظلمت نهان چون آب حیوان مانده‌ام


گر چه در دنیا مرا بی‌اختیار آورده‌اند

منفعل از خویش، چون ناخوانده مهمان مانده‌ام


بهر رم کردن چو آهو راست می‌سازم نفس

ساده‌لوح آن کس که پندارد ز جولان مانده‌ام


می‌رساند بال و پر از خوشه صائب دانه‌ام

در ضمیر خاک اگر یک چند پنهان مانده‌ام

[sorna]

شهری عشقم، چو مجنون در بیابان نیستم

اخگر دل‌زنده‌ام، محتاج دامان نیستم


شبنم خود را به همت می‌برم بر آسمان

در کمین جذبه‌ی خورشید تابان نیستم


دور کردن منزل نزدیک را از عقل نیست

چون سکندر درتلاش آب حیوان نیستم


بوی یوسف می‌کشم از چشم چون دستار خویش

چشم بر راه صبا چون پیر کنعان نیستم


گر چه خار رهگذارم، همتم کوتاه نیست

هر زمان با دامنی دست و گریبان نیستم


کرده‌ام با خاکساری جمع اوج اعتبار

خار دیوارم، وبال هیچ دامان نیستم


نیست چون بوی گل از من تنگ جا بر هیچ کس

در گلستانم، ولیکن در گلستان نیستم


نان من پخته است چون خورشید، هر جا می‌روم

در تنور آتشین ز اندیشه‌ی نان نیستم


گوش تا گوش زمین از گفتگوی من پرست

در سخن صائب چو طوطی تنگ میدان نیستم

[sorna]

از سر کوی تو گر عزم سفر می‌داشتم

می‌زدم بر بخت خود پایی که برمی‌داشتم


داشتم در عهد طفلی جانب دیوانگان

می‌زدم بر سینه هر سنگی که برمی‌داشتم


زندگی را بیخودی بر من گوارا کرده است

می‌شدم دیوانه گر از خود خبر می‌داشتم


دل چو خون گردید، بی‌حاصل بود تدبیرها

کاش پیش از خون شدن دل از تو برمی‌داشتم


می‌ربودندم ز دست و دوش هم دردی‌کشان

چون سبو دست طلب گر زیر سر می‌داشتم


می‌فشاندم آستین بر رنگ و بوی عاریت

زین چمن گر چون خزان برگ سفر می‌داشتم


جیب و دامان فلک پر می‌شد از گفتار من

در سخن صائب هم‌آوازی اگر می‌داشتم

[sorna]

نه آن جنسم که در قحط خریدار از بها افتم

همان خورشید تابانم اگر در زیر پا افتم


به ذوق ناله‌ی من آسمان مستانه می‌رقصد

جهان ماتمسرا گردد اگر من از نوا افتم


درین دریای پرآشوب پنداری حبابم من

که در هر گردش چشمی به گرداب فنا افتم


خبر از خود ندارم چون سپند از بیقراریها

نمی‌دانم کجا خیزم، نمی‌دانم کجا افتم


تلاش مسند عزت ندارم چون گرانجانان

عزیزم، هر کجا چون سایه‌ی بال هما افتم


پی تحصیل روزی دست و پایی می‌زنم صائب

نمی‌روید زر از جیبم که چون گل بر قفا افتم

[sorna]

ترک سر کردم، ز جیب آسمان سر بر زدم

بی گره چون رشته گشتم، غوطه در گوهر زدم


صبح محشر عاجز از ترتیب اوراق من است

بس که خود را در سراغ او به یکدیگر زدم


شد دلم از خانه‌ی بی روزن گردون سیاه

همچو آه از رخنه‌ی دل عاقبت بر در زدم


آن سیه رویم که صد آیینه را کردم سیاه

وز غلط بینی در آیینه‌ی دیگر زدم


چون کف دریا پریشان سیر شد دستار من

بس که چون دریا، کف از شور جنون بر سر زدم


می‌خورم بر یکدگر از جنبش مژگان او

من که چندین بار تنها بر صف محشر زدم


هر چه می‌آرد رعونت، دشمن جان من است

تیغ خون آلود شد گر شاخ گل بر سر زدم


تلخی گفتار بر من زندگی را تلخ داشت

لب ز حرف تلخ شستم، غوطه در شکر زدم


این جواب آن که می‌گوید نظیری در غزل

تا کواکب سبحه گردانید، من ساغر زدم

[sorna]

دست در دامن رنگین بهاری نزدم

ناخنی بر دل گلزار چو خاری نزدم


شبنمی نیست درین باغ به محرومی من

که دلم خون شد و بر لاله عذاری نزدم


ساختم چون خیس گرداب به سرگردانی

دست چون موج به دامان کناری نزدم


در شکست دل من چرخ چرا می‌کوشد؟

سنگ بر شیشه‌ی پیمانه گساری نزدم


گشت خرج کف افسوس حنای خونم

بوسه بر پای بلورین نگاری نزدم


به چه تقصیر زرم قسمت آتش گردید؟

خنده چون گل به تهیدستی خاری نزدم


گر چه چون شانه دو صد زخم نمایان خوردم

دست صائب به سر زلف نگاری نزدم

[sorna]

مکش ز حسرت تیغ خودم که تاب ندارم

ز هیچ چشمه‌ی دیگر امید آب ندارم


خوشم به وعده‌ی خشکی ز شیشه خانه‌ی گردون

امید گوهر سیراب ازین سراب ندارم


چرا خورم غم دنیا به این دو روزه اقامت؟

چو بازگشت به این منزل خراب ندارم


در آن جهان ندهد فقر اگر نتیجه، در اینجا

همین بس است که پروای انقلاب ندارم


مبین به موی سفیدم، که همچو صبح بهاران

درین بساط بجز پرده‌های خواب ندارم


ترا که هست می از ماهتاب روی مگردان

که من ز دست تهی، روی ماهتاب ندارم


ز فکر صائب من کاینات مست و خرابند

چه شد به ظاهر اگر در قدح شراب ندارم؟

[sorna]

نه چون بید از تهیدستی درین گلزار می‌لرزم

که بر بی‌حاصلی می‌لرزم و بسیار می‌لرزم


ز بیخوابی مرا چون چشم انجم نیست پروایی

ز بیم چشم بد بر دیده‌ی بیدار می‌لرزم


به مستی می‌توان بر خود گوارا کرد هستی را

درین میخانه بر هر کس که شد هشیار می‌لرزم


به چشم ناشاسان گوهرم سیماب می‌آید

ز بس بر خویشتن از سردی بازار می‌لرزم


به زنجیر تعلق گر چه محکم بسته‌ام دل را

نسیمی گر وزد بر طره‌ی دلدار می‌لرزم


نه از پیری مرا این رعشه افتاده است بر اعضا

به آب روی خود چون ساغر سرشار می لرزم


ز بیکاری، نه مرد آخرت نه مرد دنیایم

به هر جانب که مایل گردد این دیوار، می‌لرزم


به صد زنجیر اگر بندند اعضای مرا صائب

چو آب از دیدن آن سرو خوش رفتار می‌لرزم