آن روزها گل بازی بود و خاک بازی و امروز پیشرفته ترین اسباب بازی ها! هرچه هست و بود کودکانمان به جهت رشد جسمی و روحی نیازمند به بازی هستند.
● جنبه جسمی
اگر تجارب جسمی را مقدم تجارب فکری و عقلی بدانیم اهمیت بازی برای ما روشن خواهد شد فایده بازی به خصوص در دوره ۳ تا ۶ سالگی این است که کودک پیش از آن که بتواند از راه فکر چیزی را بیاموزد از راه لمس و مشاهده آن را یاد می گیرد. بنابراین بازی منشا تکامل و رشد جسمی و ذهنی است.
عضلا ت در سایه آن نیرومند می شود استخوان ها محکم می گردند. مهارت در نگاه و لمس پیش میآید. تمرکز پدید آمده و اعضای او ورزیده و ماهر می شوند. در بازی همه اعضا در فعالیت است. چشم گوش و سایر حواس این امر زمینه خوبی را برای رشد کودک فراهم می کند.
● جنبه های ذهنی و روانی
بازی حس کنجکاوی کودک را برمی انگیزد و قدرت ابتکار او را به کار می اندازد. کودک در بازی با برخی از رفتارها آشنا می شود، در خود قدرت مقاومت در برابر مشکل ایجاد می کند، روح تازه ای در او دمیده می شود و این خود موجبی برای اعتماد به نفس در او می شود بازی تمرینی برای استقلال اراده و احیای فکر است و راه چاره را برای حل مشکل به سوی کودک باز می کند. شخصیت او را بارزتر و عیان تر می سازد و هم ذهن و هم جان و روان او را پرورش می دهد.
● جنبه عاطفی
هنگامی که کودک فرصت مناسبی به دست میآورد مهر یا خشونت خود را نشان می دهد که بدینوسیله می توان احساسات کودک را متعادل گرداند. مربی باید در هنگام بازی کودک سعی کند حالا ت عاطفی او را بشناسد و در ضمن بازی مهربانی و حق جویی و همکاری و... به او بیاموزد. بنابراین در زمینه نیز دارای اثرات مثبتی می باشد و باید همواره توجه داشت که بازی از مهمترین وسایل تربیتی است که می تواند مورد استفاده بسیار درتعلیم و تربیت کودکان وحتی افراد بالغ باشد.
● آثار تربیتی بازی در کودکان
▪ بازی و آموزش شیوه زندگی فردی
بازی وسیله ای برای برآوردن نیازها و عواطف و تحت کنترل درآوردن است. به کودک درس نظم و ترتیب یاد می دهد. بازی به طفل یاد می دهد که برای وصول به یک هدف چگونه باید نقشه بکشد.
▪ بازی و شیوه رفتار اجتماعی
بازی باعث می شود که کودک بتواند با دیگران رابطه صحیح تر برقرار کند و تظاهرات خود را متعادل کند. از راه آن دوست داشتن و همکاری در فعالیت های گروهی را بیاموزد و تمرین کند. اگر برای خود حقی قائل است برای دیگران هم حقی قائل باشد. بازی های دوره کودکی کمک خوبی برای وصول به این هدف است و زندگی بعدی کودک در اجتماع تا حدود زیادی وابسته به نوع این ارتباطات و فعالیت ها در دوران کودکی است.
▪ بازی و آموزش قانون و مقررات
در بازی قواعد و مقرراتی وجود دارد که کودک ناگزیر باید به آنها تن در دهد و نیز اصولی در انضباط وجود دارد که کودک باید آنها را بپذیرد این پذیرش در حقیقت نوعی تحمیل است و به همین منظور باید به کندی و به تدریج انجام گیرد. تا حد امکان دلایل این تحمیل برای کودک روشن شود تا از آن طریق او راه و رسم زندگی را بیاموزد.
▪ بازی و آموزش نقش های اجتماعی
طفل از راه بازی می تواند با نقش های متعدد اجتماعی از قبیل نقش یک کارگر، کشاورز، مدیر، فروشنده، پزشک، معلم، پلیس و... آشنا شود و هر زمینه از نقش ها از طریق والدین یا مربی با توضیحات مناسبی همراه باشد آموزش این نقش ها خود موجب تحریک و تشویق جهت جلب شدن به یکی از آنها و یافتن زمینه ای برای انجام دادن آن در سنین بزرگسالی است.
▪ بازی و کسب آگاهی از جهان خارج
از طریق بازی می توان افق های وسیعی را در زمینه آگاهی های مربوط به این جهان در برابر چشم کودک گشود و اطلاعات موردنیاز را در جهت زندگی بعدی در اختیارش گذارد. کودک از طریق بازی جهان خود و اجزا آن را می شناسد. با مسائل و دشواری های آن آشنا می شود، شناخت او بیشتر و سریع تر از دیگران است از آن بابت که قدرت جذب و کشف و تخیل او قوی است و نیز کنجکاوی او پردامنه و وسیع است، بدیهی است که والدین با توجه به این جنبه مهم اهم آگاهی های مورد لزوم را می یابد و در اختیارش بگذارد.
▪ بازی و آموزش اخلاق
بازی وسیله خوبی برایآموزش و تهذیب اخلاق است، ارزش های اخلاقی را شکوفا می سازد و مسائل و ابعاد آن را در پیش چشم طفل قرار می دهد. از طریق بازی می توان فعالیت ها و اندیشه های نادرست کودک را اصلاح کرد و آن را به سوی صلاح و خیر سوق داد دشمنی های مربوط به افراد گروه را از او دور ساخت و آن را به سوی گروه های بیگانه سوق داد از سوی دیگر از طریق اخلاق می توان به کودک درس دفاع از خود و تلاش برای حق و اصلاح و پاکی محیط و... داد.

منبع: نویسنده : معصومه بهبودی اصل زنجانی
روزنامه مردم سالاری